محمد جواد حق شناس در اعتماد نوشت: در مراسم رسمی سازمان جهانی گردشگری (UN Tourism) که روز گذشته در پکن برگزار شد، سه روستای ایرانی- سهیلی در هرمزگان، کندلوس در مازندران و شفیع آباد در کرمان - به طور هم زمان در فهرست روستاهای جهانی گردشگری ثبت شدند.

این رویداد، افزون بر آنکه بزرگ ترین موفقیت ایران در حوزه گردشگری روستایی است، معنایی فراتر از افتخار ملی دارد: بازگشت نگاه جهانی به زیست بوم فرهنگی و انسانی ایران.

پیش از این، تنها دو روستای کشورمان، کندوان در آذربایجان شرقی و اصفهک در خراسان جنوبی، موفق به ثبت در این فهرست شده بودند.

اکنون با پیوستن سه روستای جدید، نقشه ای پنج گانه از تنوع فرهنگی و اقلیمی ایران در برابر جهان گشوده شده است؛ نقشه ای که از شمالی ترین نقطه تا جنوبی ترین کرانه، و از شرق کویری تا مرکز و قلب ایران امتداد دارد.

سهیلی ستاره خلیج فارس

در جنوبی ترین نقطه جغرافیایی ایران، روستای سهیلی در جزیره قشم با جنگل های حرا، تالاب های آرام و مردمانی که زندگی شان در هم نوازی با دریاست، نماد گردشگری پایدار و مردمی شده است. در این روستا، زنان و جوانان بومی پیشگام حفاظت از محیط زیستند؛ از قایق های بی صدا و خانه های چوبی دوستدار طبیعت تا کارگاه های صنایع دستی دریایی و آموزش گردشگری سبز. سهیلی، نه فقط مقصدی برای دیدن شگفتی های خلیج فارس، بلکه آیینه ای از فرهنگ جنوب و زیست مسوولانه ایرانیان است.

کندلوس جلوه طبیعت و فرهنگ شمال

در دامنه های البرز و میان جنگل های هیرکانی، روستای کندلوس در مازندران از دیرباز به فرهنگ، موسیقی و معماری سنتی اش شهره بوده است.

کندلوس امروز الگویی از همزیستی مردم با محیط زیست است؛ باغ های پلکانی، موزه مردم شناسی و خانه هایی که با مصالح بومی ساخته شده اند، روح پایداری را در این روستا زنده نگاه داشته اند. ثبت جهانی کندلوس، در کنار زیبایی طبیعی اش، تأییدی است بر این حقیقت که فرهنگ بومی شمال ایران هنوز زنده و پویاست.

شفیع آباد نگین کویر در قلب ایران

در حاشیه دشت لوت و در نزدیکی شهداد کرمان، روستای شفیع آباد با خانه های خشتی، قنات های تاریخی و کویرنوردی های گردشگران داخلی و خارجی می درخشد.

این روستا نمونه ای کم نظیر از سازگاری انسان با شرایط سخت طبیعت است. زنان شفیع آباد با احیای صنایع دستی و تولید محصولات محلی، اقتصاد پایدار روستا را به حرکت درآورده اند. ثبت جهانی این روستا، نمادی از توان انسان ایرانی در آشتی دادن تمدن و طبیعت در میانه سرزمین است.

کندوان خانه های تراش خورده در دل صخره

روستای کندوان در آذربایجان شرقی، یکی از شگفت انگیزترین نمونه های معماری صخره ای در جهان است. خانه هایی که در دل کوه سهند تراشیده شده اند، قرن هاست زیستگاه مردمانی اند که میان سنگ و برف و چشمه، زندگی را معنا کرده اند. کندوان نخستین روستای ایرانی بود که توجه جامعه جهانی را به خلاقیت بومی در سازگاری با طبیعت جلب کرد و همچنان از زیباترین نمادهای گردشگری ایران به شمار می آید.

اصفهک گل کویر شرق ایران

در دل خراسان جنوبی، اصفهک از خاک زاده شد و دوباره از خاک برخاست. پس از زلزله، مردم روستا خانه های گِلی خود را با همان معماری بومی بازسازی کردند و با ایجاد اقامتگاه های محلی و گردشگری فرهنگی، جان تازه ای به منطقه دادند. اصفهک، با زنان پیشرو و جوانان خلاقش، امروز نمونه ای موفق از توسعه مشارکتی در مناطق کویری است و نشان می دهد که حتی در دل بیابان، امید و زیبایی می تواند ریشه بدواند.

اگر نقشه ای از این پنج روستا پیش روی خود بگذاریم، به تصویری شگفت می رسیم: از کندوان در شمال غربی تا کندلوس در شمال، از شفیع آباد در قلب کشور تا اصفهک در شرق و سرانجام سهیلی در جنوب — این پنج روستا همچون پنج نگین بر تارک ایران می درخشند.

پراکندگی جغرافیایی آن ها نه فقط تصادفی نیست، بلکه گویای تنوع اقلیمی و فرهنگی کم نظیر ایران است؛ سرزمینی که در هر اقلیم، در هر فرهنگ و در هر گویش، جلوه ای از زندگی، مهر و خلاقیت دارد. ثبت جهانی این روستاها، ایران را بار دیگر بر نقشه گردشگری جهان درخشان کرده است. اما اهمیت آن تنها در افتخار نیست؛ در مسوولیتی است که به دنبال دارد: حفظ بافت تاریخی، آموزش جامعه محلی، و جلوگیری از فرسایش فرهنگی در مسیر توسعه.

اگر این مسیر با برنامه ریزی درست، احترام به محیط زیست و مشارکت مردم ادامه یابد، می توان از دل این پنج روستا الگویی ملی برای توسعه پایدار و گردشگری مسوولانه استخراج کرد. ایران دوباره بر نقشه جهان ایستاده است؛ نه با برج ها و سازه ها، که با روستاهایش؛ با مردمانی که هنوز میان خاک و آفتاب، زندگی را معنا می کنند.