بیش از دو دهه پیش، آقا سید وقتی پاهایش از رمق افتاد، یکی گفت برو دنبال دعانویسی، فوت و فنش را بیاموز و خودت استاد شو. آقا سید که دیگر نتوانست راه برود، به راه حروف ابجد رفت و طبق گفته خودش، چهل روز چله نشست، دوره هایی را گذراند و بعد از آن بود که اتاق آن گوشه کنج خانه اش، دیگر شد پاتوق زنان جوان و مردان بلندقامت و ریز و درشتی که نه تنها از تهران که هفت شهر آن طرف تر آمده بودند تا آقا سید سرکتاب برایشان باز کند و دعایی که می خواستند را بنویسد.

به گزارش اعتماد، از وکیل و دکتر و مهندس و افراد متمولی که به گفته نزدیکانش حالا برای خودشان قدر و منزلتی دارند، اما آن روزها، حسابی آقا سید را قبول داشتند که به قول نزدیکانش مرد خوبی بود. رقم بالایی برای دعا نمی گرفت و اول از همه می پرسید، اگر اعتقاد داری بیا، اگر نداری نه به خواسته ات می رسی و نه فایده ای دارد.

مرد معتقدی که زمین گیرشدنش، نان تازه ای برایش پخت؛ نانی که تا سال ها کوچه بن بست منزلش در یکی از خیابان های قدیم تهران را مملو از جمعیتی کرده بود، که برخی شان، البته اغلب زنان، وقت و بی وقت، پاشنه درش را از جا در می آورند، شاید در آرامشی که پیرمرد به آن ها می داد، کمی آتشی که به جانشان افتاده بود، آرام گیرد.

یکی از مشتری هایش زن جوانی بود که هوو داشت، همه تلاشش را کرد تا مهر شوهر را از زن دوم بشوید، اما آقا سید از این دعاها دست کسی نمی داد، زن تنها هفته ای یک بار می آمد و همان دعای قبلی را می گرفت. خودش به نزدیکان آقا سید گفته بود، همین که ایشان را می بینم و صحبت می کنم، آرام می شوم. اما زنانی هم بودند که نزدیک تر می شدند، برخی شان به صیغه ایشان در می آمدند، که خودش هم انکار نمی کرد و خانواده اش هم خبرداشتند.

یکی از نزدیکانش می گفت، اغلب دعاهایی که می نوشت، تکراری بود و دعای شر دست کسی نمی داد. بیشتر برای روزی و مال و بخت و جلب محبت و درمان بیماری، به خصوص آن ها که غشی بودند، منظورش صرع بود، مراجعه می کردند. برخی را می دیدم که می گفتند شفا گرفته اند، هرچند من خودم چیزی ندیده بودم و خودشان می گفتند. آن ها هم که ناامید از حاجت بودند را می شنیدم که سید به آن ها می گفت تا زمانی که اعتقاد نداشته باشید، هیچ فایده ای ندارد و همه دعاها بی اثر است.

پیرمرد در نهایت سکته کرد و رفت؛ کتاب دعایش ماند در دستان وارثی که از پدر چندقلمی به ارث برده بود، تا اموراتش بگذرد.

به گوشه ای از نرده های سیاه ساختمانی نوساز، در باد کاغذی چسبانده بودند که نوشته بود؛ سرکتاب، باطل سحر، بازگشت معشوق، گشایش رزق و روزی، با شماره که تماس می گیرم، مردی جوان با لهجه ای دور و رویی گشاده پاسخ می دهد که اول سرکتاب را تلفنی باز می کنم و نام خودت و مادرت را می گویی، البته قبل اینها، سیصد هزارتومان ناقابل به شماره حسابی که اعلام می کنم واریز می کنی، بعد آن تازه می گویم که هزینه آنچه می خواهی چقدر آب می خورد. می گویم تضمینی است دیگر؟

می گوید شما سیصدهزارتومان را نقدا بریز، البته که تضمین خداست، اما 99درصد تضمین می دهم. می گویم آقا حدودی نمی شود بگویید بازگشت معشوق چقدر برایم خرج برمی دارد؟ با جدیت می گوید خانم بستگی به سن و شرایطش متفاوت است، شما اول برو آن سیصد هزارتومان وامانده را واریز کن، تا برویم سراغ مرحله بعدی.

می گوید همه دعاها را هم تلفنی می دهد و خدای نکرده اگر گرفتاری پیچیده ای باشد که بگویید و تلفنی نشود از آن خلاص شوید، آن وقت دیگر مجبوریم که ملاقات حضوری داشته باشیم. مگر اینکه خارج از کشور، یا شهرستان باشید که کارتان را همان تلفنی راه می اندازیم.

