خلبان جنگنده بودن بی شک یکی از پرچالش ترین شغل ها در حوزه هوانوردی است؛ چرا که نیازمند قدرت جسمانی و ذهنی فوق العاده، دانش فنی بالا درباره سیستم های پیچیده، و درک دقیق از تاکتیک های نظامی است. بنابراین تعجبی ندارد که خلبان شدن در این حوزه، یکی از دشوارترین و انحصاری ترین مسیرهای شغلی محسوب می شود که تنها افراد معدودی از عهده آن برمی آیند.

مسیر تبدیل شدن به خلبان جنگنده، مسیری طولانی و سخت گیرانه است. به همین دلیل، منطقی است که دستمزد این افراد بسیار بالا باشد. هرچند پرواز با جنگنده ها به اندازه خلبان ارشد در خطوط هوایی بزرگ درآمدزا نیست، اما حقوق آن همچنان به مراتب بیشتر از بسیاری از مشاغل دیگر بوده و با افزایش رتبه و مسئولیت های پروازی بیشتر هم می شود. علاوه بر این، خلبانان جنگنده از مزایای قابل توجهی برخوردارند که مجموع دریافتی آن ها را افزایش می دهد.

حقوق سالانه خلبان جنگنده بسته به کشوری که در آن خدمت می کند متفاوت است. بیایید ابتدا با نیروهای مسلح ایالات متحده آغاز کنیم، که بزرگ ترین ناوگان خلبانان جنگنده در جهان را دارد. خلبانان نظامی آمریکا حقوق پایه ثابتی دریافت می کنند که بر اساس رتبه نظامی شان تعیین می شود؛ از ستوان دوم (O-1) تا ژنرال (O-10). اما علاوه بر این حقوق پایه، مزایا و پاداش های متعددی نیز دریافت می کنند.

حال سؤال این است: میانگین درآمد یک خلبان جنگنده چقدر است؟

منابع مختلف ارقام متفاوتی ارائه می دهند؛ برخی کمتر از 6 رقم (زیر 100 هزار دلار) و برخی بالاتر. به عنوان مثال، سایت Aviation Job Search اعلام می کند که حقوق معمول یک خلبان جنگنده در آمریکا بین 100٬000 تا 140 ٬ 000 دلار در سال است، اما این عدد بیشتر مربوط به خلبانان باتجربه ای است که چندین سال در این شغل بوده اند. اگر به جدول حقوق استاندارد ارتش آمریکا نگاه کنیم، حقوق پایه ی یک خلبان تازه کار در سطح O-1 حدود 43 ٬ 500 دلار است که این رقم شامل مزایا نیست. با احتساب مزایا، یک خلبان تازه کار جنگنده می تواند انتظار درآمدی بین 60 ٬ 000 تا 80 ٬ 000 دلار در سال را داشته باشد.

در مقایسه با ایالات متحده، میزان حقوق در برخی کشورهای توسعه یافته مانند کانادا و بریتانیا پایین تر به نظر می رسد. به عنوان نمونه، بر اساس داده های سایت Glassdoor، حقوق پایه یک خلبان در نیروی هوایی سلطنتی کانادا (RCAF) بین 49٬000 تا 86٬000 دلار کانادا (36٬000 تا 63٬000 دلار آمریکا) اعلام شده، اما خلبان جنگنده از این رقم بالاتر دریافت می کند. همین وب سایت اعلام می کند که حقوق یک خلبان در نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF) بین 45٬000 تا 70٬000 پوند (58٬500 تا 91٬000 دلار آمریکا) است، که مجدداً، یک خلبان جنگنده انتظار دستمزد بالاتری دارد.

