انجام عمل های زیبایی و اقدامات سرپایی در سال های اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته، روندی که با گسترش شبکه های اجتماعی بویژه میان جوانان شدت بیشتری پیدا کرده است. این استقبال غیرمنطقی، باعث نگرانی فوق تخصصان جراحی پلاستیک شده است. چون این روزها افرادی که صلاحیت علمی و تخصصی عمل‎های زیبایی را دارند، کارشان ترمیم آسیب‎هایی است که غیرمتخصصان یا مداخله‎گرهای غیرمجاز بر جان و بدن افراد باقی می‎گذارند.

به گزارش ایران، برخی از این آسیب‎ها به حدی جدی است که حتی متخصصان و فوق تخصصان ماهر نیز در ترمیم آن ها با دشواری مواجه می شوند. متخصصان این حوزه معتقدند، این آسیب‎ها دودی است که از آتش شبکه‎های مجازی و تبلیغات دروغینش بیرون می‎آید چون 80 درصد مدعیان درمان در فضای مجازی پزشک نیستند و خود را به دروغ متخصص یا اعضای تیم درمان معرفی می‎کنند.

در کشور حدود 505 فوق تخصص جراح پلاستیک و زیبایی فعالیت دارند که مشخصات آن ها در سایت انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران قابل جست وجو است.

مجتبی واهب، فوق تخصص جراحی پلاستیک و دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک درباره پیامدهای ورود افراد مداخله‎ گر به حوزه زیبایی به می‎گوید: ورود افراد فاقد صلاحیت به حوزه زیبایی دو نوع آسیب به دنبال دارد. اول به جان، سلامتی و زیبایی افراد و دوم لطمه به اعتبار پزشکی ایران. بخش قابل توجه توریسم درمانی کشور به حوزه زیبایی اختصاص دارد، اما با وجود مسیرهای نادرستی که پیش‎روی این افراد قرار می‎گیرد، از دسترسی به متخصصان این حوزه محروم و در دام مداخله‎ گرهای غیرمجاز گرفتار می‎شوند. زمانی که بیماران خارجی توسط مداخله گران دچار عوارضی می شوند این عوارض بموقع تشخیص داده نمی شود و آن ها به درستی هم درمان نمی شوند و متأسفانه با یک مشکل جدید به کشورشان برمی گردند و در چنین شرایطی آنچه باقی می ماند بدنامی پزشکان باصلاحیت ایران است.

واهب درباره دخالت بدون حد و مرز افراد غیرمتخصص در حوزه زیبایی و عمل‎های ناموفقی که انجام می دهند، می گوید: روزگاری ایران از لحاظ پزشکی سرآمد منطقه و جهان بود. اما در حال حاضر با ورود مداخله‎گرهای غیرمجاز به حوزه زیبایی و آسیب‎هایی که به بیماران خارجی وارد می‎کنند، ضربه جبران ناپذیری به اعتبار پزشکی ایران در عرصه بین الملل وارد شده است. بیمارانی که به کشور مراجعه می‎کنند، غالباً به مسیرهای نادرست راه پیدا می‎کنند و همین موضوع باعث می‎شود این توریست‎ها سفیران بدی برای تبلیغ پزشکی ایران باشند. به علت بی‎توجهی و نبود نظارت روی این موضوع که حتی گاهی به فوت بیمار منتهی می‎شود، اکنون جایگاه قبلی‎ را که در خاورمیانه داشتیم، نداریم و تا اندازه زیادی اعتبار ایران در این حوزه کاهش پیدا کرده است.

مراکز بیماریاب و دلالی بیمار پدیده‎های نوظهور در حوزه زیبایی هستند. دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک با اشاره به این پدیده نامبارک در عرصه خدمات زیبایی توضیح می‎دهد: این پدیده‎ از زمانی کلید خورد که نظارت برتبلیغات جامعه پزشکی نادیده گرفته شد و پزشکان فوق تخصصی که صلاحیت انجام کار داشتند، از معرفی و تبلیغ خود منع شدند. همین موضوع باعث شد، صفحات رنگارنگ مجازی توسط مداخله ‎گرهای غیرمجاز در بستر اینستاگرام شکل بگیرد و زمینه گمراهی مردم را ایجاد کند. این صفحات، معیارها و هنجارهای اجتماعی غیر طبیعی را میان مردم رواج دادند و به جای زیبایی شناسی علمی، یک افراطی گری در جراحی را به جامعه تلقین کردند.

