استان قزوین به عنوان یکی از مناطق مهم و تاریخی کشور، همواره تحت تأثیر شرایط اقلیمی متنوعی قرار دارد که بر زندگی روزمره شهروندان، فعالیت های کشاورزی، گردشگری و برنامه ریزی های شهری اثرگذار است.

به گزارش مهر، در روزهای اخیر، نوسانات دمایی و تغییرات جوی، توجه شهروندان و مسئولان را به وضعیت هواشناسی معطوف کرده است؛ چراکه با توجه به جایگاه مهم کشاورزی در استان و نقش اثرگذار آن در سطح کشور، بررسی شرایط بارش و راهکارهای مقابله با بحران کم آبی، ضرورتی انکارناپذیر است.

یوسف شیخ الملوکی اظهار کرد: در سال زراعی جاری که از مهرماه 1403 آغاز شده و تا شهریورماه 1404 خاتمه یافت، شاهد پنجمین سال خشکسالی در استان قزوین بودیم.

مدیرکل هواشناسی قزوین بیان کرد: میزان بارندگی در استان 100/6 میلی متر در سال زراعی 1403-1404 بوده که این میزان بارش، قزوین را جزو 15 استانی قرار داده که با کاهش بارندگی همراه بودند.

وی ادامه داد: در سال زراعی جدید که از مهرماه 1404 آغاز شده، هنوز نمی توان وضعیت را در بلندمدت ارزیابی کرد چراکه شرایط بارش و سرمای زمستان مشخص نیست. با این حال تاکنون وضعیت بارش مطلوب نبوده و تمام استان های کشور از جمله قزوین زیر نرم معمول بارندگی قرار دارند؛ به طوری که قزوین در سال زراعی جدید با کاهش منفی 9/5 درصد روبه رو شده است.

این مسئول ابراز کرد: پیش بینی های فصلی بلندمدت نشان می دهد میزان بارش ها در فصل پاییز 5 تا 10 میلی متر کمتر از میانگین بلندمدت 30ساله خواهد بود.

وی افزود: میزان بارش سال گذشته 200/7 میلی متر بوده که این رقم نسبت به دوره آماری بلندمدت 106/4 میلی متر معادل 35 درصد کاهش داشته است.

مدیرکل هواشناسی قزوین علت اصلی کاهش بارندگی را تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین و افزایش تولید گازهای گلخانه ای در جهان دانست و گفت: تغییر اقلیم ناهنجاری های بسیاری به همراه خواهد داشت و سبب بروز رخدادهای حدی، افزایش مدت و تعداد آن ها خواهد شد.

محمد نوذری، استاندار قزوین با اشاره به مدیریت منابع آبی در سال گذشته گفت: برای نخستین بار در دولت چهاردهم، توانستیم آب دشت قزوین را بدون مشکل تأمین کنیم؛ این موفقیت حاصل برنامه ریزی دقیق و مدیریت صحیح منابع آبی بود.

وی افزود: امسال نیز خشکسالی ادامه دارد و نشانه ها حاکی از ششمین سال متوالی خشکسالی پس از بارش های خوب سال 1398 است. اولویت ما تأمین آب شرب است اما تلاش می کنیم بخش کشاورزی نیز تا حد امکان از منابع آبی بهره مند شود.

استاندار قزوین تأکید کرد: نظارت بر کشت محصولات آب بر و مدیریت مصرف در دشت قزوین باید با جدیت دنبال شود، چراکه قزوین از معدود استان هایی است که هم زمان در بخش های صنعتی، کشاورزی و گردشگری جزو استان های برتر کشور محسوب می شود. این ظرفیت بی نظیر، مسئولیت مدیران بخش کشاورزی را برای افزایش بهره وری و حمایت از تولید دوچندان می کند.

منصور ستوده، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای قزوین نیز اظهار کرد: میزان بارندگی سالانه در قزوین 317 میلی متر است و در پنج سال اخیر، استان قزوین نیز مانند سایر مناطق کشور با خشکسالی مواجه بوده است؛ به طوری که میزان بارش ها نسبت به سال گذشته 10 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت 22 درصد کاهش یافته است.

