اخیراً یکی از مدیران ارشد سابق (محمدجواد ظریف)، مسئولین را دعوت به مذاکرات چندوجهی با آمریکا کرده است. صرف نظر از امکان عملیاتی بودن یا نبودن این راهکار به نظر می رسد قبل از ورود به این مذاکرات باید برای مشکلات چندوجهی موجود در سیاست خارجی چاره اندیشی نمود.

روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشتی به این موضوع پرداخت. در این یادداشت آمده است: اینکه چرا سیاست خارجی در یک سال اخیر هیچگونه دست آورد ملموسی نداشته است و در مقابل تحولات در غزه و لبنان و سوریه و حمله مستقیم رژیم و آمریکا به کشورمان و بازگشت تحریم ها و فعال شدن مکانیسم ماشه منفعل بود، نشان می دهد ما حتی در صحنه بین المللی تقریباً برگ برنده ای دراختیار نداریم و روابط و هم پیمانی نانوشته با مسکو و پکن نیز نتوانسته مرهمی بر زخم ها و جراحات وارده شده باشد.

واقعا ریشه این مشکلات و همچنین علت مواضع خصمانه و انفعالی اروپا و کشورهای عربی و اسلامی علیه کشورمان چیست؟

1- بی تردید حجم حضور و نفوذ بدون پشتوانه وعدم محاسبه دقیق کشورمان در منطقه ازجمله یمن، عراق، لبنان، سوریه موضوع ساده ای نیست که از دید غرب، آمریکا و رژیم صهیونیستی قابل چشم پوشی باشد و در نهایت وضعیت موجود بوجود آمد و برگه های مهم و راهبردی کشورمان برای ایجاد توازن و بازدارندگی و امنیت منطقه ای خنثی شد.

2- فاصله گرفتن از سیاست نه شرقی _ نه غربی و سیاست سنتی حفظ توازن موجب تشدید و تنگ تر شدن حلقه رقابت غرب و شرق علیه کشورمان گردید.

ورود بدون محاسبه دقیق وعدم آینده نگری به عواقب جنگ و بحران بسیار حیاتی و راهبردی بین مسکو و غرب در جنگ اوکراین که با امنیت و تعیین مرزهای نفوذ بین قدرت های جهانی رابطه مستقیم دارد، ما را وارد دردسر بسیار خطرناک و جدی با اتحادیه اروپایی نمود که حتی خارج شدن از آن نمی تواند آثار این بحران را تا مدت های مدیدی کشورمان را مصون نگه دارد.

3- سیاست همسایگی تا این مرحله نتوانسته دست آورد محسوسی برای کشورمان در بر داشته باشد. روابط تهران و ریاض به دلیل بحران یمن شکننده و فراز و نشیب زیادی دارد. قطر، عمان، کویت و عراق نیز ترجیح می دهند فاصله خود با کشورمان را حفظ کنند.

4- وقوع جنگ بین پاکستان و افغانستان زنگ خطر جدی برای امنیت کشورمان است. محیط پیرامونی با توجه به داشتن مناسبات لغزنده با آذربایجان و تشدید تحرکات خزنده گروه های مسلح در کردستان عراق و سیاست دوگانه ترکیه وخیز این کشور برای حداقل ایجاد ترکیه بزرگ، هر روز امکان بروز تنش و تهدید امنیتی علیه کشورمان را تشدید می کند.

بنابراین اگر فکر می کنیم که مذاکرات چند وجهی با آمریکا می تواند شامل حل این موضوعات باشد خیالی واهی است. بی تردید مذاکرات با آمریکا در این مرحله و فضای فعلی بسیار با مذاکرات دو کشور در بغداد، عمان، قطر و برجام فرق می کند. ما دیگر در اولویت نیستیم و کاخ سفید تامین مطالبات عربی و غربی و رژیم را در اولویت قرار خواهد داد. مسکو و پکن نیز نمی توانند و نمی خواهند در معادلات فعلی نقش آفرینی کنند. غیبت مسکو و پکن در نشست صلح غزه در شرم الشیخ کاملاً به این فرضیه عینیت می بخشد. اولویت مسکو و پکن حفظ جایگاه خود وعدم درگیر شدن با آمریکا است که در جنگ 12 روزه آن را به منصه ظهور رسانند.

جناب پزشکیان که به نظرات کارشناسی اعتقاد دارید در این مرحله نظر کارشناسی در رابطه با اینکه چه می توانیم انجام دهیم تا از این بحران خارج شویم و این پرونده پیچیده و چند لایه را حل نماییم، بشرح ذیل است.

الف. در بحران اوکراین بطور رسمی اعلام بی طرفی کنیم و از حل مسالمت آمیز بحران حمایت نماییم.

ب. روابط با سوریه، لبنان و عراق را عادی و سیاسی کنیم و با کشورهای بازیگر و کنش گر در این حوزه بویژه عربی رایزنی و تشریک مساعی داشته باشیم.

ج. حماس و جهاد اسلامی را به سمت پیوستن به ساف و اتخاذ مقاومت سیاسی سوق دهیم.

د. روابط با بحرین و مراکش را عادی سازی نماییم و از ظرفیت کشورهای صاحب نفوذ بهره برداری کنیم.

ه. سیاست تنش زا در آمریکای لاتین و اروپا و استرالیا و کانادا را به سیاست تنش زدایی فعال تبدیل کنیم.

و. جهان و سازمان ملل باید بفهمند که کشورمان در این مرحله همانند دهه هشتاد خواهان تطبیق و تحقق روند و رویکرد سازنده، همگرا، مسالمت آمیز و گفت وگوی تمدن ها، ادیان و مذاهب می باشد.

در نهایت وزارت امور خارجه باید روند فرو رفتن و غرق شدن در رقابت و نبرد بین جریانات سیاسی را متوقف نماید و اجازه دهد نخبگان و اندیشمندان مجرب سیاسی در صحنه و فرآیند اتخاذ رویکردها حضور داشته باشند.

تحقق این راهکارها می تواند زمینه گفت وگو با آمریکا از موضع قدرت و برابر و راه حل منطقی و مرضی الطرفین در مورد پرونده هسته ای را فراهم کند. بدون حل این موضوعات در صورت ورود در هر مذاکره ای با ترامپ، بازنده بیرون خواهیم آمد.