بی شک یکی از سخت ترین لحظات زندگی هر انسانی، از دست دادن افراد درجه یک خانواده اش است. سوگ عزیز اما معمولا تنها دردی نیست که در فقدان تجربه می شود؛ هزینه های مراسم ترحیم از دیگر مواردی است که در این بین خودش را به بدترین شکل نشان می دهد و افراد سوگوار باید هرطور شده، از پس هزینه های مراسم بربیایند.

به گزارش شرق، هزینه قبر یکی از مهم ترین این مخارج است. در مشهد، خرید قبرها به طور کلی زیر نظر دو سازمان است: سازمان شهرداری و سازمان آستان قدس رضوی. به این معنی که افراد برای خاکسپاری عزیزان شان در مهشد، باید دست به دامن یکی از این ارگان ها شوند.

بررسی ها نشان می دهد قیمت قبرها در حرم امام رضا (ع) میلیاردی است و در بهشت رضا هم قیمت قبور خانوادگی سر به فلک می کشد. این ارقام نجومی و اوضاع بد اقتصادی سبب شده بسیاری از مردم دست به دامن قبرستان روستاها شوند و اموات خود را در آنجا به خاک بسپارند تا مجبور نباشند مبالغ هنگفتی را پرداخت کنند.

بررسی ها نشان می دهد قیمت قبر در مشهد در آرامستان های زیر نظر شهرداری همچون بهشت رضا، بهشت جوادالائمه و بهشت رضوان، از شش میلیون تا یک میلیاردو 800 میلیون تومان متغیر است. در بهشت رضا که شناخته شده ترین آرامستان مشهد است، قبر در بلوک های عمومی شش میلیون بوده که این عدد در بلوک های دیگر به 25 میلیون و 40 میلیون هم می رسد.

اما قبرهای خانوادگی در بهشت رضا قیمت های نجومی دارند و تا یک میلیاردو 800 میلیون تومان هم پیش فروش می شوند. در بهشت جوادالائمه که از دیگر آرامستان های زیر نظر شهرداری مشهد است، بلوک عمومی وجود ندارد و به اصطلاح قیمت قبرهای هم جوار (نزدیک قبور افراد برجسته دینی) از 200 میلیون به بالاست.

در آرامستان های زیر نظر آستان قدس رضوی، قبرها کمی گران تر است و قیمت شان از صد میلیون تومان تا یک میلیاردو 200 متفاوت است. در آرامستان خواجه ربیع، زیر نظر آستان قدس رضوی، قیمت قبرها از 120 میلیون تا 180 میلیون متغیر است و در حرم مطهر رضوی، بازه قیمتی از 950 میلیون تومان تا یک میلیاردو 400 میلیون با توجه به صحن مربوطه متفاوت است.

فاطمه ، اهل یکی از روستاهای نزدیک به مشهد است. او به تازگی یکی از عزیزانش را از دست داده و طبق رسوم، فرد ازدست رفته را در قبرستان روستایشان دفن کرده اند. فاطمه می گوید: ما رسم داریم عزیزمان را در روستا دفن کنیم، اما به تازگی وقتی برای کفن ودفن به روستا رفتم، دیدم قبرستان روستا پر شده از قبر آدم های ناشناس .

او ادامه می دهد: شهری ها، قبرستان را پر کرده اند. چون قبرستان روستا مجانی است و نزدیک به یکی از قبرستان های معروف مشهد است، شهری هایی که پول ندارند، مرده هایشان را در قبرستان روستای ما دفن می کنند. حالا ما دیگر برای اموات خودمان جا نداریم .

حسن ، یکی از اهالی روستاهای مجاور به بهشت رضوان است. او حرف هایی شبیه به فاطمه می زند و تلویحا حرف های او را درباره کوچ اموات به قبرستان روستاها تأیید می کند: روستای ما بسیار کوچک است و یک قبرستان محلی داریم. به تازگی افراد غریبه شبانه اموات خود را به روستای ما می آورند و دفن می کنند. دور قبرستان را حصار کشیدیم، اما باز هم این اتفاق تکرار شد. با دهیار تصمیم گرفتیم جلوی این اتفاق را هرطور شده بگیریم و در حال پیگیری این ماجرا هستیم .

انسیه به تازگی مادربزرگش را از دست داده است. او می گوید هزینه مراسم ترحیم مادربزرگش نزدیک به دو میلیارد تومان شده است: ما رسمی در خانواده داریم که باید هرطور شده به وصیت مرده عمل کنیم و وصیت مادربزرگ مرحومم یک چیز بود: من را در حرم امام رضا دفن کنید .

این خواسته به دلیل مجاورت با امام هشتم، در بین افراد مذهبی در مشهد امری متداول است. اما قیمت قبرها در حرم اصلا عادی نیست و شرایط اقساط هم ندارد. بنابراین برای اجرای وصیت مادربزرگ، مجبور شدیم هرچه داریم و نداریم بفروشیم .

