متروی تهران سال هاست به عنوان شریان حیاتی حمل ونقل عمومی پایتخت، بار سنگین جابه جایی میلیون ها شهروند را بر دوش می کشد. شبکه ای که از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب شهر امتداد یافته و حتی فراتر از محدوده تهران، مسیر پرتردد کرج تهران را نیز پوشش می دهد.

به گزارش تسنیم، هر روز هزاران کارگر، کارمند، دانشجو و دانش آموز برای رسیدن به محل کار یا تحصیل خود، تنها به این وسیله عمومی و سریع السیر متکی هستند. در روزهایی که ترافیک سنگین خیابان ها رمقی برای خودروهای شخصی نمی گذارد و آلودگی هوا به مرز هشدار می رسد، مترو نه تنها گزینه ای اقتصادی، بلکه ضرورتی حیاتی برای حیات شهری به شمار می آید.

با وجود این جایگاه حیاتی، در ماه های اخیر خبرهای مکرر از نقص های فنی در خطوط مختلف مترو، نگرانی و نارضایتی بسیاری از شهروندان را برانگیخته است. خرابی هایی که گاه موجب توقف طولانی حرکت قطارها، ازدحام در ایستگاه ها و حتی جا ماندن هزاران نفر از برنامه روزانه شان شده است. نگاهی به آمار رسمی از ابتدای سال جاری تاکنون نشان می دهد متروی تهران 10 بار دچار نقص فنی شده است.

در این میان، خط پنج مترو که تهران را به کرج متصل می کند، بیشترین سهم از خرابی ها را به خود اختصاص داده و ماه مهر نیز با سه مورد نقص، رکورددار اختلال ها بوده است. همین آمار نشان می دهد که یکی از پرترددترین خطوط مترو که روزانه جمعیتی انبوه را بین دو کلانشهر جابه جا می کند، در وضعیت نگران کننده ای از نظر فرسودگی و نیاز به تعمیرات قرار دارد.

در پی وقوع آخرین حادثه، یعنی خرابی برق بالاسری در خط پنج در روز 29 مهر، سیدجعفر تشکری هاشمی، رییس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای شهر تهران، با انتقاد از وضعیت نگهداری و تعمیرات مترو گفت: این اتفاق امروز باعث ناراحتی همه ما شد؛ متأسفانه هزاران نفر از شهروندانی که قصد داشتند از مسیر کرج به تهران با خط پنج مترو وارد شهر شوند، به دلیل خرابی برق بالاسری این خط، سفرشان دچار اختلال شد. در نتیجه، کارگران و کارمندان نتوانستند به موقع به محل کار برسند و دانشجویان و دانش آموزان نیز با مشکل مواجه شدند که این واقعاً جای تأسف دارد.

وی با تأکید بر اینکه بروز چنین حوادثی کاملاً قابل پیش بینی بوده، افزود: ما بارها تذکر داده بودیم و هشدار داده ایم که تجهیزات برقی، مکانیکی و دیجیتالی در اثر کارکرد مستمر نیازمند به روزرسانی و تعمیرات به موقع هستند. تعمیرات پیشگیرانه باید انجام شود تا شاهد بروز چنین وقایعی نباشیم. سال هاست تأکید کرده ایم که باید نسبت به رفع مشکلات برق بالاسری و اورهال واگن های خط پنج اقدام شود.

تشکری هاشمی در ادامه به وضعیت بودجه ای شرکت بهره برداری مترو اشاره کرد و گفت: در بودجه مصوب شورای شهر، قرار بود شرکت بهره برداری مترو طی هشت ماه، 100 درصد بودجه تخصیص یافته را دریافت کند، در جلسه پیشین شورا نیز اعلام کردم در حالی که پس از گذشت هفت ماه باید حدود 88 درصد از این مبلغ پرداخت می شد، تنها 11 درصد پرداخت شده است.

به گفته وی، 90 درصد واگن های خط پنج نیاز به اورهال دارند، اما این اقدام انجام نشده است.

