عباس عبدی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: دیدار اخیر و به ظاهر صمیمانه پوتین و احمدالشرع، رهبران سوریه و روسیه را چگونه می توان فهمید؟ شاید این دیدار برای جامعه ایران عجیب باشد ولی برای ناظران سیاسی جهان، رویدادی عادی و متعارف است. از نظر روسیه اینکه چه کسی در سوریه یا هر کشور دیگری حکومت می کند، موضوعی حیثیتی نیست. در نهایت او دنبال تأمین منافع کشور خودش است.

حتی اگر لازم بداند اسد را هم تحویل می دهد و چندان در بند پرستیژ و این جور چیزها نیست، اگر چه بسیار بعید است چنین اتفاقی رخ بدهد، ولی قصدم این است که بگویم حیثیتی کردن سیاست خارجی و موضوعات آن موجب می شود که دست سیاستگذار بسته شود. این اصل نه فقط برای روسیه که برای سوریه و برای امریکا و غرب و اسراییل هم صادق است.

کشوری جز ایران نیست که چنین تصلبی را در عرصه خارجی داشته باشد. امریکایی ها و غربی ها نیز احمدالشرع را تروریست می نامیدند و برای سرش جایزه تعیین کرده بودند، ولی اکنون به راحتی با او رابطه برقرار و حتی حمایت هم می کنند. امریکا تا چندی پیش خواهان نابودی حماس بود، ولی اکنون با آنها توافق کرده. شاید بگوییم این بی شخصیتی سیاسی است؛ این گونه ارزیابی ها و داوری ها بر اساس ارزش ها و اخلاق فردی است، در حالی که ارزش های ملی چنین گزاره ای را تأیید نمی کند. در مسابقه بوکس طرفین ضربات سنگینی به هم می زنند، کسی هم آن را غیراخلاقی نمی داند. در حالی که خارج از رینگ بوکس زدن چنین ضرباتی به یکدیگر ناپسند و محکوم تلقی می شود. یک رفتار در دو موقعیت و دو ساختار معنای متفاوتی دارد.

اگر قرار باشد موضوع سیاست خارجی ناموسی و به قول معروف مرغ سیاست کشورها یک پا داشته باشد، جز جنگ بی پایان و گسترده چشم انداز دیگری پیش روی جهان نخواهد بود. جهان برای عبور از این بحران پذیرفته که دشمنان قدیمی به راحتی با یکدیگر دست بدهند و یکدیگر را در آغوش بکشند و بر گذشته ها صلوات بفرستند. کوتاه آمده، سازش و عقب نشینی کنند، حقوق خود را اهم و مهم کنند، خلاصه هیچ محدودیتی که منافع ملی کشور را خدشه دار کند، نپذیرند.

جالب است که اگر در برابر خارجی ها هم بتوان از تصلب صحبت کرد، در برابر مردم که قطعا نمی توان چنین کرد. نه به لحاظ اخلاقی و نه حقوقی و نه سیاسی و نه از منظر نتیجه بخشی. متأسفانه در داخل هم امور را ناموسی و حیثیتی کرده اند. در مورد حجاب، درباره فضای مجازی، درباره مشارکت عمومی سیاسی و به رسمیت شناختن دیگران، درباره فرزندآوری و... خلاصه هر عرصه دیگری را که می بینیم، بیش از اینکه عقلانیتی در آنها دیده شود، طبق گزاره همین است و جز این نیست ، رفتار می کنند. جالب است که بگویم اتفاقا این سیاست نتیجه عکس می دهد. با ارجاع به موضوع حجاب، نظرم را توضیح می دهم.

اصولگرایان حتی نیروهای میانه آنان هم از دیدن وضع پوشش زنان ـ به ویژه در مجامع غیررسمی که فیلم های آن دیده می شود، شوکه شده اند. برخی از آنان باور ندارند که این روندی طبیعی است، در نتیجه معتقدند که رواج این فرهنگ، سازماندهی شده علیه حکومت است. این وضعیت را می توان از منظر دیگری دید. پیش تر می گفتند که ما به داخل خانه ها کار نداریم ولی در خیابان باید حجاب رعایت شود. من همان زمان متذکر شدم که این سیاست نتیجه بخش نیست، زیرا شکاف فرهنگ پوشش و سبک زندگی میان خانه و خیابان تا حدی مقدور است و بیش از آن ممکن نیست.

هنگامی که شما به خانه و محیط های خصوصی کار ندارید، (البته حکومت در عمل نمی تواند دخالت کند) مردم در آنجا با آزادی کامل و با سرعت به سوی یک فرهنگ و رفتار می روند، ولی هنگام حضور در خیابان با این سبک پوشش، با سدی محکم مواجه می شوند. این عدم توازن خطرناک است و اگر این سد تخلیه نشود، دیر یا زود سرریز و کل سد تخریب می شود که شد. در حالی که اگر این شکاف بزرگ و عدم توازن نباشد، جامعه متعادل تر رفتار می کند و ساز و کار درونی آن سعی در مهار رفتارهای نامتعارف می کند.

وضعیت امروز - چه عادی و چه سازماندهی شده باشد - در صورت مساله تغییری نمی دهد. حکومت با مقررات سفت و سخت خود تعداد زیادی را به داخل اماکن خصوصی و خانه فرستاد و آنان در آنجا به دور از نظارت اجتماعی آزاد بودند و حتی بیگانه با حکومت و اغلب و به ناچار دشمن و مخالف آن شدند، چون حکومت آنان را دشمن و مخالف تلقی کرد. در جمع محدود و محیط های خصوصی هر گونه که خواستند بار آمدند و از لج حکومت با سرعت بیشتری به سوی فرهنگ مخالف نظر حکومت رفتند. این وضعیت نشان داد هر گاه مرغ سیاست یک پا داشته باشد، چگونه از هدف دور می شود. حالا دنبال پیدا کردن تشکیلات پشت این رفتار و تشکیل اتاق وضعیت حجاب هستند، در حالی که همین ها ماجرا را بدتر می کند. حتی اگر چنین سازمانی هم باشد مساله اصلی قابلیت قابل در جامعه است و نه فاعلیت سازمان دهنده.