فرارو- کیپ ورد، که به طور رسمی به عنوان جمهوری کیپ ورد (Cabo Verde) شناخته می شود، یکی از کوچک ترین کشورهای مستقل جهان است که اخیراً با یک دستاورد تاریخی، توجه جهانی را به خود جلب کرده است.

به گزارش فرارو، این کشور مجمع الجزایری در اقیانوس اطلس، واقع در ساحل غربی آفریقا، در 13 اکتبر 2025 با پیروزی 3-0 بر تیم ملی اسواتینی، برای اولین بار به مرحله نهایی جام جهانی فوتبال 2026 صعود کرد. این موفقیت، که کیپ ورد را به دومین کشور کوچک جهان (پس از ایسلند) تبدیل کرده که به این تورنمنت راه یافته، نه تنها یک رویداد ورزشی، بلکه نمادی از پیشرفت و استقامت این ملت کوچک با جمعیتی کمتر از 600 هزار نفر است. در این مطلب، به معرفی جامع و مستند کیپ ورد می پردازیم، از جغرافیا و تاریخ گرفته تا اقتصاد، فرهنگ و دستاوردهای ورزشی اخیر آن.

کیپ ورد یک کشور جزیره ای است که از 10 جزیره اصلی вулканиکی و چندین جزیره کوچک تر تشکیل شده و مساحتی حدود 4033 کیلومتر مربع را پوشش می دهد. این مجمع الجزایر در فاصله 600 تا 850 کیلومتری غرب نوک غربی آفریقا (کیپ ورد واقعی) قرار دارد و بخشی از اکوسیستم ماکارونزیا است، که شامل آزورها، جزایر قناری و مادیرا می شود. جزایر به دو گروه تقسیم می شوند: بارلاونتو (شمالی و بادگیر) شامل سانتو آنتائو، سائو وینسنته، سانتا لوزیا، سائو نیکولائو، سال و بوآ ویستا؛ و سوتاونتو (جنوبی و آرام) شامل مایو، سانتیاگو، فوگو و براوا. بزرگ ترین جزیره، سانتیاگو است که پایتخت، پرایا، را در خود جای داده و بیش از نیمی از جمعیت کشور را میزبانی می کند.

آب و هوای کیپ ورد نیمه خشک است و دمای متوسط سالانه بین 22 تا 27 درجه سانتی گراد متغیر است. بارندگی نامنظم و عمدتاً در فصل های اوت تا اکتبر رخ می دهد، که این امر باعث شده تنها 2 درصد از زمین ها قابل کشت باشند. جزیره فوگو، که فعال ترین вулکان فعال آفریقا را دارد (پیکو دو فوگو، که در 2014 فوران کرد)، نمادی از طبیعت وحشی این کشور است. کیپ ورد در کمربند نیمه خشک ساحلی قرار دارد و گونه های بومی متعددی مانند پرندگان و خزندگان را میزبانی می کند، اما جنگل ها تنها 11 درصد از مساحت را پوشش می دهند. این کشور اخیراً در فوریه 2024 به عنوان سومین کشور آفریقایی، از شر مالاریا رها شد، که دستاوردی بزرگ در زمینه بهداشت عمومی است.

تاریخ کیپ ورد با کشف آن توسط کاوشگران پرتغالی در قرن پانزدهم میلادی آغاز می شود. این جزایر تا آن زمان خالی از سکنه بودند و پرتغالی ها در حدود 1456 آن را مستعمره خود کردند. شهر ریبیرا گرانده (حالا سیوداده ولها) در سانتیاگو در 1462 به عنوان اولین سکونتگاه اروپایی در مناطق گرمسیری تأسیس شد. موقعیت استراتژیک کیپ ورد آن را به مرکزی کلیدی در تجارت برده های ترانس آتلانتیک در قرن های 16 و 17 تبدیل کرد، که منجر به رشد اقتصادی سریع از طریق تجارت کالا، برده، عاج و طلا شد. دزدان دریایی مانند فرانسیس دریک در 1585 به این مستعمره حمله کردند.

با افول تجارت برده در قرن نوزدهم، خشکسالی های مکرر و رقابت خارجی باعث مهاجرت گسترده و رکود اقتصادی شد. کیپ ورد در 1951 از وضعیت مستعمره به استان فرادریایی پرتغال تغییر地位 یافت، اما جنبش های ملی گرایانه مانند حزب آفریقایی برای استقلال گینه و کیپ ورد (PAIGC) به رهبری آمیلکار کابرال در 1956 شکل گرفت. پس از ترور کابرال در 1973 و انقلاب میخک در پرتغال، کیپ ورد در 5 ژوییه 1975 استقلال یافت. از آن زمان، این کشور به عنوان یک دموکراسی پایدار شناخته شده و در شاخص های دموکراسی V-Dem، در 2020 به عنوان دموکراتیک ترین کشور آفریقا رتبه بندی شد.

