کیومرث اشتریان در سرمقاله شرق نوشت: آن گاه که رفتار سیاسی از رقابت به دشمنی می رسد، پای امر مهمی در میان است و اگر منشأ آن از اظهارات مقامات روس و انگلیس باشد، نشان از تلاش بیگانگان برای تسخیر آینده نظام و کشور دارد.

آیا جریان اصلی فعالیت های سیاسی در ایران، دشمنی است یا رقابت؟ این پرسشی است که از جنبه امنیت ملی اهمیت دارد، چراکه دشمنی، واگرایی سیاسی را تشدید می کند و جریان های سیاسی را در بحران های سیاسی، جنگ، شورش و… به سوی پذیرش تجزیه سرزمینی متمایل می کند.

این روزها بیش از هر چیز دشمنی ها پدیدار شده است. تبدیل رقابت به دشمنی معمولا آن گاه رخ می دهد که داوری در میان نباشد که مصالحه ایجاد کند یا دامنه نزاع را کاهش دهد. یا اینکه ممکن است یکی از طرفین احساس کند که تحولی بزرگ در راه است و می خواهد رقیب را از عرصه کنار بزند.

تبدیل رقابت به دشمنی سبب می شود که جریان های بزرگی که بیخ گوش شما پدید آمده، از چشم بصیرت دور بماند. رقابت و دشمنی در سطح روان شناسی سیاسیِ حسادت هم قابل مطالعه است. حسد انسان را پریشان می کند، شامه را گمراه و دوست را دشمن می پندارد؛ آن وزیرک از حسد بودش نژاد/ تا به باطل گوش و بینی باد داد .

اسیدِ حسد چون به کام روح ریخته شود، همه آنچه را که از فاضلاب و گنداب است، از درون انسان بیرون می ریزد. عقل زائل شده و برج و باروهایی از دروغ و تهمت به سازه ای از باورهای شناختی تبدیل می شود. دنیایی هراسناک را در ذهن و دل شما از رقیب برمی سازد و سیاست را به دنیایی هول انگیز تبدیل می کند.

دیگر هیچ کس و هیچ چیز را نمی بینید، جز رقیب را در قامت دشمنی بزرگ. حسادت به یک موتور تولید ایدئولوژی توطئه تبدیل می شود: آن چنان گروه و فرقه را مست و از خود بیخود می کند که مرز خیال و واقعیت را در هم می آمیزد و تبدیل به مکانیسم خودکار تولید زوال عقل می شود.

انسان های باهوش گاه به تدریج دچار زوال عقل می شوند. شکست های انتخاباتی مزید بر علت می شود و موجی از حسادت ساختاری را در گروه و جناح و فرقه برمی انگیزد. در زیر لایه ای ضخیم از بهانه ها و جدل ها و ایدئولوژی های سیاسی، این سیل مهلک حسادت یا عقده شکست است که جریان دارد.

عقده شکست با شکست انتخاباتی متفاوت است و به آن معناست که شما پیش ازاین کسی را انتخاب کرده اید که شما را فریب داده است. اینک شما برای جبران آن شکست روانی در پی تخریب جناح پیروز هستید تا فریب خوردگی خود را التیام بخشید و بگویید: دیدید! آن طورها هم که فکر می کردیم، اشتباه نکرده بودیم .

از این پس ابزارها به کار می افتد تا آتش حسادت و دشمنی شعله ور شود و خانه سیاست به ویرانه ای از ناامنی دگرگون شود. در این میانه اگر شماری جوان احساساتی دایرمدار عرصه سیاست و رسانه شوند، دیگر کسی در امان نیست. آن چنان خودشیفته هستند که لایه های آلوده درون خود را نمی بینند.

زرادخانه ای از خشونت کلامی، خشونت تحلیلی، تهمت و دروغ با زرورق هایی زرین از ایدئولوژی ها و مقدس مآبی ها به میدان می آید تا دستگاه سیاست ورزی را به معماری کینه بیالاید. خشونت تحلیلی یعنی هرگونه عمل طرف مقابل را به خطرناک ترین وجه ممکن تفسیر کنیم و او را به وابستگی و جاسوسی و غرب زدگی یا شرق زدگی متهم کنیم و در پی اعدامش برآییم.

فحاشی و خشونت تحلیلی نخستین کارکردی که دارد، این است که افراد فرهیخته را به حاشیه می راند و آن ها را دچار انقراض اجتماعی و فرسایش سیاسی می کند؛ چون کشش ورود به چنین منازعاتی را ندارند. به این صورت، راه برای افراطیونی باز می شود که بی محابا از چنین ادبیاتی استفاده می کنند.

مستقل از اینکه آیا سردمداران چنین جریان هایی خود از حسادت رنج می برند یا نه، نکته این است که نمی توانند آن ها را بازدارند، چون لجامی که گسیخته شود، مانند آتشی است که آتش افروز را به کام می کشد؛ هرچند موقتا به کار می آید و کارشان را در حذف رقیب راه می اندازد.

جریان حسادت با جریان منافع پیوند می خورد. در فقره خشونت های کلامی و تفرقه نمی توان نقش سایبری های اسراییلی را نادیده گرفت که در حمایت از سلطنت طلبان و فحاشی های آنان آشکار شده است. هدف این است که رقابت و به طور کلی کنشگری سیاسی را به سوی خشونت، دشمنی و در نهایت واگرایی ملی-سرزمینی سوق دهند.

با جریان سازی در نیروهای وابسته و پیام رسان های داخلی همین سیاست را پی می گیرند و با بهره گیری از حسد و عقده شکست، آنان را به سوی انواعی از خشونت های تفسیری-تحلیلی و حتی فحاشی هایی که اساسا جایی در میان خانواده های مذهبی ندارد، می رانند. هدف بیگانگانی که می خواهند آینده نظام و کشور را در دست بگیرند، این است: تبدیل رقابت به دشمنی.