احمدرضا خاتون آبادی، مدیر گروه سالمندشناسی و رییس دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره بحران سالمندی و چالش های آن در کشور گفت: بحث سالمندی به نظر می رسد موضوعی غیرمعمولی نیست، در تمامی کشورها وجود دارد و کشور ما نیز به طور خاص این بحث را عمیق تر تجربه می کند. به طور خاص، مسائلی نظیر کاهش میزان ازدواج و تولدها و همچنین پیشرفت های پزشکی به افزایش جمعیت سالمندان کشور منجر شده است. این موضوع هم به عنوان یک افتخار برای کشوری محسوب می شود که جمعیت سالمند آن در حال افزایش است، زیرا سالمندان به عنوان نماد خرد و تجربه شناخته می شوند.

به گزارش ایلنا، وی افزود: اما با توجه به محدودیت های موجود، خطر ابتلا به مشکلات سلامتی در میان سالمندان افزایش می یابد و رسیدگی به نیازهای آن ها بسیار ضروری است. بنابراین، ما باید دو حوزه را حفظ کنیم: اول، توجه به رشد سالمندی که غیرقابل تغییر است و ناشی از بهبود وضعیت پزشکی و افزایش طول عمر است، و دوم، لزوم ارائه خدمات بهتر به سالمندان تا از سلامت آن ها محافظت کنیم. در گذشته، افرادی که دچار سکته می شدند، احتمالاً جان خود را از دست می دادند، اما اکنون با بهبود خدمات پزشکی، امکان بهبود و ادامه زندگی آن ها بیشتر شده است.

خاتون آبادی با بیان اینکه ابعادی که به سالمندان مرتبط می شود، نیاز به کنترل و هدایت دارند تا کیفیت زندگی آن ها به بهترین شکل ممکن مدیریت شود، اظهار داشت: در این راستا، دو حوزه مهم وجود دارد. نخست، حوزه طب سالمندی که پزشکان و اساتید این رشته باید وضعیت پزشکی سالمندان را مداوا و مراقبت کنند. دوم، حوزه توان بخشی سالمندی است. در این زمینه، همواره با چالش هایی مواجه هستیم، به ویژه زمانی که سالمندانی که به مشکلات جسمی دچار می شوند، نیاز به درمان دارند. به عنوان مثال، فردی که دچار سکته شده و به مشکلات شنوایی یا گفتاری دچار است، باید تحت مراقبت و توان بخشی مناسب قرار گیرد.

به گفته وی، نکته بسیار مهم تر این است که باید پیش از ورود به دوران سالمندی، اقداماتی انجام دهیم تا از بروز مشکلات جلوگیری کنیم. همچنین، باید به افرادی که به سن سالمندی رسیده اند و هیچ مشکلی ندارند، توجه ویژه ای داشته باشیم تا بتوانند از زندگی سالم و با کیفیتی برخوردار شوند.

رییس دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه خاطرنشان کرد: به طور کلی، ما باید سه حوزه را به طور مؤثر مدیریت کنیم و خدمات توان بخشی را به سالمندان ارائه دهیم. نخست حوزه قبل از سالمندی: افراد باید از عواقب سالمندی آگاه شوند. این عواقب شامل آتروفی عضلات، کاهش توان جسمی و بروز مشکلاتی مانند افسردگی ناشی از تنهایی یا بازنشستگی است. بنابراین، افرادی که در سنین 50 تا 60 سالگی هستند، باید آمادگی لازم را داشته باشند و برنامه ریزی کنند، مثلاً با یافتن مشاغل جدید بعد از بازنشستگی.

وی در ادامه گفت: گروه دیگری که باید بر روی آن ها تمرکز کنیم، سالمندانی هستند که در حال حاضر سالم به نظر می رسند. این افراد باید تحت برنامه های مدیریت سلامتی قرار گیرند تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. سوم، توان بخشی سالمندان: این گروه شامل سالمندانی است که به مشکلات جسمی یا روحی دچار شده اند و نیاز به مراقبت و توان بخشی دارند. مدیریت صحیح این سه حوزه می تواند به ارتقای کیفیت زندگی سالمندان کمک کند.

خاتون آبادی با اشاره به اینکه سالمندان به طور طبیعی از نظر فیزیولوژیک دچار افول می شوند، اما می توانند با انجام تمرینات مناسب به بهبود وضعیت خود کمک کنند، گفت: به خصوص در زمینه مسائل شناختی، مانند حافظه و توجه، نیاز به برنامه ریزی و تمرینات شناختی وجود دارد. این موضوع اهمیت زیادی دارد و در هفته سالمندی که ما در فرهنگسرای خراسان برگزار کردیم، این فعالیت ها را اجرا کردیم و امیدواریم ادامه پیدا کند.

