آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TIKA)، به عنوان بازوی اصلی کمک های توسعه ای ترکیه فعالیت می کند. این آژانس در پروژه های کشاورزی خود را به عنوان ابزاری برای افزایش تولید و اشتغال معرفی کرده است. با این حال، این پروژه ها بخشی از استراتژی ترکیه برای نفوذ اقتصادی هستند که ضمن افزایش تولید وابستگی به فناوری کشور ترکیه و بدهی کشاورزان محلی را به همراه دارد.

زمینه تاریخی و اهداف ظاهری TIKA در کشاورزی

TIKA از دهه 2000 با سیاست خارجی اردوغان، با هدف توسعه نفوذ ترکیه، حضور خود را در کشاورزی کشورهای در حال توسعه گسترش داد. ترکیه روابط دیپلماتیک با پاکستان را از سال 1947 تقویت کرد و TIKA با تأسیس دفاتر در اسلام آباد، فعالیت های خود را آغاز کرد. گزارش South-South Galaxy، که بر اساس داده های TIKA تهیه شده، نشان می دهد که این آژانس بیش از 30 هزار پروژه جهانی اجرا کرده که بخش قابل توجهی (حدود 15درصد) در کشاورزی شامل آموزش، تجهیزات و تحقیق است.

اهداف ظاهری TIKA، همخوان با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل است، اما ساختار آن زیر نظر وزارت خارجه ترکیه و نوع فعالیت های آن تردیدهایی را در این زمینه بوجود آورده است. TIKA اولویت را به "دیپلماسی نرم" می دهد، که برخی منتقدان آن را ابزاری برای صادرات فناوری ترکیه می دانند. در پاکستان که کشاورزی حدود 23 درصد GDP آن را تشکیل می دهد و با کمبود آب روبرو است، TIKA از پروژه های کشاورزی برای نفوذ استفاده می کند، اما این فعالیت ها اغلب وابستگی ایجاد می کنند و توسعه بومی را نادیده می گیرند. برخی گزارش ها تأکید می کند که برنامه های TIKA در پاکستان به ایجاد 500 شغل کمک کرده، اما این آمار بدون ارزیابی بدهی های کشاورزان است.

پروژه های کلیدی TIKA در کشاورزی پاکستان و تأثیر اقتصادی

TIKA پروژه های متعددی در کشاورزی پاکستان اجرا کرده که بر چالش های محلی مانند بیکاری و امنیت غذایی تمرکز دارند، اما برای رفع آن به فناوری شرکت های ترکیه ای گره خورده اند. برجسته ترین آن ها عبارتند از:

برنامه تحقیق و توسعه زنبورداری TIKA (TIKA Apiculture Research Development Program): از سال 2021، TIKA در شهرهایی مانند پیشاور برنامه "Advanced Beekeeping Research and Training Program" را شامل آموزش، تجهیزات و تحقیق برای افزایش تولید عسل برای 100 کارشناس راه اندازی کرده است. این پروژه تولید عسل را 15 درصد افزایش داده و حدود 500 شغل روستایی ایجاد کرده است. با این حال وابستگی به کندوهای ترکیه ای هزینه های نگهداری را بالا برده و GDP محلی را به مقدار اندکی فزایش داده است.

پروژه های کشاورزی در مناطق روستایی پاکستان: TIKA از سال 2015 پروژه هایی مانند ساخت گلخانه ها و آموزش آبیاری اجرا کرده، که بیش از 1,000 کشاورز را تحت پوشش قرار داده و تولید را 10 درصد افزایش داده است. این پروژه ها، با بودجه 3 میلیون دلار، حدود 300 شغل ایجاد کرده اند، اما منتقدان می گویند وابستگی به بذرهای ترکی کشاورزان را آسیب پذیر کرده است.

دلایل اصلی و پشت پرده: افزایش تولید در برابر بدهی

دلایل اصلی فعالیت های TIKA در کشاورزی پاکستان، گسترش نفوذ نرم و اقتصادی ترکیه است. ترکیه که صادراتش به پاکستان از 1 میلیارد دلار در سال2010 به 2.5 میلیارد در 2022 سال رسیده، پاکستان را بازاری کلیدی می بیند. پروژه های زنبورداری، ظاهراً برای اشتغال، در واقع بازارهایی برای فناوری ترکی باز می کنند، که صادرات را افزایش داده است. حتی برخی بر این باورند که پشت پرده، این فعالیت ها بخشی از استراتژی ترکیه به عنوان عضو ناتو برای رقابت با چین است که TIKA را به ابزاری برای مقابله با پروژه کمربند و جاده تبدیل کرده است.

از منظر اقتصادی، پروژه های TIKA در پاکستان شغل ایجاد کرده (حدود 500 شغل در زنبورداری)، اما وابستگی به فناوری ترکی هزینه ها را بالا برده و گفته می شود بدهی کشاورزان را 15 درصد افزایش داده است. در حقیقت TIKA با کمک های کوچک مقیاس، نفوذ ترکیه را افزایش می دهد و روابط با کشورهای مسلمان را تقویت می نماید. منتقدان هشدار می دهند که این رویکرد، توسعه را به "نفوذ نرم" تبدیل کرده، جایی که کمک ها به ابزاری برای سلطه اقتصادی بدل می شود و استقلال کشاورزان محلی را تهدید می کند.

در انتها می توان گفت پروژه های TIKA در کشاورزی مزایای تولید و شغلی ایجاد کرده اما وابستگی به فناوری ترکی و بدهی کشاورزان را افزایش داده است. این استراتژی که تا 2030 ادامه خواهد یافت، صادرات ترکیه را افزایش می دهد اما پایداری محلی را تهدید می کند. TIKA به عنوان نمادی از دیپلماسی ترکیه، نشان می دهد که کمک های توسعه ای اغلب پوششی برای استراتژی های اقتصادی و نوعی از نفوذ محسوب می شود.