فرارو دقیق نمی توان مشخص کرد که مطالبه محاکمه رییس جمهور و وزیر خارجه اسبق کشورمان دقیقاً از چه زمانی شروع شد. اما می توان حدس زد که اولین بار این مطالبه مربوط به پایان مذاکرات هسته ای و تولد برجام باشد.

به گزارش فرارو، این کمپین ها معمولاً با انتشار تصاویری از روحانی و ظریف به خصوص تصاویر مربوط به تقدیر از دست اندرکاران برجام که بهمن 1394 برگزار شد، همراه می شود. گاهی به مقایسه ظریف و شهید امیرعبداللهیان، وزیر فقید امور خارجه می پردازند و گاهی سرریز این دعواها به رسانه ها می رسد.

نکته جالب آنجاست که حتی گاهی رییس قوه قضاییه و دستگاه قضایی هم از این حمله ها بی نصیب نمی مانند. در آخرین نمونه هم بعد از اظهارات امروز قالیباف در صحن مجلس که گفت روحانی و ظریف در مقطع پیشرفت روابط راهبردی ایران و روسیه مواضع نامناسب می گیرند، فریاد مرگ بر فریدون با اشاره به نام پیشین روحانی در صحن مجلس داده شد.

بعد از گذشت سال ها از پرونده هسته ای و افت و خیزهای فراوان در حوزه سیاست خارجی، مشخص است که دو خط موازی فکری وجود دارد که همواره میان آن ها درگیری و جنجال برپاست. سه دلیل این مطالبه را برای جریان تندرو زنده می کند.

هر گاه این موضوع در شبکه های اجتماعی مطرح می شود، این سوال را پیش می کشند که اگر ظریف و روحانی باید محاکمه شوند، چرا جریانی که ایران را تحت تحریم های بین المللی قرار داد این مطالبه را مطرح می کند. این سوال به صورت جدی به خصوص در لایه هواداری آن ها وجود دارد که رییس جمهور اسبق و وزیر خارجه ای که دوره ای مسئولیت داشتند و پروژه ای را با نقاط قوت و ضعف به نتیجه رساندند، چرا باید تهدید به محاکمه شوند؟

البته این سوال پاسخ داده می شود. اخیراً یکی از نمایندگان جوان مجلس به این موضوع پرداخت که ظریف، روحانی و علی اکبر صالحی مجموعه ای هستند که به کشور خسارت زدند. خسارت نیز از نظر آن ها تبدیل ذخایر اورانیوم، پذیرش محدودیت ها بر برنامه هسته ای، تعلیق 6 ماهه، چشم پوشی از توقف پلوتونیوم در رآکتور اراک و ... به کشور خسارت زدند.

سپس نیز به موضوع اسنپ بک می پردازند و صرفاً بر این موضوع تمرکز می کنند که قطعنامه هایی برمی گردد اما توضیح خاصی درباره منشاء و علت صدور این قطعنامه ها نمی دهند. صرفاً معتقدند که این دو نفر باید محاکمه شوند. جالب این که با گذشت چهار سال از پایان دولت حسن روحانی، 10 سال بعد از برجام، 7 سال بعد از خروج ترامپ و ... دعوا همچنان همان دعوای دیروز است. یک گروه می گوید برجام و فرمول برجام تنها راه حل موجود بوده و هست؛ یک طرف نیز می گوید که این مسیر نادرست بوده و به توان راهبردی کشور در حوزه هسته ای آسیب وارد شده است.

همین نگاه خود را بعد از هر اظهارنظری نشان می دهد. ظریف اخیراً اعلام کرد به خاطر منافع ملی سکوت می کند و حسن روحانی به خاطر انتشار صحبت هایش در جریان ملاقات هایی که با چهره های سیاسی دارد، زیر فشار است. آخرین مورد این بود که به برگزاری حداقلی انتخابات مجلس 12 اشاره کرد و یادآور شد که قانونگذاری در برابر خواست اکثریت مردم، فاقد ارزش است.

