حذف یارانه پردرآمدها یکی از الزامات قانونی بودجه سال جاری است، اما سازوکار شناسایی و اجرای آن هنوز با ابهامات جدی مواجه است.

به گزارش تابناک، طبق قانون، دولت موظف است یارانه نقدی سه دهک بالای جامعه (دهک های هشتم، نهم و دهم) را قطع و از محل درآمد حاصل، کالابرگ الکترونیک به سه دهک پایین تخصیص دهد.

با ورود به نیمه دوم سال، وزارت رفاه اعلام کرده که تاکنون حدود 8 میلیون نفر از پردرآمدها یارانه آنها حذف شده اند. این مقام مسئول تأکید دارد که روند حذف ماهانه 1 تا 3 میلیون نفر ادامه دارد و تا پایان سال در مجموع حدود 18 میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی باید از لیست یارانه بگیران خارج شوند. بنابراین ده میلیون نفر در هفته های آینده از لیست یارانه بگیران حذف می شود.

رستمی، رییس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان، می گوید: پایگاه رفاه ایرانیان از سال 1392 تشکیل شده و اطلاعات خانوارها شامل دارایی، حساب های بانکی، گردش مالی و موقعیت اجتماعی جمع آوری و دهک بندی می شود. این اطلاعات بر اساس ثبت هاست و خوداظهاری افراد ملاک نیست.

افرادی که به دهک بندی یارانه خود اعتراض دارند می توانند به سامانه حمایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کنند. با این حال، هنوز معیار دقیق حذف یارانه ها با ابهامات فراوان همراه است.

در بررسی های اخیر، بسیاری از خانوارهای با سرانه درآمد ماهانه بالای 10 میلیون تومان شناسایی و یارانه آنها حذف شده است. (این رقم معادل روزانه 333 هزار تومان است) این سرانه، هزینه اجاره مسکن را شامل نمی شود و بر اساس حجم خانوار محاسبه شده است. حسن نوروزی، مدیرعامل سازمان هدفمندی یارانه ها به تابناک گفته است: در حال حاضر مرز 10 میلیون تومان پس از کسر اجاره بها، شاخص حذف است.

با افزایش سرسام آور هزینه ها، بسیاری کارشناسان معتقدند این معیار قدیمی و ناکافی است. با این حال علاوه بر درآمد، دارایی ها، حساب های بانکی و خودروهای خانوار نیز ملاک حذف قرار می گیرند. رییس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان تأکید کرده است که اعتراضات بیشتر مربوط به خودروها و حساب های بانکی است که اغلب ادعا می شود متعلق به اقوام یا شرکت هاست. وی خبر داده که با همکاری بانک مرکزی، حساب های تجاری و شخصی از هم جدا شده اند.

یکی از مسائل مهمی که طی سال های اخیر کمتر به آن پرداخته شده، وضعیت یارانه نقدی ایرانیان مقیم خارج از کشور است. برخی از کارشناسان معتقدند افرادی که در خارج از ایران زندگی می کنند، معمولاً در شرایط مالی بهتری قرار دارند و نباید همچنان از یارانه نقدی بهره مند باشند. مدیرعامل سازمان هدفمندی یارانه ها در این باره گفته است: ایرانیان مقیم خارج از کشور هم مثل ایرانیان داخل، بر اساس شاخص ها بررسی می شوند. اگر فردی مستحق دریافت یارانه شناسایی شد، کماکان یارانه دریافت می کند و اگر نه، یارانه اش قطع می شود. او افزود: برخی ایرانیان بیش از شش ماه در خارج سکونت داشته اند، برخی در حال تردد هستند. باید بررسی شود سرپرست خانوار داخل کشور است یا خارج، و اینکه فرزند به قصد تحصیل خارج شده یا مقیم شده است. همه این موارد باید در کنار شاخص های مالی سنجیده شود. به گفته نوروزی، یک میلیون ایرانی مقیم خارج در لیست یارانه بگیران قرار دارند.

در حالی که حدود 6 میلیون نفر تنها در تابستان از دریافت یارانه کنار گذاشته شدند، حذف یارانه ها در ماه های آینده نیز ادامه خواهد داشت. این روند نشان می دهد که شفافیت و پاسخگویی وزارت رفاه همچنان ناکافی است. تنها با بازنگری در معیارها و اجرای دقیق و عادلانه قانون می توان از اعتراضات مردم در فرآیند حذف یارانه نقدی جلوگیری کرد و سیاست یارانه ای را به سمت عدالت اقتصادی هدایت کرد.