این دیدار که از مدت ها پیش برنامه ریزی شده بود، به دلیل بالا گرفتن اخیر جنگ تجاری میان دو اقتصاد بزرگ جهان، تا آستانه لغو پیش رفت.

به گزارش بی بی سی، اوایل ماه جاری، چین با استناد به ملاحظات امنیت ملی، محدودیت های گسترده ای بر صادرات عناصر کمیاب خاکی اعمال کرد. چین تقریباً انحصار این مواد معدنی را در اختیار دارد که برای تولید بسیاری از فناوری های پیشرفته حیاتی هستند. در واکنش، ترامپ اعلام کرد از ماه نوامبر تعرفه تمام کالاهای وارداتی از چین را صد درصد افزایش می دهد.

در ادامه، ایالات متحده و چین نشانه هایی از نرمش در مواضع خود نشان دادند و اعلام کردند که هنوز امکان مذاکره وجود دارد. اما هر دو کشور همچنان یکدیگر را عامل بالا گرفتن تنش ها و آشفتگی بازار می دانند.

ترامپ وعده داده است که با چین درباره تمام موضوعات ، از تعرفه ها گرفته تا عناصر کمیاب خاکی، به توافق برسد؛ اما به نظر می رسد اراده پکن را دست کم گرفته است، زیرا چین قاطعانه ترین واکنش را به جنگ جهانی تعرفه ای او نشان داده است.

ون تی سونگ، کارشناس مسائل چین در اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک، می گوید: به نظر می رسد هر دو طرف وارد بازی خطرناکی شده اند که هیچ کدام نمی خواهند اول عقب نشینی کنند.

چونگ جا ایان، دانشیار علوم سیاسی در دانشگاه ملی سنگاپور، نیز هم نظر است و می گوید: هر دو کشور گمان می کنند می توانند فشار بیشتری نسبت به دیگری تحمل کنند؛ شاید این هم بخشی از روند مذاکره باشد.

به گفته ون تی سونگ، یکی از راهبردهای ترامپ نوعی نمایش قدرت است، و اگر چین در برابر این فشار عقب نشینی کند، ممکن است همین الگو بر روابط آمریکا و چین در ماه های آینده سایه بیندازد.

با این حال بعید است پکن عقب نشینی کند. سونگ می گوید: شی جین پینگ اکنون وارد سیزدهمین سال زمامداری خود شده است و نیازی ندارد با دیدار دوجانبه با ترامپ، خود را اثبات کند.

چین علاوه بر عناصر کمیاب خاکی، صنعت سویا در آمریکا را نیز هدف قرار داده است؛ صنعتی که کشاورزان آن از ارکان اصلی پایگاه حمایتی ترامپ محسوب می شوند.

در ماه سپتامبر، صادرات سویا از آمریکا به چین برای نخستین بار از نوامبر 2018 متوقف شد، در حالی که واردات از برزیل و آرژانتین به طور چشمگیری افزایش یافت. چین، که بزرگ ترین واردکننده سویا در جهان است، این محصول را عمدتاً برای خوراک دام خود مصرف می کند.

در همین حال، به نوشته جولیان ایوانز پریچارد، رییس بخش اقتصاد چین در مؤسسه تحلیل اقتصادی کپیتال اکونومیکس، صادرات چین در برابر تعرفه های آمریکا بسیار مقاوم تر از حد انتظار عمل کرده و در نتیجه، این کشور در ماه سپتامبر تنها 0/3 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را از دست داده است.

در حال حاضر شاید چین دست بالا را داشته باشد، اما اقدام های تلافی جویانه اش می تواند در بلندمدت موقعیتش را تضعیف کند، زیرا واردکنندگان آمریکایی با سرعت بیشتری به دنبال منابع و زنجیره های تأمین جایگزین خواهند رفت.

برای نمونه، اپل در ابتدای امسال اعلام کرد قصد دارد بیشتر تولید آیفون های عرضه شده در آمریکا را از چین به هند منتقل کند. نایکی نیز در ماه ژوئن اعلام کرد بخشی از خطوط تولید خود را از چین خارج خواهد کرد.

ایوانز-پریچارد می گوید تصور اینکه چین در برابر تعرفه های آمریکا ایمنی پایدار پیدا کرده باشد، غیرعاقلانه است، زیرا ارزش یوآن در برابر ارزهای خارجی به جز دلار کاهش یافته و همین موضوع صادرات چین را رقابتی تر کرده است.

صادرات همچنان موتور محرک اصلی رشد اقتصادی چین است، زیرا این کشور هنوز در تلاش است مصرف داخلی را تقویت کند و از رکود اخیر در بازار املاک عبور کند.