دعانویسی دیگر که با آن تماس گرفتم، به صبوری مرد جوان نبود، از همان ابتدا سر جنگ داشت، زنی جوان که می گفت بیش از 15سال است که دعانویس است. در آگهی شان درج شده بود که سرکتاب رایگان است، جمله ام تمام نشده بود که تقریبا داد زد، کی گفته رایگان؟ چرا باید رایگان باشه؟ گفتم خودتون نوشتید. جواب داد که آن آگهی برای 15سال قبل است.

جواب سوال هایم را درحالی می داد که صدای دیگ و قابلمه از آشپزخانه اش پشت تلفن می آمد. ظرف ها را به هم می کوبید و قیمت هم نمی داد. آخرش هم گفت؛ سرکتاب با دعا فرق داره. مگه علی با ممد فرق نداره؟ من که نمی دانستم چه جوابی بدهم گفتم بله حتما فرق داره! گفت سرکتاب طالع شماست و مانند نسخه است، اما دعا داروست! قیمت این دو با هم متفاوت است، اما شما این کاره نیستی! و گوشی را قطع کرد و رفت.

با یک دعانویس زن تماس می گیرم، که می گوید برای بازگشت معشوق باید احضار سنگین بیاورم و قیمت قطعی اش را با کلی بالا و پایین کردن، و اینکه می پرسد معشوقت چند وقته رفته است؟ می گویم حدود 6ماه. می گوید من بیشتر از 6 ماه قبول نمی کنم. برای معشوقی که 6ماهه رفته است، 5میلیون تومان اول بریز به شماره کارتی که می دهم، بعد هم اسم خودش و اسم مادرش را برایم بفرست، تا بگویمت که کی بازخواهد گشت.

جالب است که بازگشتش نیز تضمینی است. در جواب سوالم که چرا دعانویس ها نام مادر را می خواهند، می گوید: به خاطر حروف ابجد نامش است. چون نام پدرش را اگر بخواهیم، ممکن است نام پدر واقعی اش نباشد، اما نام مادر واقعی است.

دعانویس دیگری، مردی جوان است و می گوید که باید در ایتا یا واتساپ پیام دهی و پشت تلفن قیمت را نمی گوید. می گوید مشکلت را بگو، تا قیمت دهم، وقتی می پرسم چرا باید دعاها را در قبرستان چال کنیم؟ لعن و نفرینی نثار شیطان می کند و می گوید که نه خواهرم آن شر است.

مشکل ساز است. ما مشکل برای کسی درست نمی کنیم. برخی این کارها را می کنند، اما من نه. من دعای خیر می نویسم. آن ها که می گویند برو در قبرستان دعا را چال کن، نیتشان شر است و آن دسته از دعاهایی است که برای دیگری بد می خواهد.

حالا در شبکه های اجتماعی هم پست و تبلیغات درباره دعانویسان بسیار است و هم شوخی هایی که نشان از مراجعه و متقاضی برای دعانویسی دارد. دعانویسی را برخی به سخره می گیرند و برخی هم میان صحبت ها، خودشان را لو می دهند که لااقل یک بار با یکی از این شماره هایی که مدام تبلیغ می شود تماس گرفته اند که یا معشوق رفته شان را بازآورد، یا بخت گشایی کند یا رزق و روزیشان را افزایش دهد.

البته که همیشه بازگشتن معشوق یا به قول آنچه در تبلیغی آمده بود؛ طلسم جذب کراش از راه دور! که باید چند میلیون از راه نزدیک پیاده می شدی، تا آنکه بر او نظری داری، تضمینی برتو نظری افکند. اما بعد واریز مبلغ، دیگر تنها باید دست به دامان پروردگار شوی، چون آنکه به او کراش داری ممکن است اصلا روحش هم خبردار نباشد که باید به سمت شما بیاید!

اما برای جوانان امروز همین که ببینند، چهار نفر در فضای مجازی از این دعانویس تعریف کرده اند، یا یکی- دو دوستشان، کافی است تا به او امید ببندند. اما پاسخی برایت ندارند وقتی از یک دانشجو می پرسی که دقیقا از کجا مطمئن بودی که کراشت از راه دور جذب می شود؟ برایش تفاوتی ندارد که در راه رسیدن به عشقش چند میلیون تومان ناقابل هم هزینه کند، شاید بخت با دعانویس یار بود و این یکی از قضا، به راه آمد و عاقبت این قصه خوش شد.