وی افزود: در سطح کشور، 55 درصد منابع آب در بخش آب های زیرزمینی و 45 درصد در منابع آب سطحی مصرف می شود؛ این در حالی است که در استان قزوین 86 درصد از منابع آب از منابع زیرزمینی و تنها 14 درصد از منابع سطحی تأمین می شود. از این میزان، 83 درصد در بخش کشاورزی، 6 درصد در صنعت و 11 درصد در مصارف آب شرب و بهداشتی استفاده می شود.

ستوده با تأکید بر اینکه آب شرب استان قزوین به طور کامل از منابع زیرزمینی تأمین می شود، گفت: در سطح کشور، 57 درصد آب شرب از منابع زیرزمینی و 43 درصد از منابع سطحی تأمین می شود؛ البته طرح هایی در دست اجراست تا در آینده بخشی از آب شرب استان از منابع سطحی تأمین شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای قزوین افزود: دشت قزوین یکی از دشت های بحرانی کشور است و استان قزوین جزو پنج یا شش استانی محسوب می شود که با کسری مخزن آب زیرزمینی حدود 8 میلیارد متر مکعب مواجه است.

وی یادآور شد: در 12 سال گذشته حدود 3 میلیارد متر مکعب از ذخایر آب زیرزمینی برداشت شده و این روند تهدیدی جدی برای منابع آبی استان به شمار می رود.

ستوده با اشاره به تغییرات کیفی منابع آب زیرزمینی خاطرنشان کرد: علاوه بر کاهش کمی آب، کیفیت منابع زیرزمینی نیز کاهش یافته و میزان هدایت الکتریکی افزایش پیدا کرده است؛ وضعیتی که در بخش های مرکزی استان بحرانی تر است.

وی تأکید کرد: مشکلات امروز حوزه آب، نتیجه مجموعه ای از متغیرها نظیر خشکسالی، تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی و تصمیمات بخشی نگر است و برای مقابله با آن باید به سمت مدیریت یکپارچه منابع آب حرکت کنیم.

این مسئول در پایان گفت: خشکسالی دیگر یک پدیده موقت نیست؛ بلکه به یک روند ساختاری تبدیل شده است و باید با برنامه ریزی دقیق و سازگار با اقلیم به استقبال آن رفت. در این مسیر، تأمین آب شرب مردم طارم سفلی باید در اولویت نخست برنامه های اجرایی قرار گیرد.

استان قزوین در سال های اخیر با چالش های جدی در حوزه منابع آبی مواجه بوده است؛ چالش هایی که دیگر نمی توان آن ها را به عنوان پدیده ای گذرا یا موقتی تلقی کرد. بنا بر اظهارات مسئولان حوزه آب و هواشناسی، خشکسالی در قزوین پنجمین سال خود را هم سپری کرده و این روند، نشانه ای از یک تغییر ساختاری در اقلیم منطقه است.

کاهش بارندگی، افزایش دمای زمین و تصمیمات بخشی نگر از جمله عواملی هستند که در شکل گیری این بحران نقش داشته اند. در کنار آن، افت کیفیت آب های زیرزمینی و افزایش میزان هدایت الکتریکی، نشانه ای از کاهش کیفیت منابع آبی است. دشت قزوین به عنوان یکی از دشت های بحرانی کشور، با کسری مخزن 8 میلیارد متر مکعبی مواجه بوده و برداشت های بی رویه، ذخایر آبی را به شدت تهدید کرده است.

وابستگی شدید استان به منابع زیرزمینی نیز بر پیچیدگی بحران افزوده است. طبق آمار شرکت آب منطقه ای، 86 درصد از آب مصرفی استان از منابع زیرزمینی تأمین می شود که 83 درصد آن صرف کشاورزی می گردد. چنین ترکیب مصرفی، در بلندمدت پایداری منابع را با خطر جدی مواجه می کند.

با توجه به این شرایط، مسئولان استان بر ضرورت حرکت به سوی مدیریت یکپارچه منابع آب، اصلاح الگوی مصرف، نظارت بر کشت محصولات آب بر و توسعه منابع سطحی تأکید دارند. قزوین با ظرفیت های بالای صنعتی، کشاورزی و گردشگری، نیازمند برنامه ریزی دقیق و سازگار با اقلیم جدید است تا بتواند از بحران عبور کرده و پایداری منابع حیاتی خود را حفظ کند.