خلبانان جنگنده چه مزایای دیگری دریافت می کنند؟

مانند سایر مشاغل نظامی، شغل خلبان جنگنده نیز مجموعه ای از مزایا و کمک هزینه ها را شامل می شود که باعث جذاب تر شدن بسته کلی حقوق و دستمزد این شغل در نیروهای هوایی می گردد. این مزایا می تواند شامل موارد ضروری مانند پرداخت اجاره، کمک هزینه غذا، خدمات درمانی و مزایای بازنشستگی باشد. هرچند برخی از این مزایا در مشاغل هوانوردی غیرنظامی نیز وجود دارد، اما در نظامی ها معمولاً سخاوتمندانه تر هستند، چرا که ماهیت این شغل بسیار دشوار و خطرناک است.

همچنین نوعی جبران خدمات مبتنی بر عملکرد نیز وجود دارد که می تواند مبلغ دریافتی ماهانه خلبان جنگنده را به طور قابل توجهی افزایش دهد. یکی از این موارد پرداخت پرواز است که در ارتش آمریکا به طور رسمی با عنوان Aviation Career Incentive Pay (ACIP) شناخته می شود و معمولاً بین 150 تا 1,000 دلار در ماه بسته به ارشدیت خلبان پرداخت می شود. علاوه بر این، مزایای مرتبط با مأموریت های جنگی و اعزام ها نیز وجود دارند، مانند پرداخت های ویژه برای مأموریت های پرخطر یا وظایف تخصصی مثل آموزش.

نکته مهم دیگر اینکه برخلاف بسیاری از خلبانان تجاری، خلبانان جنگنده معمولاً بدهی سنگینی بابت آموزش ندارند. علت این است که خلبانان نظامی معمولاً از طریق آکادمی های نظامی یا برنامه های آموزشی یارانه ای آموزش می بینند که آن ها را مقروض نمی کند. این در حالی است که بسیاری از خلبانان غیرنظامی باید دوره آموزش خود را با هزینه شخصی طی کنند که معمولاً بیش از 100٬000 دلار برای آن ها تمام می شود.

خلبانی جنگنده تجربه ای بسیار دشوار، هم از لحاظ ذهنی و هم از نظر جسمی است؛ به همین دلیل خلبانان جنگنده باید پروتکل های سخت گیرانه ای در زمینه آموزش و آمادگی جسمانی را طی کنند. اگر فردی بتواند از فرآیند انتخابی با موفقیت عبور کند، وظایف روزانه ی پرچالشی در انتظار او خواهد بود؛ از جمله برنامه ریزی مأموریت، آماده سازی پیش از پرواز، تمرین های پروازی، و حتی جلسات شبیه سازی منظم.

در زمان اعزام به میدان نبرد، خلبانان باید انتظار ساعات کاری نامنظم و روزهای کاری طولانی را داشته باشند، به علاوه شجاعتی که برای پرواز در مناطق جنگی مورد نیاز است. با توجه به پیشرفت فنی فوق العاده جت های جنگی مدرن، خلبانان باید توانایی بالایی در پردازش داده ها و تصمیم گیری آنی داشته باشند؛ آن هم در حین پرواز با سرعت مافوق صوت.

با توجه به سرعت های خیره کننده ای که جت های جنگی می توانند به آن برسند، خلبانان باید توانایی تحمل نیروی گرانش بالا (G-force) را داشته باشند، در غیر این صورت ممکن است در حین پرواز بیهوش شوند؛ پدیده ای که به آن GLOC (از دست دادن هوشیاری ناشی از نیروی G) گفته می شود. این زمانی اتفاق می افتد که نیروی G آن قدر زیاد باشد که جریان خون به مغز را مسدود کند و در عرض چند ثانیه باعث بیهوشی خلبان شود.

