رضا رییسی در یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: با گذر از سال های ابتدایی انقلاب و قوام یافتن شاکله حکمرانی، رقابت سیاسی میان کنشگران درون ساختاری، سر و شکل تازه ای به خود گرفت و برای دو دهه جناح چپ و راست در تعاریف سنتی با عناوین مختلف در برابر هم صف آرایی کردند و به رقابت پرداختند و هرکدام در برهه ای توانستند گوی سبقت را از رقیب بربایند.

از اوایل و اواسط دهه80هجری شمسی و تغییر و تحولات اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و تکنولوژیک و عامیت یافتن کنشگری سیاسی در قالب های نوین رسانه ای به تدریج آن تفکیک نام ونشان دار دوقطبی رنگ باخت و شاهد بروز و ظهور نحله های تازه در سپهر سیاسی و رسانه ای کشور شدیم.

طیفی از اصولگرایانی که خاستگاه راست سنتی داشتند، با چهره هایی به میدان آمدند که نه تنها سر آشتی و همنوایی و همراهی با اقطاب سنتی را نداشتند که خود را در نقطه مقابل آنان تعریف می کردند و علاوه بر جبهه گیری علیه طیف چپ سنتی یا اصلاح طلبان، موجودیت خود را در نفی و تخریب دیگران (ولو بزرگان و زعمای طیف منسوب به تبار خود) می دیدند.

جریانی که مدعی انقلابی گری و اصولگرایی از نوع منزه و اصیل آن بود و دیگران را، حتی بزرگان و موسسان انقلاب را، منحرف از گفتمان و روایت خود از آرمان های انقلابی می دید و به جای رقابت متعارف و چارچوب مند و ارائه آرا و نظرات خود در وجه ایجابی، با رویکرد سلبی به تخریب و تخطئه و حذف و هدم رقبا همت گمارد. اولین قربانیان این نگرش حذفی و سلبی بزرگان راست سنتی همچون آیت الله هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ناطق نوری و حسن روحانی و در مراتب بعدی چهره هایی چون علی لاریجانی بودند که یکی پس از دیگری به زعم آنان از قطار انقلابیگری پیاده شدند.

پیروزی محمود احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری سال1384 بر پایه همین نگرش سلبی و دوقطبی سازی در برابر هاشمی رفسنجانی ممکن و میسر شد و آنان همین الگو را با خود به انتخابات مجلس بردند و در جایی که به مدد نظارت استصوابی، دست و پای رقیب را بسته تر می دیدند؛ در چندین و چند انتخابات پیروزی یکطرفه را از آن خود کردند.

مسیر برای آنان هموار و مساعد پیش می رفت تا آنکه حسن روحانی با شعار تعامل سازنده با جهان، به یکباره صحنه معادله مطلوب آنان را به هم ریخت و طی چند هفته یک دهه تلاش آنان نقش بر آب شد. نکته اما آن بود که جریان تمامیت خواه حتی فرصت اندک تنفسی هم به روحانی و دولت متبوعش نداد و از همان روز اول با عزم جزم در برابر آن صف آرایی سیاسی و رسانه ای کرد.

اما روحانی با برگ برنده ویژه اش یعنی محمدجواد ظریف توانست در کمتر از 100روز، گره کور پرونده هسته ای را بگشاید و بعدتر توافق جامع هسته ای (موسوم به برجام) را حاصل کند و هرچه محافظه کاران داخلی و تندروهای خارجی کوشیدند، نقش بر آب شد و دست آنان خالی ماند. به رغم همه کارشکنی ها، دولت اول روحانی توانست به مدد برجام در همه شاخص های اقتصادی وضعیتی مطلوب و باثبات حاصل کند. نشان به آن نشان که در اردیبهشت ماه سال1396 در یکی از پرمشارکت ترین انتخابات ادوار ریاست جمهوری با رایی قاطع و خیره کننده سکان ریاست جمهوری را حفظ کرد.

تندروها که می دیدند در شرایط عادی و متعارف رقابتی طرفی نخواهند بست و ره به جایی نخواهد برد، بر حجم تخریب و تخطئه و حملات لشکر سایبری خود افزودند. آمدن ترامپ و خروج یک طرفه او از برجام و سیاست فشار حداکثری وی نیز که دولت را در تنگنا قرار داده بود، برای این طیف تخریبچی و سلبی نگر بهترین فرصت را فراهم آورد تا در همه ابعاد کمپین تخریبی خود را پیش برند و صحنه را برای پیروزی خود مهیا کنند. آنان نیک می دانستند، تخریب چهره دولت مستقر موجب انفعال و قهر انتخاباتی و کناره گیری قشر خاکستری از صندوق رای می شود و فرصت ترکتازی و قبضه نهادهای انتصابی و انتخابی را فراهم می کند که چنین هم شد.