به طور مثال این سیل مشتاق به این حجم از برجسته سازی اعضا ثمره تبلیغات اغراق آمیزی است که با استفاده از تکنیکهای عکاسی، فتوشاپ و فیلترها، توقعات و تمایلات کمتر آگاهان را بالا برد و وقتی این وضعیت تکرار شد نه تنها قبح آن رنگ باخت که به عنوان یک مزیت در باور مردم جا باز کرد. با این شیوه مداخله گرهای بیشتری وارد حوزه زیبایی شدند و از طریق دریافت پورسانت متقاضیان جذب شده را به مراکز غیرقانونی معرفی کردند. در نهایت امروز با پدیده‎ای به عنوان دلالان بیماریاب روبه رو هستیم. هنگامی که صفحات مجازی را جست وجو می‎کنید، بالغ بر 80 درصد کسانی که در حوزه درمان فعالیت و تبلیغ می‎کنند، پزشک نیستند و فقط درصد ناچیزی از این صفحات متعلق به پزشکان صلاحیت‎دار این حوزه است.

واهب با اشاره به منع قانونی برای تبلیغات پزشکان در فضای مجازی می‎گوید: این منع قانونی از طرف سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت درجهتی شکل گرفت که پزشکان از انجام تبلیغات درست منع شدند. یک جراح پلاستیک نمی‎تواند حتی خودش را درست معرفی کند. وقتی نهادهای نظارتی نمی‎توانند روی این شبکه‎ها نظارت درستی داشته باشند، یا باید برای تبلیغ در حوزه درمان جرم انگاری کنند یا باید بستر سالمی برای فعالیت پزشکان معتبر انجام دهند.

به همین دلیل دلالی بیمار در حوزه زیبایی، معضلی جدی است اگر در اولویت نظام سلامت قرار نگیرد تبعات تأسف باری ایجاد می‎کند. از بدنامی‎هایی که در حوزه سلامت برای پزشکان ایجاد شده تا هزینه‎های سنگین که برای درمان و ترمیم بیماران آسیب دیده باید پرداخت شود.

این فوق تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی درباره منع قانونی برای تبلیغات پزشکان معتبر توضیح می‎دهد: طبق قوانین قدیمی به طورکلی تبلیغات پزشکی ممنوع بوده است. از مقطعی به بعد اجازه تبلیغات داده شد؛ البته محدودیت‎هایی برای آن در نظر گرفتند. پزشکان حق ندارند هیچ تصویری از بدن به نمایش بگذارند و فقط می‎توانند صحبت کنند یا زمان حضورشان در مطب را در صفحاتشان اعلام کنند.

پیج‎های پزشکان متخصص در فضای مجازی هویت دارد و نظام پزشکی از لحاظ قانونی قابلیت برخورد قانونی با این صفحات را دارد، همین موضوع باعث شد برای برخی از پزشکان پرونده سازی شود و صفحات آن ها بسته شد. این مسأله زمینه را فراهم کرد که افرادی که قابل پیگیری از هیچ نهادی نیستند از نبود متخصصان واقعی در فضای مجازی سوء استفاده کنند و افسارگسیخته فعال شوند. سازمان نظام پزشکی که متولی تبلیغات پزشکی است هیچ مشورتی از انجمن‎های علمی نگرفته است.

اگر قرار است تبلیغات در حوزه درمان ممنوع باشد، باید به طور کلی برای همه اعمال شود و اگر مجاز است با مشورت انجمن های علمی بستری سالم و شفاف برای آن ایجاد شود. ما می توانیم به عنوان بازوی مشورتی راهکارهای مناسب ارائه کنیم. از طرفی باید بین تبلیغ و معرفی تفاوت قائل شد. تبلیغات یعنی تشویق و ترویج برای انجام کاری که در حوزه درمان معنی چندانی ندارد، اما در حوزه جراحی های زیبایی معرفی افراد واجد صلاحیت و قابلیت ها و توانمندی هایشان امری علمی است.

به گفته او، پزشکان جراح پلاستیک و زیبایی این حجم عمل‎های زیبایی را غیر ضروری می‎دانند، اما اکنون بحث اقتصاد درمان به سمت دیگری سوق پیدا کرده است. داشتن اندیکاسیون عمل جراحی یعنی دلیل قابل قبولی برای استفاده از برخی آزمایش ها، داروها، اعمال طبی یا جراحی ها موضوعی است که فقط یک متخصص و فوق تخصص جراح پلاستیک می‎تواند تعیین کند. زمانی که افراد ناآگاه وارد این حوزه شدند، بیمارانی را جراحی کردند که عمل مورد نظر جز آسیب برایشان چیزی نداشته است و نه تنها وضعیت آن ها را بهتر نکرد که نقص هایی هم به آن ها اضافه کرد.

این فوق تخصص جراحی پلاستیک با بیان اینکه درحال حاضر بخشی از بودجه درمانی کشور به سمتی رفته که نیاز نبوده است، می‎گوید: امروز می‎بینیم صندلی‎های برخی رشته‎های تخصصی که برای کشور حیاتی محسوب می‎شوند، خالی می‎ماند و بخش زیادی از پزشکان به سمت حوزه زیبایی کشیده شده اند و برای تخصص اقدام نمی‎کنند. مداخله‎گران حوزه زیبایی دو گروه هستند. بخشی که اصلاً پزشک نیستند و بخش دیگر پزشکانی هستند که دانش علمی و صلاحیت حرفه‎ای انجام آن کار را ندارند.