برخی کارشناسان هشدار می دهند که پکن ممکن است در برآورد رفتار ترامپ دچار خطا شود و بیش از اندازه پیش روی کند. سون یون، پژوهشگر اندیشکده آمریکایی استیمسون سنتر، در گفت وگو با نیویورک تایمز می گوید: چین به عادت تازه و خطرناکی دچار شده و اراده و توان واکنش آمریکا را دست کم می گیرد.

نسا مک دونا، استاد تجارت بین الملل در دانشگاه ایدیت کوان استرالیا، در گفت وگو با بی بی سی می گوید: آمریکا می تواند با اعمال محدودیت های تجاری بیشتر، روند توسعه بخش فناوری چین را مختل کند.

برای نمونه، دولت آمریکا پیش تر فروش پیشرفته ترین تراشه های شرکت اِن ویدیا به چین را مسدود کرده است.

مک دونا می افزاید که این محدودیت ها ممکن است روند پیشرفت چین را کند کنند، اما نمی توانند آن را به طور کامل از حرکت بازدارند.

به گفته برخی تحلیل گران، واکنش بازارهای مالی باعث شد ترامپ موضع خود را نرم تر کند. پس از پاسخ تند او به اقدام چین درباره عناصر کمیاب خاکی در 10 اکتبر، بازار سهام آمریکا دو هزار میلیارد دلار از ارزش خود را از دست داد.

در همین حال، سیاست های چین در جنگ تجاری تقریباً از نوسانات بازار تأثیری نمی پذیرد. ساختار تصمیم گیری این کشور بسیار متمرکز است و شی جین پینگ از قاطع ترین رهبران چین در چند دهه اخیر به شمار می رود.

حزب کمونیست چین کنترل شدیدی بر شرکت های دولتی دارد و این شرکت ها موظف اند در مسیر تعیین شده از سوی دولت مرکزی حرکت کنند.

برخی تحلیل گران بر این باورند که پکن با شناختی دقیق از سبک و راهبرد ترامپ، از واکنش های او به تعرفه ها گرفته تا نحوه مدیریت جنگ فناوری و همه گیری کرونا خود را برای دور دوم ریاست جمهوری احتمالی او آماده کرده و بازی سختی را در پیش گرفته است.

رایان هس، پژوهشگر ارشد اندیشکده آمریکایی بروکینگز، در گزارشی می نویسد: چین از جایگاه شاگرد به جایگاه استاد رسیده است.

هس می گوید از زمانی که شی جین پینگ به قدرت رسیده، چین از رویکردی واکنشی و تدافعی که فقط در صورت تهدید نشان می داد به سیاستی فعال و فرصت طلبانه روی آورده؛ یعنی حالا خودش پیش قدم می شود تا نفوذش را گسترش دهد.

او بر این باور است که این تغییر نتیجه افزایش قدرت نسبی چین است؛ زیرا در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ، جنگ تجاری میان دو کشور آغاز شد و همین امر برنامه شی برای تبدیل چین به کشوری خوداتکا را شتاب بخشید.

از آن زمان، رهبران چین از فضای جنگ تجاری با آمریکا برای تقویت ملی گرایی داخلی و کاهش وابستگی اقتصاد این کشور به بازار آمریکا استفاده کرده اند.

این روند پکن را جسورتر کرده است تا از نفوذ خود بر زنجیره های تأمین، به ویژه در حوزه عناصر کمیاب خاکی، به عنوان ابزاری برای اعمال فشار سیاسی و اقتصادی استفاده کند.

با این حال، پروفسور الیزابت لاروس از اندیشکده آمریکایی پسیفیک فروم معتقد است که رهبران چین شاید غرور و آسیب پذیری های ترامپ را درک کرده باشند، اما همچنان در معرض خطر اشتباه در محاسبه درباره او قرار دارند.

او می گوید: ترامپ معمولاً با رهبران قدرتمند مَرد تا زمانی که صبرش به چالش کشیده نشود، رابطه خوبی دارد، اما وقتی صبرش لبریز شود، به شدت واکنش نشان می دهد. رهبران چین باید از این ویژگی او آگاه باشند.

لاروس هشدار می دهد که رهبران چین باید نسبت به تصمیم گیری های گاه غیرقابل پیش بینی ترامپ و تمایل او به تأثیرپذیری از چند چهره بانفوذ در حلقه نزدیکش، از جمله استیون میلر، معاون رییس دفتر کاخ سفید، و لورا لومر، فعال راست گرای افراطی، هوشیار باشند.

اما حتی اگر ترامپ و شی در نشست اپک به توافق برسند، بعید است بتوانند در آینده نزدیک اختلافات اساسی میان دو کشور را حل وفصل کنند.