تندروهایی که اکنون پروژه خالص سازی شان به سطح مطلوب رسیده و نتیجه بخش شده بود، در انتخابات مجلس دوازدهم به سمت وسوی حذف رقبای درون طیفی رفتند و علیه جریان قالیباف وارد عمل شدند تا از یک طرف، پروسه خود را هرچه بیشتر تکمیل کنند و از طرف دیگر، جسته و گریخته و در لفافه حملات به محسنی اژه ای در رأس قوه قضاییه را هم شروع کردند. اما انتخابات ناگهانی و غیرمنتظره سال1403 به یکباره همه چیز را دگرگون و نقشه طراحی شده آنان را دچار اعوجاج کرد. آنان که تا چندی قبل سودای فتح مطلق در سر می پروراندند، اکنون پس گشتی تکان دهنده را تجربه می کردند و البته، اینجا هم پای ظریف و روحانی در شکل گیری شکست انتخاباتی در میان بود.

دولت چهاردهم اگر می توانست، روند احیای سرمایه اجتماعی را آنگونه که در انتخابات تا حدی به آن نائل شده بود، محقق کند؛ تا حد زیادی پرونده جریان خالص ساز را به بایگانی سپرده بود، به خصوص که در حین و پساجنگ 12روزه، تنزه طلبی و خاص پنداری این جریان مدعی هسته سخت قدرت را نیز بسیار مخدوش و بی اعتبار ساخته بود. این جریان اما پس از شوک اولیه انتخابات، به سرعت دست به کار شد و در وهله اولیه ژنرال های دولت چهاردهم را با بهره گیری از پتانسیل خود در قوه مقننه و فشار تبلیغاتی و رسانه ای از بدنه دولت جدا کرد و هم اکنون هم استیضاح چند وزیر را در دستور کار دارد.

این جریان در وهله بعد، از فرصت حمله ددمنشانه رژیم صهیونیستی و همراهی آمریکا و حمایت اروپایی ها نهایت استفاده را به عمل آورد تا هرگونه رویکرد تعاملی و امکان بهره گیری از روندهای دیپلماتیک را به مثابه ذنب لایغفر معرفی کند و امکان ابتکار دیپلماتیک را با جوسازی سنگین مسدود سازد تا مبادا تجربه تلخ دولت یازدهم و برجام تکرار شود.

برای محکم کاری آنان به بهانه اجرایی شدن مکانیسم ماشه توسط تروییکای اروپایی که اقدامی برخلاف مفاد برجام و در قالب روندی غیرقانونی انجام پذیرفت و از طرف دیگر با بازگشت قطعنامه های دست پخت دوران زمامداری چهره های شاخص این جریان، آنان در سیبل توجه افکارعمومی قرار می گرفتند؛ کمپین رسانه ای تمام عیاری علیه ظریف به راه انداخت و انواع و اقسام اتهامات را علیه او مطرح ساختند تا ظریف را به گوشه رینگ ببرند و اذهان عمومی را از روند و سیر طی شده در پرونده هسته ای و نقش و جایگاه افراد منسوب به آنان از این جریان به دور دارند. در دیگر سو، خالص سازان در روزهای اخیر کمپین محاکمه ظریف و روحانی را به راه انداخته اند و مانور رسانه ای گسترده ای روی آن می دهند.

خالص سازان نیک می دانند یارای رقابت و طرح ادله و استدلال و توجیه عملکردی و تدوین استراتژی در وجه ایجابی را نداشته و ندارند و ازاین رو، مانند همیشه با رویکرد حذفی و تخریبی به سراغ رقبای سیاسی می آیند و از طرف دیگر، به زعم خود، بر قوه قضاییه نیز فشار وارد می کنند.

البته، رقابت و نقد و مخالفت از حقوق بدیهی شهروندی است؛ اما وارونه نمایی، تمامیت خواهی و نگاه حذفی در هیچ قالب متعارف کنش سیاسی و رسانه ای به ثبات سیاسی و جایگاهی رهنمون نمی شود. بازتکرار ادعاها یا مطالبات شاذی نظیر محاکمه چهره هایی چون ظریف و روحانی هم نه به گویندگان آن وجاهت می دهد و نه گره از کار رقابت سیاسی می گشاید. شاید این جریان باید یاد بگیرد که به جای دوپینگ و فرار از رقابت منصفانه، با بازتعریف درست نقشه راه و استراتژی عملیاتی و تدوین مانیفست گفتمانی از مسیر درستش برای نیل به قدرت اقدام کند تا آنکه همیشه از مسیر حذفی و سلبی به دنبال فتح گام به گام قدرت باشد.