تشکری هاشمی در ادامه تصریح کرد: برق بالاسری این خط نیز سال هاست که باید قطعاتش تعویض و تعمیر می شد، اما این اتفاق رخ نداده است. ما از مدیریت شهری و شخص شهردار تهران در این زمینه گله مندیم؛ نمی شود با وقت مردم بازی کرد. زندگی بسیاری از شهروندان تحت تأثیر چنین اختلال هایی قرار می گیرد.

وی با رد هرگونه ارتباط این مشکلات با تحریم یا محدودیت فنی، گفت: در این زمینه هیچ پدیده غیرقابل پیش بینی و هیچ مشکل لاینحلی وجود نداشته است، نه ارتباطی با تحریم ها داشته، نه با بودجه، نه با دانش و فناوری؛ بلکه فقط نیازمند انجام وظیفه به موقع و اختصاص منابع مالی بوده است. متأسفانه این وظیفه انجام نشده و بودجه لازم برای تعمیرات در اختیار شرکت بهره برداری مترو قرار نگرفته است.

تشکری هاشمی همچنین درباره آخرین پیگیری های خود گفت: از شرکت بهره برداری مترو پرس وجو کردم و مشخص شد که یکی از مهم ترین دلایل توقف قرارداد تعمیرات برق بالاسری، همین مسئله تأمین نشدن منابع مالی است. همان طور که در جلسه قبل شورا نیز تذکر داده بودم، این موضوع را با جدیت پیگیری خواهیم کرد.

وی ادامه داد: شهرداری موظف است منابع را در اختیار شرکت بهره برداری قرار دهد تا بتواند قطعات لازم را تهیه و تعمیرات را انجام دهد تا مردم دیگر دچار چنین مشکلاتی نشوند؛ مردم بدانند که ما پیش بینی ها و پیگیری های لازم را انجام داده بودیم، اما متأسفانه خروجی کار چیزی شد که باعث ناراحتی همه ما شد.

این سخنان بار دیگر زنگ خطر را درباره وضعیت نگهداری و تأمین مالی ناوگان مترو به صدا درآورده است. کارشناسان حوزه حمل ونقل شهری نیز معتقدند که مترو، همان قدر که به توسعه خطوط جدید نیاز دارد، به نگهداشت، اورهال و به روزرسانی تجهیزات فعلی نیز وابسته است؛ توسعه ای که بدون پایداری و ایمنی همراه باشد، در واقع بخشی از سرمایه گذاری موجود را در معرض فرسایش و اتلاف قرار می دهد.

در سال های اخیر بخش قابل توجهی از تمرکز مدیریت شهری بر افزایش خطوط و ایستگاه های جدید مترو بوده است؛ اقدامی ضروری و ارزشمند برای کاهش ترافیک، اما همان طور که توسعه زیرساخت باید همزمان با تقویت سیستم های نگهداری و تعمیرات دوره ای انجام شود، هر قطار، کابل برق، سیستم سیگنالینگ و تجهیزات تهویه نیز عمر مفید مشخصی دارد و در صورت عدم نگهداری، خطر توقف کامل یا حتی سوانح انسانی را افزایش میدهد.

اکنون که آمار نقص های فنی متروی تهران رو به افزایش گذاشته و شهروندان بارها در ایستگاه ها معطل مانده اند، به نظر می رسد زمان آن رسیده که مدیریت شهری تعمیر و اورهال ناوگان را در اولویت فوری خود قرار دهد. اگرچه توسعه خطوط جدید می تواند دسترسی شهروندان بیشتری را به مترو فراهم کند، اما در صورتی که خطوط موجود از کار بیفتند یا ایمنی آن ها تهدید شود، اعتماد عمومی به این سیستم حمل ونقل آسیب خواهد دید.

مترو تهران در طول دو دهه گذشته نماد پیشرفت شهری و مدرنیزاسیون پایتخت بوده است، حفظ این دستاورد تنها با توجه جدی به نگهداشت، تأمین قطعات یدکی و انجام به موقع تعمیرات اساسی ممکن است. همان طور که توسعه مترو اهمیت دارد و با جدیت در دستور کار این دوره مدیریت شهری قرار گرفته، نگهداشت و اورهال ناوگان نیز باید با همان جدیت و اولویت پیگیری شود تا دیگر شاهد توقف های پی درپی و نارضایتی گسترده شهروندان نباشیم.