مهرداد داودی در عصر ایران نوشت: کتاب ها نجات دهنده اند. ادبیات داستانی و به صورت کلی کتاب های نویسندگان بزرگ، یگانه پناهگاه انسان های تنها محسوب می شوند. اما این فقط آدم های تنها نیستند که می توانند به کتاب ها پناه ببرند.

کتاب ها به معنای دقیق کلمه می توانند منجی همه ی ما باشند. در انواع و اقسام بلاهای طبیعی و غیرطبیعی می توان کتابی را برداشت و برای چند ساعتی در دنیای صفحات سفیدِ مزین به کلمات سیاه غرق شد.

در این مطلب ده کتاب معرفی کرده ام. هشت کتاب اول رمان ها یا مجموعه داستان هایی هستند که می توانند در هر شرایطی سرگرم تان کنند.

در انتها هم برایتان از دو کتاب دیگر نوشته ام که به عنوان ادبیات داستانی دسته بندی نمی شوند و جنسی دیگر دارند.

نویسنده: جان کندی تول

اتحادیه ابلهان شاید یکی از بزرگترین حسرت های ادبیات معاصر است. اتحادیه اولین رمان جان کندی تول است. او پس از نوشتن کتاب، آن را به دفتر تمام ناشران بزرگ امریکا فرستاد اما هیچ یک از ناشران غول پیکر حاضر به چاپ اتحادیه نشد. تول در کمال ناامیدی پشت فرمان ماشینش نشست، به جایی خلوت و دنج رفت، شلنگی بزرگ را به اگزوز ماشینش وصل کرد، خروجی شلنگ را از پنجره به داخل ماشین برد و با بالا بردن تمام شیشه ها و بستن تمامی راه های خروج هوا برای همیشه به زندگی خود پایان داد.

بله، اتحادیه ابلهان آخرین رمان جان کندی تول هم محسوب می شود. پس از مرگ نویسنده ی جوان، مادرش پیش نویش کتاب را باری دیگر برای ناشران فرستاد. کتاب چاپ شد تا جهان ادبیات داستانی شاهد پدیده ای نوظهور باشد. می گویند بزرگترین حسرت منتقدان و ناشران این است که جان کندی تول با خودکشی اش جهان ادبیات داستانی را از چندین رمان شاهکار محروم کرد؛ چراکه اتحادیه رمانی بود نبوغ آمیز، گیرا و شگفت انگیز.

کتاب داستان ایگنیشس جی. رایلی است. یک امریکایی تنبل که خودش را یک ایده آل گرای تمام عیار فرض می کند. ایگنیشس خود را نویسنده ای قهار و متفکری بزرگ می داند. او در حال نوشتن رساله ای سفت و سخت است که در آن از روزمرگی های بی مزه و ملال آور خود می نویسد.

شاید با خودتان بگویید روزمرگی بی مزه و ملال آور؟ این کتاب دقیقا چطوری قراره حالمو خوب کنه؟ اصلا رسانه گیم رو چه به معرفی کتاب! بررسیت رو بنویس بابا! . اما خوب، نکته این است که جان کندی تول با قلم تند و تیز و نگاه ژرف اندیش خود همین روزمرگی های بی مزه و ملال آور را به طرز شگفت انگیزی خنده دار روایت می کند.

بگذارید شهامت به خرج دهم و این قول را به تان بدهم: با خواندن اتحادیه ابلهان و سرگذشت و عجیب و غریب ایگنیشس و اطرافیانش قاه قاه خواهید خندید. بالاخره درباره کتابی حرف می زنیم که روزنامه تایم در وصفش می نویسد اگر قیمت یک کتاب بر این اساس سنجیده شود که چه قدر می خنداند، اتحادیه ی ابلهان شیرین ترین معامله سال است.

نویسنده: جوزف هلر

تبصره 22 داستان یک توپچی ارتش به نام یوساریان است. قهرمان قصه مانند هر نظامی دیگری با خطرات مختلفی دست و پنجه نرم می کند، اما فرق یوساریان با دیگر نظامی ها در روش های خلاقانه و بامزه ای است که برای جان سالم به در بردن استفاده می کند. خطرات متداول نظامی ها اما تنها مشکل یوساریان نیست. او در طول روز باید با مافوقی سروکله بزند که مدام ماموریت های جنگی او را بیشتر می کند.