اما پست هایی که در وصف دعانویس ها در توییتر گذاشته اند هم خالی از لطف نیست؛ اغلب درخواست دعانویس خوب کرده اند، که نشان می دهد مراجعه به دعانویس تا چه اندازه عادی و باب است و این ربطی هم به سن و سال ندارد.

یکی نوشته است که بیشتر از 99درصد زنان حداقل به یکی از موارد طالع بینی، فالگیری، دعانویس، ماه تولد و… اعتقاد دارند. بیشتر نوشته اند که به دعانویس خوب نیاز دارند یا کارشان از قرص گذشته و کمی مانده است سراغ دعانویس بروند. برخی هم دعانویسی را به سخره گرفته اند که امروز پول در دعانویسی است و دیگر باید پرونده کارهای دیگر را بست و از حسابداری هم به اندازه دعانویسی پول در نمی آید و قرار است با دعانویسی پولدار شویم. برخی هم متعجب شده اند از این همه جوان تحصیلکرده که به دنبال دعانویس هستند.

کمی بالاتر از قبر مادرش پیدایش کردند. می گفت حتی جرات نکردیم درست نگاهش کنیم؛ کتف گوسفندی بود که روی آن اسم زن و مردی را نوشته بودند؛ احتمالا می خواستند از هم جدایشان کنند، یا مهرشان را به دلشان بیندازند. این اولین بار نیست که کسی در میان قبرستان، تکه ای از بدن حیوانی پیدا می کند که یا دعایی بر آن یا داخلش نوشته شده است.

برخی دعانویس ها دعاها را دست گیرنده می دهند و می گویند در قبرستانی چال کن. حالا خطی های بهشت زهرا هم وقتی می بینند که برای دادن آدرس قطعه ای که می خواهی بروی من ومن می کنی، خودشان می فهمند و می گویند، سوار شو ما همونجا پیاده ت می کنیم، برو کارتو انجام بده و بیا. منظورش از همانجا، قطعه های قدیمی بهشت زهراست، که خلوت تر است و کسی حواسش نیست، فقط دندان تیزکرده است برای آن مبلغ دربستی که در هفته یکی- دو بار از این مسافران به پستشان می خورد، که حالا به قول راننده کمتر از قبل شده اند یا خودشان با خودروی شخصی می روند و دعا را چال می کنند.

همه دعانویس ها اما این دعاها را نمی دهند، برخی شان می گویند که شر است و کار شر نمی کنند، یا به قول آن مردی که نزدیک امامزاده صالح بود، برخی سوءاستفاده می کنند و کسی هم کاری به کارشان ندارد.

اما تنها در قبرستان نیست که دعا را چال می کنند. برخی از این دعاها در خانه هایشان هم پیدا کرده اند. البته این در گذشته بیشتر از امروز باب بوده است. زنی که حالا بیشتر از پنجاه سال دارد، می گوید که در جوانی به عقد پسرعمویش درآمده بود، اما بعد از مدتی او را به شکل حیوان می دید و از مرد فرار می کرد.

می گوید مادرش در زیرزمین موشی پیدا کرده بود که شکمش را دوخته بودند و در شکمش هم دعایی گذاشته بودند. مادرش موش را نزد دعانویس های قزوین می برد، تا شاید بخت دخترکش گشاده شود و مهر پسرعمو بازگردد و ثروت دو خانواده در دستان آشنا حفظ شود. اما دعانویس های قزوین می گویند کاری از دست کسی ساخته نیست و سحرِ بخت دخترت باز نمی شود. در نهایت دختر از پسرعمویش جدا می شود.

برخی هم در گوشه خانه هایشان کاغذی مچاله یا دعایی پیدا می کردند که در گذشته توصیه می کردند، آن ها را به آب روان بسپارید. مثلا زنی می گوید که در کیف دختر16ساله اش سال ها قبل دعایی پیدا کردند، که یکی به آن ها گفت به آب روان بسپارید و آن ها هم کلی در شهر به دنبال آب روان گشتند و در نهایت دعا را به آب سپردند تا ببرد.

از هجده سالگی بختم را با گره ای کور بستند. هرکه به خواستگاری ام می آمد، با هر شکل و شمایل و خانواده ای، پدرم بی درنگ می گفت نه. مادرم سری تکان می داد و می گفت دخترم را نشان کردند. بخت و اقبالش را گره کوری زدند. ما که دنبال نخ انتهای گره می گشتیم، گم در قصه زنی بودیم که حالا در چهل سالگی در به در به دنبال شوهر می گشت. نه که بخواهیم قضاوت کنیم، جمله خودش بود. حالا سال هاست از او خبر ندارم که گره کور بالاخره با دست باز شد یا دندان، اما آن سال ها، بیش از یک دهه قبل، با مادرش پیش انواع فالگیر رفته بودند و تا جایی که من از احوالش خبر داشتم، هنوز گره از بختش گشایش نشده بود.