منصوره به تازگی پدرش را از دست داده و او را در یکی از آرمستان های زیر نظر آستان قدس رضوی به نام خواجه ربیع دفن کرده است. او ادعا می کند کل مراسم پدرش نزدیک به یک میلیارد تومان هزینه داشته و فقط قیمت قبرش 200 میلیون تومان شده است: پدرم وصیت کرده بود اگر پول داشتم در حرم دفنم کنید. اما کل پولی که از فروش طلا دست ما را گرفت، 500 میلیون بود و نشد که پدر را در حرم دفن کنیم .

منصوره از سرکوفت هایی که خانواده برای دفن نکردن پدرش در حرم زده اند می گوید: برخلاف وصیت بابا، اصلا دلم نمی خواست در حرم دفنش کنم. دفن در حرم انگار برای چشم و هم چشمی است. اینکه برای محل دفن امواتت هم فخر بفروشی، واقعا ناگوار است. آستان قدس از این قضیه استفاده می کند و قیمت ها را هر روز بالاتر می برد. برای مثال قیمت قبر در حرم در ماه گذشته که عمویم را به خاک سپردیم تا امروز 200 میلیون افزایش داشته است .

عیسی زاده، مدیرعامل بهشت رضا در مشهد، درباره قیمت قبرها در این شهر توضیح می دهد و می گوید: قیمت قبور در آرامستان های زیر نظر شهرداری هر سال توسط شورای شهر تعیین شده و قبل از سال جدید به آرامستان ها ابلاغ می شود .

طبق گفته عیسی زاده، قیمت قبرهای عمومی که شامل 68 بلوک است، بین پنج ونیم تا شش میلیون تومان است. به گفته مدیر بهشت رضای مشهد، هزینه قبرهای عمومی برای شهرداری هشت تا 9 میلیون تومان درمی آید، اما ما هزینه کمتری از مردم دریافت می کنیم و بقیه هزینه را به صورت سوبسید، شهرداری می دهد .

به جز بلوک های عمومی که هزینه نسبتا پایینی دارند، قیمت قبرهای یک طبقه در مکان انتخابی 40 میلیون تومان و قبرهای دوطبقه در مکان انتخابی 30 میلیون تومان است. اما در بهشت رضای مشهد، قبور خانوادگی هم به فروش می رسد که قیمت های بالای یک میلیارد تومان دارند. قیمت این قبور خانوادگی از یک میلیاردو 700 میلیون تومان تا یک میلیاردو 800 میلیون تومان متغییر است.

مدیر بهشت رضای مشهد معتقد است: این مبلغ صرف ساخت مقبره برای خود افراد می شود و به درخواست شهروندان است . عیسی زاده، مدیر بهشت رضای مشهد، درباره خرید اقساطی قبرها در مشهد توضیح می دهد: در بهشت جوادالائمه برای قبرهای هم جوار و در بهشت رضا برای قبرهای خانوادگی و قبرهای یک طبقه و دوطبقه، شرایط خرید اقساطی هم وجود دارد. البته باید یک سوم را نقد بدهید و بقیه را طی دو ماه پرداخت کنید. پیش فروش قبر در قبور یک طبقه و دوطبقه هم داریم که قیمت ها کمی بالاتر می رود. فرد می تواند قبرش را قبل از مردن پیش خرید کند .

مدیر بهشت رضای مشهد از بخش نیکوکاری این آرامستان هم می گوید: برای افرادی که پول تدفین را ندارند، بخشی راه انداخته ایم به اسم بخش نیکوکاری که این هزینه ها را متقبل می شود .

تا زمان تنظیم این گزارش، هیچ یک از مسئولان آستان قدس رضوی حاضر به گفت وگوی تلفنی و توضیح نشدند.

حسن موحدیان، رییس شورای شهر مشهد و عضو کمیسیون خدمات شهری، درباره نحوه تعیین قیمت قبور در مشهد توضیح می دهد: عناوین خدمات شهری توسط شورای شهر تعیین می شود و به وزارت کشور ارسال شده و بعد از تأیید توسط وزارت کشور، به شهرداری ابلاغ می شود. بیشتر اضافه شدن قیمت ها که توسط دولت تأیید می شود، باید برابر نرخ تورم باشد که به قیمت سال قبل اضافه می شود .

موحدیان درباره تعیین قیمت قبور در حرم مطهر امام رضا اظهار بی اطلاعی می کند: تعیین قیمت قبرها در حرم به شورای شهر هیچ ارتباطی ندارد .

سازمان شهرداری ها و دهیاری ها با همکاری وزارت بهداشت در 27 خرداد سال گذشته ضوابط و قوانین جدیدی را برای بالابردن سطح بهداشت عمومی در آرامستان ها تدوین کرد، اما قوانینی مربوط به تعیین قیمت قبرها وجود ندارد.

مرضیه محبی، حقوق دان، درباره قوانین موجود برای بهای قبر می گوید: درباره بهای قبر هیچ قانونی وجود ندارد و حد و مرز قیمت قبر فقط با مصوبه شورای شهر تعیین می شود .

همچنین درباره پیش فروش قبر در قانون آمده است: پیش فروش قبر به منزله فروش حق انتفاع است (چیزی شبیه به اجاره دائم) و قابل انتقال به شخص دیگری نیست .