هزینه، نقش جدی در گرفتن خدمات از مداخله گرهای غیرمجاز ندارد. دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک با بیان این موضوع می‎گوید: این طور نیست که چون فوق تخصص‎ها هزینه‎های بالاتری برای خدمات دریافت می‎کنند، مردم به سمت افراد غیرمجاز کشیده می‎شوند. گاهی هزینه‎هایی که مداخله‎گرهای غیرمجاز از بیماران دریافت می‎کنند از هزینه‎ای که یک فوق تخصص جراحی پلاستیک دریافت می‎کند، بیشتر است.

یک فوق تخصص زیربار پرداخت پورسانت به مراکز بیماریاب نمی‎رود به همین دلیل آن ها بیماران را به افرادی معرفی می‎کنند که نفع مالی بیشتری برایشان داشته باشد. شاید این موضوع مطرح شود که مداخله گران خدمات ارزان قیمت‎ تری به بیماران ارائه می‎دهند و همین موضوع باعث مراجعه بیماران به آن هاست که در این مورد باید بگویم، این افراد قطعاً خدمات غیر استاندارد ارائه می‎دهند. مواد استاندارد قیمت مشخصی دارد. وقتی بیمار به مراکز نامعتبر مراجعه می‎کند این استانداردها برای سود بیشتر رعایت نمی‎شود.

به گفته او، دادستان ویژه جرایم پزشکی و معاون دادستانی به موضوع مداخله گرهای غیرمجاز ورودی جدی داشته اند و براساس بخشنامه ای اعلام کرده اند، همه کسانی که در امر مداخلات به شکل غیرقانونی شرکت کنند به عنوان معاونت در جرم شناخته می شوند، بنابراین کلینیکی که در گذشته مجوزی از وزارت بهداشت گرفته است اگر اقدام به مشارکت با افراد مداخله‎ گر غیرمجاز کند مرتکب جرم شده است. از پرستار اتاق عمل گرفته تا پزشک بیهوشی، تکنیسین ها، مسئول فنی کلینیک و هرکسی که با آن ها همکاری کند به مصداق معاونت در جرم است. این بخشنامه از طرف معاونت درمان وزارت بهداشت در اسفندماه سال قبل به همه مراکز درمانی ابلاغ شده، اما متأسفانه ضمانت اجرایی ندارد.

واهب با بیان اینکه بسیاری از کلینیک‎ها به این دستورالعمل توجه نمی‎کنند و همچنان برخی از اتاق‎هایشان را به افراد غیرمجاز اجاره می‎دهند، توضیح می‎دهد: یکی از دلایل ادامه این کارهای غیرقانونی پایین بودن مبلغ جریمه است. براساس قوانین قبلی جرم انگاری در حد 5 تا 10 میلیون تومان بود اما اکنون براساس مصوبه وزارت بهداشت این مبلغ به حدود 680 میلیون تومان برای بار اول و حدود یک میلیارد و 200 تومان برای بار دوم در نظر گرفته شده است. اما همین میزان هم با توجه به تورم جامعه کافی نیست و به غیر از جرایم نقدی باید جریمه‎های دیگری هم در نظرگرفته شود و متناسب با جرم باشد تا اثر بازدارندگی داشته باشد.

این فوق تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی با بیان اینکه عمده عمل‎های ما ترمیمی است، می‎گوید: آنچه امروزه عمده کار فوق تخصصان را تشکیل داده ترمیم عمل‎های ناموفقی است که مراکز غیرمجاز انجام داده‎اند. یعنی متقاضی نزد افراد فاقد صلاحیت جراحی زیبایی انجام داده، دچار عارضه شده و حالا به ما مراجعه می‎کند تا خرابکاری آن ها را درست کنیم.

جراحی‎های بینی، پلک، لیفت صورت و جراحی بادی کانتورینگ که شامل برداشتن پوست اضافی از قسمت زیر شکم، پستان، ، لیپوساکشن، انواعی از لیفت‎ها از قبیل لیفت بازو، لیفت اندام های تحتانی، لیفت قسمت داخلی ران می شود از جمله پر تعدادترین ترمیمی‎های متخصصان صلاحیت‎دار است. در موارد سرپایی شکایت بیشتر از تزریق مواد بی کیفیت و ناآگاهی از آناتومی است. از زمانی که افراد غیرمجاز به این عرصه ورود کردند جراحی‎های بینی علاوه بر ظاهر نازیبا با مشکلات تنفسی هم همراه شدند که حتی گاهی ترمیم آن ها برای ما فوق تخصص‎ها هم خیلی سخت و دشوار است.