کانادا تا سال 2013 نهاد مستقلی به نام آژانس توسعه بین المللی کانادا (CIDA) داشت که وظیفه اش اجرای برنامه های توسعه ای در کشورهای در حال توسعه بود. اما در آن سال، دولت فدرال تصمیم گرفت این نهاد را منحل و در وزارت امور جهانی ادغام کند .به این ترتیب، ساختاری جدید شکل گرفت که امروز با نام Global Affairs Canada (GAC) شناخته می شود — نهادی که سیاست خارجی، تجارت بین المللی و کمک های توسعه ای را در یک چارچوب واحد ترکیب کرده است. به بیان دیگر، وزارت خارجه کانادا اکنون هم زمان مسئول دیپلماسی، بازرگانی و کمک های توسعه ای است؛ موضوعی که مرز میان منافع ملی و مأموریت های انسان دوستانه را مبهم می کند.

توزیع بودجه و مسیرهای اجرای پروژه ها

طبق گزارش رسمی انجمن همکاری بین المللی کانادا ، در سال مالی 2023 2024، مجموع کمک های بین المللی کانادا حدود 12.3 میلیارد دلار کانادا بوده است. از این مبلغ، حدود 10.1 میلیارد دلار به عنوان کمک رسمی توسعه ای (ODA) ثبت شده است. بخش عمده این بودجه (بیش از 6 میلیارد دلار) مستقیماً از طریق Global Affairs Canada هزینه شده است.

این کمک ها از سه مسیر اصلی پرداخت می شوند:

در کنار این، حدود 30 درصد از کمک های بین المللی کانادا در داخل خاک این کشور عمدتاً برای اسکان و حمایت از پناهندگان تازه وارد مصرف می شود.

اولویت ها و اهداف اعلام شده

کانادا در اسناد رسمی خود اهدافی چون مبارزه با فقر، برابری جنسیتی، مقابله با تغییرات اقلیمی و تقویت حاکمیت قانون را به عنوان محورهای اصلی سیاست توسعه ای معرفی می کند. برای مثال در سال 2025 وزارت امور جهانی اعلام کرد بیش از 87 میلیون دلار بودجه تازه برای پروژه های مرتبط با اقلیم و تاب آوری جوامع تخصیص می دهد.

اما همین اولویت ها نیز غالباً تابع ملاحظات سیاسی و اقتصادی هستند. بررسی فهرست کشورهایی که بیشترین سهم از کمک های کانادا را دریافت کرده اند، نشان می دهد تمرکز بودجه عمدتاً بر مناطقی است که برای اوتاوا از نظر ژئوپلیتیکی یا تجاری اهمیت دارند؛ مانند آمریکای لاتین، آفریقا و غرب آسیا.

سیاست توسعه ای یا ابزار نفوذ؟

تردیدی نیست که کمک های توسعه ای کانادا از نظر انسانی آثار مثبتی داشته اند، اما ماهیت سیاست گذاری در سطح GAC نشان می دهد که این کمک ها بخشی از استراتژی نفوذ نرم کانادا به شمار می آیند.

در واقع، همان گونه که آژانس هایی چون JICA ژاپن یا TİKA ترکیه به عنوان بازوهای نفوذ نرم عمل می کنند، برنامه های توسعه ای کانادا نیز ابزاری برای ارتقای تصویر بین المللی، نفوذ فرهنگی و تثبیت روابط سیاسی محسوب می شوند.

در گزارش رسمی GAC با عنوان Departmental Plan 2024 2025، صراحتاً آمده است که یکی از مأموریت های اصلی وزارت، تقویت نفوذ بین المللی کانادا از طریق سیاست های توسعه ای است. چنین عبارتی نشان می دهد که کمک های اقتصادی و بشردوستانه، بیش از آن که از انگیزه های صرفاً اخلاقی نشأت بگیرند، بخشی از استراتژی کلان سیاست خارجی اوتاوا هستند.

نقدها و چالش ها

منتقدان چندین چالش جدی را مطرح می کنند:

جمع بندی

ادغام CIDA در وزارت امور جهانی، کمک های توسعه ای کانادا را به بخش جدایی ناپذیر سیاست خارجی تبدیل کرده است. هرچند در ظاهر شعار مبارزه با فقر و نابرابری سر داده می شود، اما واقعیت این است که این سیاست ها بخشی از شبکه نفوذ نرم کانادا در عرصه بین المللی هستند.

در حالی که کشورهای دریافت کننده معمولاً از کمک های مالی استقبال می کنند، منتقدان یادآور می شوند که این الگو باعث وابستگی ساختاری و نفوذ سیاسی بلندمدت می شود. بدین ترتیب، کمک های توسعه ای کانادا را باید نه فقط اقدامی انسان دوستانه، بلکه ابزاری هوشمندانه برای پیشبرد منافع ملی و گسترش نفوذ ژئوپلیتیک در جهان دانست.