مادر و دختر هردو فالگیر بودند. فال قهوه قدیم ترها رایج تر بود. می گفت مادرم بعد اینکه در فال یکی از آشناها مرگ عزیزش را دید، دیگر فال گرفتن را کنار گذاشت. اما خودش همچنان فال قهوه می گرفت. از دوستان نزدیکش پولی نمی گرفت ولی از دورترها می گرفت.

دوستان نزدیکی هم که فالی جدی تر از نیم ساعت نشستن در یک کافه می خواستند، به خانه اش دعوتشان می کردند که گاهی هم اگر به نکته درستی اشاره کرده بود، هدیه ای برایش می خریدند. یک بار که چهار نفری در کافه بودیم، بی هوا از سر کنجکاوی فنجان خودش را برداشتم و شکل هایی را که دیدم به هم وصل کردم و هر سه ماتشان برده بود. گفت مگر فال بلدی؟ گفتم نه فقط شکل ها را دیدم و به هم چسباندم و این شد ماهی، این درخت شد، این هم چند زن که نشستند به غیبت کردن.

یکی از تفریحات ما چهار نفر که از کلاس زبان انگلیسی برمی گشتیم، این بود که س برایمان فال قهوه می گرفت. آن دو دوست دیگرم قضیه را جدی گرفته بودند و من فقط فنجانم را برای اینکه همرنگ دیگران باشم برمی گرداندم و هیچ وقت هم اتفاق خاصی داخل فنجانم نمی افتاد. انگار دُردِ قهوه و آب با هم تبانی کرده بودند تا کار دوستم را راحت کنند و هربار بگوید تو فنجونت خبری نیست.

در دهه های گذشته خیلی از زنان برای فال قهوه به فالگیرهایی مراجعه می کردند که زمانی در اغلب آرایشگاه ها نیز مستقر بودند. یا از میان آشنایان و دوستان دور و نزدیک، کسی آن ها را می شناخت و معرفی می کرد. یکی از افرادی که چند سال قبل مرگش فال قهوه گرفته بود، نزدیکانش می گفتند زن فالگیر چند سال قبل، مرگش را خبر داده بود و ما جدی نگرفته بودیم. زن جوان چند سال بعد، بعد از تحمل بیماری، از دنیا رفت.

هلال ماه از آسمان بالای امامزاده صالح بیرون زده است. قبل ترها اطراف اینجا هم دعانویس ها بودند، اما امروز کار و بارشان آنلاین شده است. با وجود نیروی انتظامی در اطراف امامزاده جرات ندارند که اینجا بنشینند و برای مشکلات مردم دعا تجویز کنند. به چند نفری نگاهی می اندازم، اما شبیه دعانویس ها نیستند.

مردی که خودش با دو قناری فال حافظ می گیرد، می گوید دعانویسی دروغ محض است، همان چند نفری هم که قبلا اینجا بودند، خودشان کارتن خواب بودند و به مردم دروغ می گفتند. با دو دندانی که در گرگ و میشِ عصرِ تجریش در دهانش می درخشد، می گوید این پرنده ها راست می گویند. یک فال حافظ بخر، صدهزارتومان، اول نیت کن، این دو قناری که یکی زرد و دیگری سبز است، یکی از فال ها را بیرون می کشد و آن وقت برحسب نیتی که داری، می بینی که به خواسته ات می رسی.

نور ماه به کوه های مقابل افتاده است و اذان ریخته است به خیابان های دورِ امامزاده صالح، اطراف و داخل امامزاده خلوت تر از زیر بازارچه است، سراغ دعانویس را که می گیرم، آدرس مرد جوانی را می دهند که گوشه ای از بازارچه دکان دارد، اما می گوید از آن دعانویس ها نیستم که طلسم و سحر بفروشم. تنها انگشتر و تسبیح و دعاهایی می فروشد که به گفته خودش آیه های قرآن است و قیمتی هم ندارد.