کیپ ورد یک جمهوری نیمه ریاستی واحد است. رییس جمهور، ژوزه ماریا نِوِس، رییس دولت است و نخست وزیر، اُلیسِس کورِیا اِ سیلوا، توسط مجلس ملی منصوب می شود. مجلس ملی تک مجلسی با 72 کرسی، هر پنج سال یک بار انتخاب می شود. دو حزب اصلی، PAICV (حزب آفریقایی استقلال کیپ ورد) و MpD (جنبش برای دموکراسی)، بر سیاست ها تسلط دارند. سیستم قضایی شامل دادگاه عالی عدالت است و قانون اساسی در 1980 تصویب و چندین بار بازنگری شده. کیپ ورد سیاست عدم تعهد را دنبال می کند و عضو جامعه کشورهای پرتغالی زبان است. ارتش ملی بر مبارزه با قاچاق مواد مخدر تمرکز دارد و در عملیات هایی مانند "پرتاب پرنده" (2007-2010) شرکت کرده.

اقتصاد کیپ ورد عمدتاً مبتنی بر خدمات است، با تجارت، حمل ونقل و خدمات عمومی که بیش از 70 درصد GDP را تشکیل می دهند. این کشور فاقد منابع طبیعی است و بیش از 90 درصد غذا را وارد می کند، در حالی که کشاورزی و ماهیگیری تنها 9 درصد GDP را تأمین می کنند، هرچند 35 درصد جمعیت در مناطق روستایی زندگی می کنند. گردشگری، تولید سبک و حواله های دیاسپورا (حدود 20 درصد GDP) ستون های اصلی اقتصاد هستند. از دهه 1990، سیاست های بازارگرا سرمایه گذاری خارجی را ترویج داده و GDP واقعی سالانه بیش از 7 درصد رشد کرده (2000-2009). در 2007، کیپ ورد به عضویت WTO درآمد و از وضعیت کشورهای کم توسعه به متوسط درآمد ارتقا یافت. GDP اسمی در 2023 حدود 2.6 میلیارد دلار (سرانه 4502 دلار) و GDP بر اساس برابری خرید 5.7 میلیارد دلار (سرانه 9909 دلار) بود. مزرعه بادی 30 درصد برق را تأمین می کند و هدف 100 درصد انرژی تجدیدپذیر تا 2025 است. در 2023، پرتغال 140 میلیون یورو بدهی را برای سرمایه گذاری های زیست محیطی بخشید. ضریب جینی 42.4 نشان دهنده نابرابری متوسط است و HDI 0.668 (رتبه 135 جهانی).

فرهنگ کیپ ورد ترکیبی غنی از عناصر آفریقایی و اروپایی است. زبان رسمی پرتغالی است، اما کریول کیپ وردی (کریولو) توسط اکثریت صحبت می شود. مذهب غالب کاتولیک (78.7 درصد) است، با ترکیبی از باورهای آفریقایی بومی. ادبیات غنی است، با شاعرانی مانند پائولینو وییرا و نویسندگانی مانند بالتاسار لوپس دا سیلوا؛ دینا سالوستیو اولین رمان نویس زن کشور است. موسیقی، به ویژه ژانر ملی مورنا، با سزاریا اِوُرا (ملکه مورنا) شهرت جهانی دارد. رقص های سنتی شامل فونانا، کولادیرا و باتوکه است. غذای ملی، کاشوپا (خورشت ذرت و لوبیا با ماهی یا گوشت)، نمادی از فرهنگ است. کارناوال میندلو رویدادی کلیدی است. جمعیت 593 هزار نفری (2022) عمدتاً از نژاد مختلط آفریقایی-اروپایی است و دیاسپورا (نزدیک به یک میلیون نفر) در آمریکا و پرتغال تأثیرگذار است. امید به زندگی 76.2 سال، نرخ باسوادی 91 درصد و سیستم آموزشی یکی از بهترین ها در آفریقا (رتبه 8 در 2023) است.

ورزش در کیپ ورد، به ویژه فوتبال، نمادی از اتحاد ملی است. تیم ملی فوتبال، توبارائوش آزویِش (کوسه های آبی)، تحت کنترل فدراسیون فوتبال کیپ ورد، در 1978 اولین بازی خود را انجام داد و از 1982 به CAF و FIFA پیوست. رتبه فعلی FIFA 70 است. این تیم چهار بار به جام ملت های آفریقا (2013، 2015، 2021، 2023) صعود کرده و در 2013 و 2023 به مرحله یک چهارم نهایی رسید. صعود به جام جهانی 2026، با 8 پیروزی در 10 بازی مقدماتی گروه D CAF (از جمله پیروزی بر آنگولا و لیبی)، تاریخی است و کامرون را از صعود محروم کرد. بازیکنان دیاسپورا مانند رایان مندس (92 بازی، 22 گل) کلیدی هستند. کیپ ورد در المپیک از 1996 شرکت می کند و در 2024 اولین مدال المپیک را در بوکس کسب کرد. بسکتبال نیز موفق است، با برنز در قهرمانی آفریقا 2007 و حضور در جام جهانی 2023.