تمایل به مشاغل آزاد طی دهه1400 افزایش یافته است. بررسی ها نشان می دهد متوسط درآمد ماهانه شاغلان آزاد در سال1403 نسبت به سال1400 حدود 3.5برابر شده است؛ درحالی که متوسط درآمد ماهانه مشاغل مزد و حقوق بگیری در همین بازه زمانی 3برابر شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، سرعت گرفتن رشد درآمد مشاغل آزاد نسبت به حقوق بگیری، همسو با افزایش تعداد شاغلان آزاد از ابتدای دهه1400 بوده است. تعداد شاغلان آزاد در سال1403 نسبت به سال ابتدایی این دهه 9درصد افزایش داشته، در حالی که رشد تعداد حقوق بگیران کمتر از 5درصد بوده است.

رشد بیشتر درآمد شاغلان آزاد یکی از عوامل اثرگذار بر اقبال به این مشاغل است. عامل دیگر، انعطاف بیشتر مشاغل آزاد در مقابله با تورم است؛ زیرا شاغلان آزاد می توانند قیمت کالا و خدمات خود را متناسب با تورم افزایش دهند و در برابر آن مقاوم تر باشند.

در مقابل، دستمزد کارمندان در ابتدای سال مشخص می شود و تا سال بعد تغییری نمی کند. این در حالی است که هزینه هایی مانند مهدکودک و سایر خدمات در طول سال افزایش می یابد و قشر حقوق بگیر با ثبات نسبی درآمد، در وضعیت دشواری قرار می گیرد. ناتوانی در افزایش دستمزد متناسب با تورم، احساس عقب افتادگی در میان کارمندان ایجاد کرده و انگیزه فعالیت را از آنان می گیرد.

در دهه های پیش از انقلاب، کارمندی و به ویژه کارمندان دولت از جایگاه اجتماعی و مالی بالایی برخوردار بودند. با گسترش بخش خصوصی و نیاز به مهارت های تخصصی، خانواده ها فرزندان خود را به کسب تحصیلات و مهارت های بیشتر تشویق می کردند. اما در سال های اخیر این روند تغییر کرده است و بسیاری از جوانان به جای ادامه تحصیل دانشگاهی، به سمت مشاغل آزاد رفته اند؛ زیرا هزینه فرصت تحصیل بالا و چشم انداز حقوق کافی نامطمئن است.

افزایش مزمن تورم و کاهش درآمد واقعی کارمندان طی دهه1400 باعث شده است که افراد مسیر شغلی خود را به گونه ای تنظیم کنند تا کمتر از تورم آسیب ببینند. افزایش تورم از سطح 20درصد به 40درصد، درآمد واقعی کارمندان را کاهش داده و تقاضا برای مشاغل آزاد را افزایش داده است.

برخی مشاغل کارمندی همچون بانکداری، تنها به دلیل مزایایی مانند تسهیلات بانکی همچنان جذاب اند. در مقابل، صاحبان مشاغل آزاد می توانند متناسب با تورم، قیمت کالا یا خدمات خود را تغییر دهند و درآمدشان را با شرایط بازار هماهنگ کنند.

بررسی داده های مرکز آمار ایران نیز تأیید می کند که تمایل به مشاغل آزاد در دهه1400 افزایش یافته است. متوسط درآمد ماهانه مشاغل آزاد در سال1403 نسبت به سال1400 حدود 3.5برابر شده، در حالی که درآمد مشاغل مزدبگیری تنها 3برابر شده است.

با وجود این، رشد مشاغل آزاد خالی از تبعات منفی نیست. این مشاغل ریسک هایی چون آسیب جسمی، افت سلامت و احتمال از دست دادن سرمایه را به همراه دارند. بی ثباتی اقتصاد کلان یا ریسک های صنعت می تواند درآمد این قشر را تهدید کند. در شرایطی که مشاغل مزدبگیری جذابیت کمتری دارند، حتی افراد با ریسک پذیری پایین نیز به سمت مشاغل آزاد کشیده می شوند که آنان را در معرض خطرات مالی و شغلی بیشتری قرار می دهد.