می گوید آن ها که شما دنبالشان هستی را نمی توانی پیدا کنی. اگر هم پیدا کنی حرفی نمی زنند. آن ها سوءاستفاده می کنند و کارشان را هم می کنند و کسی هم کاری به کارشان ندارد. همان چندلحظه در غرفه کوچکش مردی مشغول خرید انگشتری است و تلفنی هم عکسی از تسبیحی خوش دست برای مشتری می فرستد. محاسن بلندی دارد و حدود سی وپنج ساله است، با لبخندی گرم.

غرفه اش هم پر است از سنگ نمک و انگشتر و تسبیح های رنگ به رنگ که به دیوار آویخته است. از اطراف امامزاده که سراغ دعانویس ها را گرفتم، او را معرفی کردند و گفتند از هر دعانویسی بهتر است. زیاده سخن نمی گوید و با همان چند جمله می رود تا به معامله انگشترش برسد.

مقابل امامزاده اما خبری از دعانویس ها نیست، تنها زن و مردی در سوز عصر آبان پتویی را دور خود پیچیده اند و دو زن هم بسته های نمک را به زواری می دهند که به داخل امامزاده می روند. زن جوانتر می گوید دعاکن به اونچه که می خوام برسم. زن دیگر هم با دعا از در امامزاده وارد می شود. نمک ها را فقط به آن ها که داخل می روند می دهد و چند زن بیرون امامزاده تقلا می کنند شاید زن به آن ها هم نمک بدهد، اما زن جوان انگار فقط به آن ها که قصد ورود به حریم امامزاده را دارند می دهد. نذری های امروز هم مانند گذشته نیست. قدیم ترها اینجا پر از زائر و نذری های مختلف بود. امشب تنها دکان چای فروشی مقابل امامزاده شلوغ بودکه آن هم چای می فروخت و خبری از نذری نبود.

اما قدیم ها اینگونه نبود، چنددهه قبل دعانویس ها از فضای نزدیک امامزاده بهره می بردند، تا آن ها که به دنبال دعا بودند را پیداکنند. یکی از قدیمی های تجریش که 30 سال پیش در میدان دکانی داشت به یاد می آورد که یک سیددعانویس در کوچه پس کوچه های بازار تجریش بود که قدیمی ترها به یادش دارند.

مردی که حتی از خانه هم بیرون نمی آمد، در خانه ای قدیمی و کوچک، اتاق کارش طبقه بالای خانه بود. اغلب افراد ثروتمند را می دیدیم که سرگردان در کوچه های اطراف امامزاده سراغش را می گرفتند، هر که وارد کوچه اول بازار می شد، از وجناتش می فهمیدیم که به دنبال سید می گردد. هر غریبه ای از اینجا رد می شد، بی بروبرگرد دنبال دعانویس مشهوری بود که همه می گفتند از پای منقلش بلند نمی شود.

زنی بود که با کادیلاکی سفید می آمد و چون کوچه باریک بود، سر ایستگاه در بازار نگه می داشت، راننده در را برای خانم باز می کرد. زن با کت و دامن سفید، کوچه راپیاده طی می کرد تا به خانه سید برسد. صدای کفش هایش زیر بازار می پیچید و گم می شد. یک ساعتی بعد باز می گشت. محلی ها اما دعانویس را به سخره می گرفتند و باورش نداشتند. همه می گفتند دروغ و دغل است. چون زیرو رویش را می دانستند، اما مردم ساده دل از روی ناچاری به سمت دعا می رفتند.

هرچقدر مقابل امامزاده و داخلش خلوت است، و دیگر خبری نه از کادیلاک سفید است و نه از دعانویس، تجریش شلوغ است. به مترو که می رسم، چشم می اندازم به دنبال جای نشستن، بالاخره کنار یک زن که کتاب دعایی سبزرنگ به دست دارد می نشینم.

کمی می خواند و بعد کتاب را داخل کیفش هل می دهد و صلوات شماری به دست می گیرد که با منجوق های سبز دوخته شده است، من که از صبحانه تا هفت عصر چیزی نخورده بودم چند بادام به دهان می گذارم و به هر دو زن چپ و راستم هم تعارف می کنم که هیچ کدام برنمی دارند. اما زنی که دعا می خواند، از کیفش اسکناس سبز دویست ریالی را در می آورد و در دست هایم می گذارد و می گوید؛ این از طرف آدمی بسیار خوب است که برایت دعای خیر می آورد. از تعجب دهانم باز مانده است که همان وسط ها تشکر هم می کنم و زن در میان باد پیاده می شود و می رود. مسافران به اسکناس سبز نو در دستان من خیره مانده اند. اسکناسی خوش رنگ که روزگاری برای خودش قدر و قیمتی داشت.