خلبانان نظامی نباید انتظار داشته باشند که در دوران خدمت خود به سطح درآمدی خلبانان خطوط هوایی تجاری برسند؛ به ویژه در مراحل پایانی دوران خدمت شان. این تفاوت درآمد دلایل منطقی دارد، به خصوص اینکه خلبانان تجاری مسئول جان صدها نفر در داخل هواپیما هستند. هرچند حقوق سالانه در صنعت هوانوردی تجاری در ابتدا پایین تر است، اما خلبانان خطوط هوایی به سرعت در مسیر افزایش حقوق پیش می روند و در مراحل ارشد کاری خود ممکن است درآمدی دست کم سه برابر یک خلبان نظامی داشته باشند.

از این رو، برای بسیاری این سوال پیش می آید که چرا یک خلبان جوان باید شغل نظامی را به جای پروازهای تجاری انتخاب کند؟ پاسخ در انگیزه ها نهفته است. بر اساس اظهارات بسیاری از خلبانان نظامی در فضای آنلاین، شایع ترین دلیل، احساس وظیفه و لذت خدمت به کشور است؛ ارزشی که برای آن ها از کسب درآمد سطح بالا مهم تر است.

جدول زیر، میزان متوسط درآمد خلبانان تجاری در شرکت های بزرگ هواپیمایی ایالات متحده را نشان می دهد (بر اساس اطلاعات مدرسه هوانوردی ATP):

از نگاه صرفاً مالی، بسیاری از خلبانان نظامی در نهایت به حرفه تجاری روی می آورند، و در میانه یا اواخر دوران کاری خود می توانند به درآمد بالاتری دست پیدا کنند. با این حال، تجربه ی پرواز با پیشرفته ترین و هیجان انگیزترین هواپیماهای جنگی دنیا، چیزی است که هیچ دستمزدی نمی تواند جای آن را بگیرد.

چطور می توان خلبان جنگنده شد؟

شغل خلبانی جنگنده یکی از گزینشی ترین و دشوارترین موقعیت ها در ارتش محسوب می شود. مسیر رسیدن به این شغل، طولانی و طاقت فرساست. حداقل شرایط اولیه برای در نظر گرفتن متقاضی شامل مدرک کارشناسی و رعایت الزامات جسمانی مانند بینایی عالی، قد مناسب و نداشتن بیماری های جدی است. در ارتش ایالات متحده، تمام خلبانان جنگنده باید به عنوان افسر رسمی فعالیت خود را آغاز کنند؛ که این مسیر از طریق یکی از گزینه های زیر ممکن است:

پس از آن، داوطلبان باید آزمون های انتخابی سختگیرانه ای را با موفقیت پشت سر بگذارند تا وارد دوره ی آموزش مقدماتی خلبانی (UPT) شوند. این دوره بین یک تا دو سال طول می کشد و با آموزش پرواز پایه آغاز شده و سپس به آموزش با هواپیمای جت آموزشی منتهی می شود. پس از پایان دوره، بر اساس عملکرد فرد، او به یک مسیر تخصصی هدایت می شود که شغل خلبانی جنگنده، رقابتی ترین و پرطرفدارترین مسیر در میان آن هاست.

با اختصاص یافتن به این مسیر، خلبان معمولاً باید یک سال دیگر آموزش تخصصی را پشت سر بگذارد. این آموزش شامل یادگیری دقیق سیستم های تسلیحاتی، تاکتیک ها، و آشنایی کامل با نوع خاصی از هواپیما می شود. در نهایت، فرد به یک اسکادران (گروه عملیاتی) اختصاص می یابد تا در تمرینات آماده به مأموریت شرکت کند. پس از این مرحله، خلبان به طور رسمی و کامل به عنوان خلبان جنگنده عملیاتی شناخته می شود.

نکته مهم اینجاست که تبدیل شدن به خلبان جنگنده، یک تعهد بلندمدت محسوب می شود. معمولاً از فرد انتظار می رود که بین 8 تا 10 سال خدمت فعال انجام دهد. دلیل این موضوع، هزینه هنگفتی است که ارتش برای آموزش هر خلبان جنگنده صرف می کند—رقمی بین 5 تا 10 میلیون دلار برای هر نفر.