سال هاست عصر اقتصادهای درون گرا و بسته به پایان رسیده و سرمایه گذاران بین المللی نه صرفا به دنبال خرید سهام، بلکه به دنبال مشارکت در آینده اقتصاد کشورها هستند. این پرسش اساسی برای بازار سرمایه ایران مطرح است که آیا بدون توسعه روابط بین المللی می توان به عمق بازار، ثبات سرمایه گذاری و رشد پایدار دست یافت.

به گزارش دنیای اقتصاد، روابط بین المللی تنها به معنای امضای توافق های سیاسی نیست؛ بلکه بسترساز شکل گیری جریان های سرمایه، انتقال فناوری، توسعه بازارهای صادراتی و ایجاد اعتماد جهانی است. بازار سرمایه به عنوان دماسنج اقتصاد، به سرعت نسبت به تغییرات در محیط خارجی واکنش نشان می دهد و هر گامی در جهت گسترش روابط خارجی می تواند هزینه سرمایه گذاری را کاهش دهد، ریسک های سیستماتیک را تعدیل کند و مسیر ورود سرمایه های جدید را هموار سازد. در تجربه جهانی دیده می شود که بورس ها به تنهایی رشد نکرده اند بلکه نتیجه مستقیم تعاملات اقتصادی و سیاسی کشورها بوده اند و ارتباطات فرامرزی در عمل تبدیل به سوخت موتور بورس ها شده است.

در نمونه های بین المللی، چین پس از پیوستن به سازمان تجارت جهانی جهشی بی سابقه در بورس شانگهای تجربه کرد و با ورود سرمایه گذاران خارجی و ایجاد شاخص های مشترک با بورس هنگ کنگ از بازار بسته به بازیگر اصلی سرمایه جهانی بدل شد. هند نیز با انعقاد توافق های تجاری با اروپا و آمریکا، بستر جذب سرمایه خارجی را فراهم کرد و تنها در سال 2023 حدود بیست و چهار میلیارد دلار سرمایه خارجی وارد بازار سرمایه آن کشور شد. امارات با ایجاد مرکز مالی بین المللی DIFC توانست بورس دبی را به یکی از قطب های مالی خاورمیانه تبدیل کند و نشان دهد حتی بدون اقتصاد صنعتی بزرگ، با دیپلماسی فعال و شفافیت اقتصادی می توان سرمایه جهانی را جذب کرد. ترکیه نیز از طریق توافق با اتحادیه اروپا و امکان معاملات اوراق در بورس های بین المللی توانست نقدشوندگی بازار را افزایش دهد و سرمایه گذاران خرد اروپایی را وارد معاملات کند. این تجربه ها نشان می دهد هیچ بازاری بدون اتصال به شبکه مالی جهانی به قدرت پایدار دست پیدا نکرده است.

در همین راستا، تحرکات اخیر سازمان بورس و اوراق بهادار ایران بیانگر آن است که ظرفیت اتصال به بازارهای جهانی در حال پیگیری عملی است. در ماه های گذشته رییس سازمان بورس در حاشیه پنجاهمین نشست سالانه سازمان بین المللی کمیسیون های اوراق بهادار در قطر با رؤسای بورس های قطر، عربستان، عمان، مالزی، هند، آفریقای جنوبی و پاکستان دیدار و رایزنی کرده است. محور اصلی این مذاکرات توسعه همکاری های فنی، ایجاد زیرساخت های مشترک برای ابزارهای نوین تأمین مالی و بررسی امکان عرضه مشترک سهام در بورس های دو کشور بوده که می تواند ایران را از یک بازار ایزوله به بازیگر فعال در شبکه سرمایه منطقه ای تبدیل کند. علاوه بر این، امضای تفاهم نامه های همکاری میان سازمان بورس ایران و بازارهای سرمایه کشورهای تاجیکستان و بلاروس نشان می دهد مسیر همکاری وارد مرحله اجرایی شده است. در این تفاهم ها موضوعاتی چون امکان سنجی عرضه هم زمان سهام شرکت ها، توسعه صندوق های پروژه مشترک و انتقال تجربه شصت ساله ایران در بورس اوراق بهادار و بیست ساله در بورس کالا مطرح شده است.

در صورت بهبود روابط خارجی، بازار سرمایه ایران سه دستاورد کلیدی خواهد داشت: ورود سرمایه گذاران خارجی که حتی شامل سرمایه ایرانیان خارج از کشور است و می تواند نقدشوندگی بازار را متحول سازد، افزایش ارزش گذاری شرکت ها با رشد تقاضا و بالا رفتن نسبت P/E، و تنوع ابزارهای مالی با انتشار اوراق مشترک و ایجاد صندوق های سرمایه گذاری برون مرزی. با این حال توسعه روابط بین المللی تنها با امضای توافق حاصل نمی شود و برای باز کردن درهای بازار سرمایه باید الزامات اساسی مانند شفافیت اطلاعات و انطباق با استانداردهای بین المللی حسابداری، ثبات در سیاست خارجی، پیش بینی پذیری اقتصاد، تسهیل ورود و خروج سرمایه و بهبود رتبه اعتباری ایران رعایت شود.

اکنون بازار سرمایه ایران در نقطه ای تاریخی قرار دارد. از یک سو ظرفیت های بنیادی نظیر دارایی های ارزان، صنایع صادرات محور و نیروی انسانی متخصص وجود دارد و از سوی دیگر محدودیت های ناشی از تحریم و نبود روابط پایدار مانع فعال شدن این ظرفیت ها شده است. تجربه جهانی تأیید می کند که بورس ها نه با تزریق پول دستوری بلکه با اتصال به جریان واقعی سرمایه جهانی رشد می کنند. اگر دیپلماسی اقتصادی فعال شود، بورس ایران می تواند به بازیگر اثرگذار در سطح بین الملل بدل گردد، اما در غیر این صورت حتی بهترین شرکت های بورسی نیز قادر به نمایش ارزش واقعی خود نخواهند بود. اکنون پرسش مهم این است که آیا زمان آن نرسیده است دیپلماسی از پشت میز سیاست به تالار شیشه ای بیاید و موتور توسعه بازار سرمایه را روشن کند.