دیگر دغدغه ی یوساریان، قانونی است که امکان فرار و ترک پست را از او گرفته است. براساس این قانون اگر کسی برای حضور در ماموریت های پرریسک و مرگبار داوطلب شود، قطعا دیوانه است. اما اگر همان آدم درخواستی رسمی برای معافیت از حضور در این ماموریت ها ارائه دهد، نه تنها دیوانه نیست که از عقل سلیم بهره می برد. تبصره 22 را یکی از مهمترین و بامزه ترین رمان های قرن بیستم می دانند.

نویسندگان: تری پرچت و نیل گیمن

به نظرتان ممکن است یک فرشته و یک دیو دوست شوند؟ داستان فال نیک: پیشگویی های موشکافانه ی اگنس ناتر، جادوگر دقیقا داستان دوستی و هم دستی یک دیو و یک فرشته است. فرشته ی ماجرا آزیرافائل و دیو داستان کراولی نام دارند. آن ها از ابتدای خلقت روی زمین زندگی کرده اند و اصطلاحا حسابی زمینی شده اند و علاقه ی وافری هم به آدمیزاد پیدا کرده اند.

ماجرا از جایی شروع می شود که دیو و فرشته ی قصه می فهمند که فرزند شیطان به دنیا آمده است و این اتفاق شوم یک معنا بیشتر ندارد: پایان دنیا. در نتیجه آن ها تصمیم می گیرند هرطور که شده جلوی پایان دنیا را بگیرند و بشریت را نجات دهند.

برای مثال، اولین ایده ی آزیرافائل و کراولی این است که فرزند شیطان را به فرزندخواندگی بگیرند و طوری بارش بیاورند که نتواند فرق خیر را از شر تشخیص دهد. ای بسا که ماجرا به همین سادگی نیست و سروکله زدن با پایان دنیا کاری است به مراتب سخت تر و پیچیده تر. در سال 2002 نیز اخباری از تولید فیلم فال نیک با بازی جانی دپ در نقش کراولی و رابین ویلیامز در نقش آزیرافائل شنیده می شد.

فیلم فال نیک هرگز ساخته نشد. سریال فال نیک اما با همکاری خود نیل گیمن و آمازون در سال 2019 پخش شد.

نویسنده: یاروسلاو هاشک

سرباز خوب شوایک را یکی از مهمترین کتاب های ادبیات چک می دانند. کتاب رکوردار ترجمه به زبان های گوناگون در جمهوری چک است. رمان درباره ی مردی خوش قلب و حراف است که سر از جنگ درمی آورد. او البته پیش از شروع جنگ هم عضو ارتش بوده اما به دلیل حماقت از ارتش کنار گذاشته شده است.

شوایک پس از ترک ارتش به معامله سگ (بله! درست خواندید) مشغول می شود. با شروع جنگ اول شوایک دوباره به ارتش می پیوندد اما ورودش به ارتش همزمان می شود با یک گند و خرابکاری جدید و به زندان افتادنش. زندان اما پایان کار شوایک نیست و ماجراها و دردسرهای او داستان هایی هستند ادامه دار و بی پایان.

کتاب قرار بود در شش جلد منتشر شود اما مشکلات قلبی پس از نگارش چهار جلد جان یاروسلاو هاشک را گرفتند. البته پس از مرگ نویسنده و به درخواست ناشر، کارل ونکِ خبرنگار هم کتاب ناتمام چهارم را تمام کرد و هم مجلدهای پنجم و ششم را نوشت و راهی بازار کرد.

نویسنده: کورت ونه گات

سلاخ خانه یکی از مهمترین رمان های معاصر و البته موفق ترین و محبوب ترین رمان نویسنده اش است. کتاب داستان ماجراجویی های شخصیتی به نام بیلی پیلگریم در زمان جنگ جهانی دوم است. شخصیت اصلی داستان به خاطر سفر در زمان با پدیده های غریبی مواجه می شود و این رویایی ها منجر به خلق متنی شده اند که در تمام لیست های معتبر بهترین رمان های... جاخوش کرده است.