این اظهارنظر با واکنش های تندی به خصوص از سوی نمایندگان مجلس مواجه شد و آن ها یادآوری کردند که پزشکیان هم با 26 درصد رای مردم رییس جمهور شد. این صحبت های روحانی با واکنش های نمایندگان و رییس مجلس در جلسه روز 4 آبان مواجه شد.

اخیراً ظریف در خصوص تکرار موضع همیشگی اش مبنی بر این که مردم عامل اصلی قدرت ایران و از موشک ها مهم تر هستند، تحت فشار رسانه ای شدیدی قرار گرفت. تا جایی که غلامعلی رجایی، فعال سیاسی اصلاح طلب به روزنامه هم میهن گفت: دولتی که بر سر کار آمد، جلوی ورود آن ها به پاستور را گرفت. آقای جلیلی در انتخابات 1403 برای چندمین بار شکست خورد؟ این موضوع فراموش نمی شود. اینکه می گویم تحلیل نیست بلکه خبر است که آن ها می خواهند دوره حضور پزشکیان در پاستور، دوره اول و آخر او باشد. حسن روحانی را هم به دلایل دیگر حذف کردند، از خبرگان کنار گذاشتند و مسائل دیگر.

او به این موضوع نیز اشاره کرد: هیچ کس نمی تواند انکار کند که ظریف نقش محوری در ریاست جمهوری پزشکیان داشت. آن جایی که می توانست خودش می رفت و آنجایی که نمی توانست یعنی توان بدنی آن حجم از دوندگی ها اجازه نمی داد، پیام می فرستاد و سعی می کرد به نتیجه برسد. از زمان مشخص شدن نتیجه انتخابات تلاش زیادی برای کنار زدن ظریف از دولت صورت گرفت که در نهایت به نتیجه رسید.

اصلی در علوم سیاسی و روابط بین الملل وجود دارد که می گوید سیاست خارجی عرصه منافع و امنیت ملی ست. کشور باید یک سیاست خارجی داشته باشد و این عرصه، عرصه حاکمیتی ست و نه دولت ها. دولت ها در این حوزه تاثیرگذار هستند اما در نهایت در چارچوب منافع ملی حرکت می کنند. در کشور ما دعواهای داخلی و جناحی تاثیر مستقیمی بر حوزه سیاست خارجی می گذارند. یا به تخریب مسیر می رسند یا اثر مخرب بر روندها می گذارند.

درگیری مسائل راهبردی کشور همواره به این نقطه می رسد که اجماعی بر سر منافع ملی وجود نداشته باشد. مثلاً در حوزه هسته ای یک گروه اصل این برنامه را بازدارنده، دارای ارزش راهبردی و عینِ منافع ملی می داند، اما گروهی دیگر معتقد است که می توان با تعامل مسیر را باز و دستاوردها را تا حد معقولی حفظ کرد. این دو گروه هر زمان که یکی بر سر کار است، با هم درگیری سیاسی دارند و سرریز آن خود را در سیاست خارجی نشان می دهد. گاهی این رقابت و درگیری تاثیراتی بلندمدت بر کشور می گذارد و انرژی زیادی هدر می دهد که باید برای مسائل اصلی حل شود.

مثلاً یک دهه پیش این موضوع مطرح بود که ایران باید مسئله پرونده خود در FATF را حل کند چرا که سیستم بانکی دنیا با قواعد ایران و به خواست ایران کار نمی کند. از زمانی که این موضوع روی میز قرار گرفت تا زمانی که از بایگانی بیرون آمد، 10 سال زمان گذشت و ده ها تحول مهم در این سال ها رخ داد. شاید یک دهه قبل راحت تر می شد این موضوع را حل کرد. یا در موضوع توافق هسته ای، وقتی این کار به نتیجه رسید، اجماع ملی برای حفظ آن وجود نداشت. در حالی که طی دو سال مذاکره سخت در نهایت جمهوری اسلامی به این نقطه رسید که بتواند با قدرت های جهانی بر سر مسئله هسته ای خود به مصالحه برسد.