محمد درویش، کارشناس آب، در ارزیابی ورود برخی کشورها به پروسه آب در برابر نفت اظهار داشت: این ماجرا قابل پیش بینی بود، زمانی که نوری مالکی نخست وزیر عراق بود به ترکیه اعتراض کرد که چرا آب را روی دجله و فرات بسته اند، وزیر کشور ترکیه در پاسخ عنوان کرده بود که مگر شما منابع نفتی خود را با ما به اشتراک می گذارید که ما منابع آبی مان را با شما به اشتراک بگذاریم؟ اما واقعیت این است که نفت یک کالای اقتصادی اما آب یک کالای زیستی است، اکنون نه فقط ترکیه که تقریباً همه کشورهای دنیا همین رفتار را دارند.

به گزارش ایلنا، وی ادامه داد: ما هورالعظیم را برای حفاری های نفتی، توسعه نیشکر و برنج نابود کردیم و دقیقا از آب به عنوان یک کالای اقتصادی استفاده می کنیم. ما همین بلا را سر جازموریان، بختگان، سیوند، زاینده رود، گاوخونی، دریاچه ارومیه و… آوردیم.

این کارشناس آب و محیط زیست تاکید کرد: امروز نقشه و بازی آبی دنیا تغییر کرده و اتفاقاً ما نیز با همین روش می توانیم با همین روش حقابه خود را از طالبان یا هر حکومتی که در افغانستان باشد، بگیریم، باید معادله برد-برد تعریف بکنیم؛ به این ترتیب که می توانیم از انرژی باد در شرق کشور که محل شروع بادهای 120 روزه است برق تولید کنیم و این چالش را به جای اینکه به یک بحران تبدیل و هموطنان مان را درگیر طوفان های شن کند؛ به یک ثروت پایدار تبدیل کنیم.

افغانستان به شدت با کمبود برق روبرو است اگر ما به افغان ها برق بدهیم، آن ها برای سد دوستی، سیستان و چاه نیمه ها آب تامین خواهند کرد، اگر برق عراقی ها را که با بحران مواجهند تامین کنیم آن ها نیز سر کیسه را شل کرده و حقابه هورالهویزه را که حدود دو و نیم میلیارد متر مکعب است، خواهند داد، اتفاقاً سود این یک میلیارد متر مکعبی که ترکیه از محل سد ایلیسو و رودخانه دجله در اختیار کردستان عراق قرار می دهد در نهایت به ما هم می رسد و این منطقه درگیر آتش سوزی های عجیب و غریب نخواهد بود.

وی گفت: امروز بازی تغییر کرده و ما دیگر نمی توانیم مانند قبل انتظار داشته باشیم که همه کشورها بر اساس پروتکل های اخلاقی رفتار کنند. ما باید این هنر را داشته باشیم که به عنوان کشور بزرگ منطقه همچنان پدری کنیم و به همسایه ها نشان دهیم که می توانیم عامل ثبات منطقه باشیم. باید با همدیگر یک زیست مشترک را تجربه کنیم.

درویش بیان کرد: همانگونه که ما در برجام به خاطر منافع و گشایش های اقتصادی قبول کردیم از حق مسلم خود در انرژی هسته ای بگذریم حقابه ایران از هیرمند نیز حق مسلم ما است و بدون بده بستان باید احقاق شود، اما امروز شرایط تغییر کرده ما می توانیم معامله کنیم یعنی در مقابل این حقابه به افغان ها برق یا هر کالای اقتصادی دیگر بدهیم تا آن ها بدون اما و اگر آب را به سمت ایران روانه کنند.

وقتی افغانستان چندین سد احداث کرده و چندین سد دیگر هم روی هیرمند می سازد و در واقع سیمان آن را هم ایران تامین کرده، ما باید کاری کنیم که افغانستان از پرداخت حقابه سیستان مزیت اقتصادی داشته باشد در این صورت هر کشور و هر دولتی در افغانستان این روند را ادامه می دهد، مثلا آقای رییسی طالبان را تهدید کرد شاهد بودیم که طالبان چگونه سعی کرد توان نظامی ایران را به سخره بگیرد، به هر حال اینکه فکر کنیم با یک معاهده ای که 50 سال پیش منعقد شده، حقابه را دریافت کنیم؛ اشتباه است. باید به واقعیت های امروز هرچند تلخ تن در دهیم.

وی خاطرنشان کرد: حتی اگر افغانستان بدون چون و چرا حقابه هیرمند را بدهد در مورد سد دوستی که تعهدی ندارند، مشهد یک کلان شهر بسیار بزرگ و راهبردی تر است، چرا کاری نکنیم که افغان ها با طیب خاطر این حق آبه را بدهند و ما را از اینکه 350 هزار میلیارد تومان هزینه کرده و آب را از دریای عمان شیرین و به سمت مشهد ببریم؟

ما می توانیم بزرگترین کشور تولید کننده و صادرکننده انرژی بخصوص برق خورشیدی باشیم و برای کشوری مانند افغانستان خردمندانه آن است که برق ارزان تر را از ایران تامین کرده و در مقابل حقِ آب ایران را بدهد، همچنین افغانستان راهی به دریاهای آزاد ندارد و به بندر چابهار ایران نیاز دارد، تا بتواند به دریاهای آزاد راه داشته باشد، بنابراین همیشه باید در معادله بده-بستان داشته باشیم.

این کارشناس حوزه آب و محیط زیست درباره چشم انداز آبی ایران در صورتی که نتوانیم چالش های آب های مرزی را حل کنیم، تاکید کرد: قطعا ناپایداری تشدید و مهاجرت، جریان های گرد و خاک و تنش های امنیتی افزایش پیدا می کند و کسانی که بدنبال ایران ضعیف ایران ضعیف و عراق ضعیف و درگیری کشورهای اسلامی هستند لبخند رضایت بیشتری می زنند.