رییس دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: گروه دیگری که باید به آن ها توجه کنیم، سالمندانی هستند که دچار مشکلات خاصی مانند سکته مغزی یا آلزایمر هستند. این افراد به ویژه در خطر سقوط و افتادن هستند، که می تواند عواقب جدی برای سلامت آن ها به همراه داشته باشد. اگر به این افراد رسیدگی نشود، ممکن است نیاز به بستری شدن پیدا کنند که این امر می تواند هزینه های سنگینی را به سیستم بهداشت و درمان تحمیل کند.

وی افزود: همچنین ورود سالمندان به حوزه بیمارستانی می تواند خطر ابتلا به عفونت های بیمارستانی و سایر عوارض جدی را افزایش دهد. به همین دلیل، تقویت و مدیریت سلامت این افراد از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند یکی از چالش های بزرگ در زمینه مراقبت از سالمندان باشد. از سوی دیگر، هزینه های بالای توان بخشی وعدم دسترسی به بیمه های مناسب برای این خدمات، یک مانع جدی برای خانواده ها و سالمندان است. بنابراین، توجه دولت به بحث بیمه های توان بخشی و ارائه تسهیلات مالی برای پوشش این هزینه ها بسیار مهم است.

خاتون آبادی همچنین در تحلیل خود از زنانه شدن سالمندی گفت: این موضوع به وضوح نشان دهنده تغییرات اجتماعی و فرهنگی در نقش ها و مسئولیت های زنان و مردان است. در گذشته، زنان به دلیل ساختار اجتماعی کمتر در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی شرکت می کردند، اما اکنون با افزایش فعالیت های اجتماعی و شغلی، فشارهای جدیدی به آن ها وارد شده است. این فشارها می تواند به استرس و خستگی منجر شود، به ویژه زمانی که زنان همزمان مسئولیت های خانه و کار را مدیریت می کنند. از سوی دیگر، مردان با فشارهای اقتصادی و بار مسئولیت تأمین مالی خانواده مواجه هستند، که ممکن است باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری های مختلف در آن ها شود.

مدیرگروه سالمندشناسی با اشاره به اینکه زندگی در خانه به طور قطع می تواند مزایای خاصی داشته باشد، از جمله عدم مواجهه با مشکلات اجتماعی و فشارهای بیرونی، گفت: اما در عین حال خطر انزوا و رکود اجتماعی را نیز به همراه دارد. انزوا می تواند به مشکلات روانی و اجتماعی منجر شود و کیفیت زندگی سالمندان را تحت تأثیر قرار دهد. با توجه به تغییرات اجتماعی، به ویژه در نقش های جنسیتی، انتظار می رود که در آینده شاهد تغییراتی در الگوهای زندگی سالمندان باشیم. این تغییرات ممکن است باعث افزایش تعاملات اجتماعی و مشارکت فعال تر سالمندان در جامعه شود.

خاتون آبادی در پاسخ به این سوال که چرا آمار طلاق در سالمندان بالای 60 سال افزایش یافته است، گفت: سالمندان نیز مانند جوانان تحت فشارهای اقتصادی قرار دارند. افزایش هزینه های زندگی، کاهش درآمدهای بازنشستگی و نیاز به مراقبت های بهداشتی می تواند به تنش های خانوادگی منجر شود. این فشارها ممکن است به اختلافات خانوادگی و در نهایت به طلاق منجر شود. همچنین تغییر در نگرش نسبت به روابط و طلاق نیز می تواند نقش داشته باشد.

نسل های جدیدتر معمولاً کمتر از نسل های قبلی به تابوهای اجتماعی پایبند هستند و ممکن است سالمندان نیز به تدریج این نگرش را به ارث ببرند. با وجود بحران ها، بسیاری از سالمندان به دلیل وابستگی عاطفی و اجتماعی که به یکدیگر دارند، از هم جدا نمی شوند. این وابستگی می تواند به عنوان یک عامل محافظتی در برابر طلاق عمل کند.

وی در پایان تاکید کرد: در حال حاضر آمار طلاق در سنین بالاتر چندان زیاد نیست اما وجود چنین آمارهایی در هر صورت نگران کننده است و می تواند نشانه ای از مشکلات عمیق تر اجتماعی و اقتصادی باشد. با توجه به روندهای اجتماعی و فرهنگی، اگر به این مسائل توجه نشود، ممکن است در آینده شاهد افزایش بیشتر این آمارها باشیم. نیاز به آگاهی رسانی، مشاوره و حمایت های اجتماعی بیشتر از همیشه احساس می شود.