فتح الله جوادی در اطلاعات نوشت: سال هاست که در بحث اصلاح قیمت انرژی، میان مقامات و مسئولین از سویی، جامعه دانشگاهی و فعالان محیط زیست و طرفداران اقتصاد توسعه از سوی دیگر، مطرح است که استمرار و ادامه وضعیت فعلی نه عقلانی است و نه ممکن.

اما از جانب دیگر در اینکه چگونه باید این مسأله را حل کرد تا با توجه به مشکلات معیشتی و اقتصادی اکثریت جامعه و نیز شوربختانه تا حدی امنیتی شدن بهای انرژی از جمله بنزین، کمترین هزینه را هم برای نظام سیاسی و هم برای جامعه و به ویژه طبقات فقیر جامعه به همراه داشته باشد، درمانده ایم. به همین خاطر دولت ها به ویژه در یکی دو دهه اخیر با استناد به این ضرب المثل: سری را که درد نمی کند چرا دستمال ببندیم… و چرا برای خودمان نفرین بخریم و ناسزا بشنویم… بهتر آن دیدند که به جای تحمل دردسرهای حل مسأله، فعلاً صورت مسأله را پاک کنند و یا از آن درگذرند. .

از آنجا که کار دیگر به جاهای باریک کشیده و استمرار این بی عملی هر روزه بر دامنه این بحران و ناترازی گسترده آن می افزاید، ظاهراً مجدداً طرح آن در گرفته و زمزمه هایی در کار است، از جمله اینکه احتمالاً قیمت بنزین دوبرابر یا سه برابر شود. مثلاً به احتمال بنزین سهمیه ای بشود 3 و بنزین آزاد بشود 8 هزار تومان. از همین حالا می شود فهم کرد که اگر دولت را قصد چنین کاری است از همین حالا نباید به موفقیت آن چندان خوش بین باشد و اگر بحث هزینه و فایده را منظور نظر خویش قرار دهد ضرر و زیانش بسی بیش از فوایدش خواهد بود.

با فرض مصرف متوسط 120 میلیون لیتری بنزین، فایده آن در حد 300 تا 350 میلیارد تومان در روز و حدود 100تا 120 همت در سال خواهد بود که تأثیر چندانی نه در مصرف بنزین خواهد گذارد و نه درآمد چندان برای دولت خواهد آورد اما اثرات روانی و اجتماعی و حتی تورم نسبی حداقل درکوتاه مدتی برجای خواهد گذارد که آثارش چندان قابل پیش بینی نیست. درگذشته هم یک بار در دولت تدبیر این تجربه را به بی تدبیری داشتیم که آثار و نتایجش را همه می دانیم و جای بررسی آن در این مقال نیست.

بگذریم که دولت وقت نه تنها هیچ درآمدی از آن محل به دست نیاورد (به دلیل تخصیص همه منابع آن در کسب پرداخت یارانه) بلکه نفرین بیهوده ای را هم به جان خرید یعنی هم چوب را خورد و هم پیاز را. اما آیا این سخن بدین معناست که همچنان باید به این وضعیت ادامه داد و مگر می شود و یا مقدور است؟ و قدر مسلم پاسخ منفی است. پس چه باید کرد و چه می توانند کرد؟

بهترین توصیه آن است که قبل از اتخاذ هر تصمیمی اولاً پیوست های کارشناسی و عملی و پیش زمینه های انجام چنین اقدامی با درایت و منطق عاقلانه و عالمانه خوب سنجیده شود و ثانیاً زمینه پذیرش اقناعی آن کاملا صادقانه در مردم ایجاد شود آنهم با مراجعه به مردم و نظرخواهی از آنان و با مشارکت آنان. به نحوی که جامعه قانع شود دولت تنها به فکر جبران کسری بودجه خود از این طریق نیست و وجدان عمومی نیز باور کند که منافع این اصلاح ساختاری هم به کشور و هم به خود مردم و به ویژه طبقات فرو دست جامعه خواهد رسید.

طرح های مختلفی از جانب کارشناسان ارائه شده که از جمله آن ها تخصیص سهمیه و یارانه انرژی به هر فرد ایرانی به جای هر وسیله نقلیه است. طرح دیگر اجرای تدریجی طرح با قطع یارانه صنایع انرژی برِ پردرآمد و اصلاح نرخ خوراک در مرحله اول و اجرای گام به گام طرح در مراحل بعدی است. برخی هم می گویند ابتدا دولت باید خود پیشگام باشد و کاهش شدت انرژی و جلوگیری از اتلاف انرژی در مسیر انتقال و بهسازی ناوگان خود را کلید بزند و…

پیشنهادها و طرح های مختلفی در این میان مطرح می شود که ظاهراً هنوز نظام تصمیم گیری کشور درباره هیچیک به اجماع نرسیده و لذا جسارت اقدام هم پیدا نکرده است اما تقریباً همه در این نظر اجماع دارند که ادامه وضعیت فعلی نه درست است و نه ممکن، نه علمی و منطقی و نه مقدور. آنهم وقتی شوربختانه بخش مهمی از اشتغال جامعه را به ارزانی بنزین و حمل و نقل اینترنتی گره زده ایم.

آنهم به خاطر غفلت هایی که درباره لزوم توجه به اشتغال مولد و تولید توسعه گرا داشته ایم. قطعاً باید در این رابطه کارکرد و به این وضعیت آشفته که با هیچ منطقی سازگار نیست و بی برو برگرد اتلاف سرمایه ملی کاملا به نفع طبقات مرفه جامعه است پایان داد اما نه با طرح های موقتی و مسکن و کم فایده ای چون افزایش هزار تومانی یا دو هزار تومانی قیمت آن، که به کار درمان هیچ مرضی نیاید و احتمالا بر شدت زردی صفرا هم بیفزاید به قول مولانای عزیزمان که همه شما می دانید و تکرار آن مخل می نماید.