او همزمان با حضور در جنگ دوم، سر از یک سیاره دوردست به نام ترالفامادور هم درمی آورد و در آنجا با هستی شناسی عجیب و غریب آدم فضایی ها هم اخت می گیرد. اعضای سیاره از قابلیت دیدن در چهار بعد بهره می برند و به این ترتیب از اتفاقات گذشته و آینده باخبرند. هربار که در یک کلاس دانشگاهی یا یک مفحل ادبی صحبت از رمان های مربوط به جنگ می شود، بدون شک سلاخ خانه یکی از اصلی ترین نامزدها برای خوانده شدن و بررسی کردن است.

اثر ماندگار کورت ونه گارت شما را به جایی از تاریخ می برد که اصلی ترین مولفه اش فاجعه است اما با این حال کاری می کند در همان جای تاریک فاجعه بار لبخند بزنید. سلاخ خانه یکی از پرفروش ترین کتاب های نیویورک تایمز است و در سال 1970 هم نامزد جایزه معتبر کتاب ملی سال بود.

نویسنده: داگلاس آدامز

می دانم، اتواستاپ زن واژه عجیبی به نظر می رسد. اما می خواهم به من اعتماد کنید و معرفی این کتار را بخوانید و اگر صلاح دانستید، نگاهی به خود کتاب هم بیاندازید. Autostoper (اتواستاپ زن) معادل فرانسوی عبارت Hitchhiker است. مترجم کتاب، آرش سرکوهی در مقدمه ی کتاب می نویسد تصمیم گرفته این عبارت را به عنوان معادل فارسی هیچ هایکر انتخاب کند.

هیچ هایکرها یا همان اتواستاپ زن ها کسانی هستند که با باروبندیل مختصرشان کنار جاده می ایستند و با ماشین های عبوری به مقصدی مشترک، یا تا آن جا که مسیرشان یکی است، می روند. اتواستاپ زنی عملی متدوال بین جوانان غربی است چراکه هزینه ای بسیار کم دارد. در ایران هم بعضی از افراد تجربه ی مشابه داشته اند اما در غرب اتواستاپ زنی کاری متداول تر است.

همچنین کتاب های بسیاری وجود دارد با عناوینی نظیر راهنمای اسپانیا برای اتو استاپ زن ها. همانطور که از عنوان کتاب برمی آید، چنین کتابی به اتواستاپ زن ها کمک می کند سفر راحت تری در یک جغرافیای خاص داشته باشند.

رمان با حادثه ای شروع می شود که می تواند برای ما ساکنان زمین حکم یک فاجعه را داشته باشد، اما در جهان خیالی رمان اتفاقی کاملا حاشیه ای محسوب می شود. ماجرا از این قرار است که وگون ها، یکی از نژادهای کهکشان، تصمیم می گیرند برای احداث یک بزرگراه بین کهکشانی کره ی زمین را نابود کنند.

مسئله جالب این است که به نظر نابود کردن سیاره ای با این عظیمت در دنیای کتاب امری کاملا عادی و روزمره است. به دنبال نابودی کره زمین، آرتور دنت، شخصیت اصلی رمان به همراه فورد پریفکت، رفیق گرمابه و گلستان آرتور از سیاره زمین خارج می شوند و سفری در دل کهکشان آغاز می کنند.

حدس بزنید آرتور و فورد چطور می خواهند به دل کهکشان سفر کنند؟ درست حدس زدید، با اتواستاپ زدن. راهنمای کهکشان برای اتواستاپ زن ها یکی از مطرح ترین رمان های معاصر محسوب می شود. به عقیده بسیاری نویسنده موفق شده با قلمی هوشمندانه تجربه ای دلنشین و درگیرکننده خلق کند.

نویسنده: استیو تولتز

در ایران استیو تولتز را بیشتر با جزء از کل و تا حدی با ریگ روان می شناسیم. تولتز اما کتاب سومی دارد به نام هرچه باداباد. رمان درباره ی زندگی پس از مرگ در جهان مدرن است. مردی از دنیا می رود و ما با او در سفرش به جهان پس از مرگ همراه می شویم. تولتز قلم جالبی دارد، او با قلم تندوتیزش مفاهیم فلسفی جدی را دستمایه طنز قرار می دهد. به این ترتیب خواننده با مفاهیمی عمیق مواجهه می شود بدون اینکه از حجم سترگ فلسفی بودن آن ها بهراسد.

