سیاست یارانه قیمتی بنزین یکی از مسائل چالش برانگیز اقتصاد ایران در سال های اخیر بوده است. این یارانه که با ثابت نگه داشتن قیمت بنزین در طی سال ها پرداخت می شود، باعث شده تا نیازمندترین افراد، کمترین بهره را از این یارانه ببرند و موجب کژرفتاری افراد پرمصرف در استفاده بیشتر از بنزین شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، همچنین پرداخت این یارانه بار مالی سنگینی بر دست دولت می گذارد که در نهایت به صورت کسری بودجه و افزایش تورم بروز پیدا می کند که در نهایت نیازمندترین افراد هزینه تورمی آن را پرداخت می کنند.

از سویی دیگر، یارانه قیمتی بنزین به افزایش قاچاق سوخت و خارج شدن منابع از دست گروه های نیازمند به گروه های ذی نفع در قاچاق می شود. موسی غنی نژاد راهکار بلندمدت برای اصلاح وضعیت بنزین را اصلاح قیمتی و جایگزینی یارانه مستقیم با یارانه قیمتی برشمرد. در کوتاه مدت استفاده از داده ها و فناوری می تواند به توزیع بهینه تر یارانه ها کمک کند.

غنی نژاد تأکید کرد که قبل از دست زدن به قیمت، می توان اصلاحاتی با استفاده از داده های موجود و بهره گیری از تکنولوژی ایجاد کرد تا مصرف را کاهش داد و از قاچاق جلوگیری کرد. با این حال، در بلندمدت، راهی جز اصلاح قیمت بنزین وجود ندارد. از دیدگاه علم اقتصاد، هیچ یارانه ای نباید قیمتی باشد و یارانه باید مستقیم پرداخت شود. قیمت ها باید در بازار تعیین شوند، زیرا قیمت هزینه فرصت را مشخص می کند. راه حل نهایی، غیر از بازار نیست.

شهرام رضایی اشاره کرد که در شرایط فعلی، هدف لزوما افزایش قیمت بنزین نیست بلکه به دنبال نقش تکنولوژی در توزیع بهینه یارانه ها هستیم. یکی از ویژگی های راه حل های فناورانه این است که نگهداشت آنها ساده تر و ارزان تر باشد. راه حل ها باید تا حد ممکن ساده باشند و در مسئله بنزین نیز چنین راه حل هایی وجود دارد. یارانه های بنزین را می توان با استفاده از داده ها به صورت دقیق توزیع کرد.

سید ناصر سجادی، مدیرعامل سابق شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، بیان کرد که رشد مصرف بنزین در چند سال اخیر به طور متوسط سالانه 8 درصد بوده است. وزارت نفت مکلف شد از کارت هوشمند سوخت استفاده کند. دومین سیاست، توسعه صنعت CNG و دوگانه سوز شدن خودروها بود. همچنین مشوق قیمتی وجود داشت که گاز ارزان تر از بنزین باشد. از سال 1383 تا 1395، تعداد جایگاه های گاز به 2400 عدد رسید.

سجادی در ادامه به ارائه راهکارهای پیشنهادی خود پرداخت. از جمله سیاست های غیرقیمتی می توان به برنامه ریزی برای افزایش تولید بنزین، افزایش سریع سهم سی ان جی در سبد سوخت با اولویت خودروهای حمل و نقل عمومی، توسعه استفاده از گاز مایع (LPG) به جای صادرات آن برای استفاده در خودروها، ایجاد تنوع در سبد سوخت مصرفی با وارد کردن موتورهای دیزلی با استانداردهای جدید اشاره کرد.

موسی غنی نژاد اشاره کرد که یارانه قیمتی سمی مهلک است، اما معضل کوتاه مدت در مساله بنزین را نمی توان با اصلاح قیمت حل کرد. در حال حاضر با زیرساخت های تکنولوژی و داده ای که وجود دارد، می توان در کوتاه مدت از معضل فعلی گذر کرد تا در بلندمدت به اصلاح قیمتی رسید. شهرام رضایی نیز تأکید کرد که راهکارهای فناورانه برای کوتاه مدت هستند، نه بلندمدت، و هدف فعلی گذر از وضعیت کنونی با استفاده از داده ها و فناوری است.