تولتز همه چیز را به ورطه ی طنز می کشد. نویسنده ی جوان از آن دست نویسنده ها است که با بی پروایی مسائل اخلاقی جهانمان را زیرسوال می برد و کاری می کند تا راستی راستی به زشتی ها لبخند بزنیم که همین لبخند زدن ادامه دادن زندگی را ممکن می کند.

تولتز در ریگ روان می نویسد باور دارم زندگی بی معناست، اما بی ارزش نه و همین تمایز است که باعث می شود صبح ها از رختخواب بیرون بیایم . این جمله ی کوتاه عصاره ی تمام نوشته های تولتز است. ارزشمند شمردن زندگی به عنوان یک مفهوم گنده ی بی معنا و ادامه دادن زندگی با چاشنی خندیدن به فاجعه.

نویسنده: دیوید سداریس

دیوید سداریس پرمخاطب ترین طنزنویس پانزده سال اخیر امریکاست. کتاب های سداریس فروش فوق العاده ای داشته اند و به واسطه این فروش، نویسنده ی مشهور به یکی از غول های کمدی تبدیل شده است.

به قول پیمان خاکسار، مترجم کتاب سداریس می خنداند. به مفهوم واقعی کلمه . و چه چیزی بهتر از خنده در این جهان پر از زشتی؟ به قول خاکسار سداریس کافکا یا فاکنر یا بورخس نیست. قرار هم نیست باشد. کار سداریس از قضا دست انداختن روشنفکرجماعت است.

کتاب دو بخش است: بخش اول که درباره زندگی سداریس پیش از نقل مکانش به نورماندیِ فرانسه است و به کودکی اش در کارولینای شمالی و کارهای پاره وقتش در نیویورک می پردازد. بخش دوم کتاب هم درباره دوران پسانورماندی سداریس و ماجراهای زندگی این طنزنویس قهار بین فرانسوی جماعت است.

فکرش را بکنید! یک طنزنویس بی کله ی امریکایی بین یک مشت اروپایی از دماغ فیل افتاده. جنس کتاب جور است، پس شما هم سداریس را از دست ندهید.

نویسنده: ویل دورانت

روزی مردی نزد ویل دورانت، فیلسوف و تاریخ نگار امریکایی رفت و از او پرسید آدم چرا نباید خودش را بکشد؟ چه انگیزه ای برای ادامه زندگی وجود دارد؟ دورانت دلایلی را برای مرد ردیف کرد اما احساس می کرد نتوانسته مرد را قانع کند. این برخورد تصادفی با مردی که هرگز سرنوشتش معلوم نشد، باعث شد تا ویل دورانت در نامه ای به عده ی کثیری از آدم های مشهور از آن ها بپرسد چگونه در زندگی هدف، معنا و رضایتمندی یافتند.

او از آن ها پرسید سرچشمه ی حیات و انرژی شان چیست؟ دورانت در نهایت پاسخ مخاطبان نامه اش را به ضمیمه ی نظر خودش در قالب کتاب درباره معنی زندگی منتشر کرد. کتاب شامل نظرات سیاستمدارها، نویسندگان، بازیگران، شعرا و دانشمندان درباره معنی زندگی است. نکته جالب کتاب آن است که دورانت جواب هایی امیدوارکننده و شوربخش دریافت کرده است، حال آنکه خودش انتظار داشته میزبان نامه هایی تلخ و یاس آمیز باشد.

نویسنده: آلن دو باتن

کتاب در باب امیدواری را جستجویی برای یافتن مفهوم امیدواری در زندگی می دانند. دو باتن در کتاب خود به دنبال ارائه ی دلیلی برای ادامه ی زندگی به همه کسانی است که برای برخاستن از رختخواب هم به رخوت دچار شده اند.

او می خواهد ایده ی ملال انگیز بودن زندگی را کنار بگذارد و بر بخش های تاریکش نور بتاباند. دو باتن این کتاب را نوشته تا خوانندگانش را از خمودگی نجات دهد. نویسنده می خواهد با به دست دادن پاره ای از راهنمایی ها کاری کند تا خواننده از تاریکی خارج شود و به معنای زندگی هم پی ببرد.

خواندن این کتاب به کسانی توصیه شده است که فکر می کنند دیگر دلیلی برای ادامه زندگی وجود ندارد. دوباتن که در رشته های تاریخ و فلسفه تحصیل کرده، چندین کتاب درباره ارتباط بین زندگی روزمره و فلسفه نوشته است.