سنایی ، مشاور سیاسی رییس جمهور تأکید کرد که مسئله ایران پسابرجام و تحولات پس از اجرای مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم ها، پرسشی جدی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؛ پرسشی درباره چگونگی تغییر مناسبات کشور با نظام بین الملل و نوع نگاه ایران به نظم آینده جهانی.

به گزارش انتخاب، مشاور سیاسی رییس جمهور گفت: در فضای کنونی جهان، گفت وگوها عمدتاً به سطح روابط دوجانبه با آمریکا محدود شده و حتی بسیاری از کشورها تأکید دارند که تنها با رییس جمهور ایالات متحده می توان مذاکره کرد. از این رو، این پرسش مطرح است که آیا ایران تا پایان دولت کنونی آمریکا منتظر خواهد ماند یا شکل جدیدی از گفت وگو را در پیش خواهد گرفت؟

مهدی سنایی درهفتمین نشست از سلسله گفت وشنودهای نظم جهانی و سیاست خارجی ایران اظهار داشت: موضوع نظم جهانی یکی از مباحث مهم و روز جهان معاصر است و دیدگاه های متنوعی در این زمینه در مناطق مختلف، از جمله در ایالات متحده و غرب، چین، روسیه، کشورهای عربی و همچنین در ایران مطرح است. پرسش اصلی این است که نظم آینده بین المللی چه ویژگی هایی خواهد داشت و کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران چه جایگاهی در آن خواهند داشت.

وی تأکید کرد که مسئله ایران پسابرجام و تحولات پس از اجرای مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم ها، پرسشی جدی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؛ پرسشی درباره چگونگی تغییر مناسبات کشور با نظام بین الملل و نوع نگاه ایران به نظم آینده جهانی.

وی گفت: برجام بدون تردید یکی از پیوندهای مهم ایران با ساختارهای نظام بین الملل، از جمله سازمان ملل و شورای امنیت بود، زیرا در قالب آن، بخشی از تهدیدها رفع و بسیاری از تحریم ها لغو شده بود. از این رو، پرسش از وضعیت ایران پس از برجام یکی از مباحث اساسی در حوزه سیاست نظری و عملی جمهوری اسلامی محسوب می شود. در سطح نظری، این پرسش مطرح است که رویکرد جمهوری اسلامی ایران نسبت به نظام بین الملل چگونه است؟ آیا رویکردی محافظه کارانه دارد یا انقلابی؟

مشاور سیاسی رییس جمهور تصریح کرد: هر دو رویکرد در قانون اساسی ایران قابل مشاهده است؛ از یک سو تأکید بر حمایت از ملت ها و نهضت های آزادی بخش و از سوی دیگر، به رسمیت شناختن دولت ها و اصول حاکمیت ملی. به اعتقاد وی، برجام به نوعی نماد تأکید بر رویکرد دوم یعنی پذیرش ساختارهای بین المللی بود هرچند ایران همچنان در زمره کشورهایی است که خواهان اصلاح و بازنگری در ساختار و حقوق بین الملل هستند.

وی ادامه داد: اکنون پس از گذشت یک دهه از آغاز برجام، باید دید که نگاه جمهوری اسلامی ایران چه تغییری کرده است؛ آیا رویکرد دولت ـ ملت محور تقویت شده یا برعکس، رویکرد انقلابی پررنگ تر شده است؟ این پرسش در چارچوب سیاست نظری اهمیت دارد.

وی در بخش دیگری از سخنانش به جنبه عملی سیاست خارجی ایران اشاره کرد و گفت: در عرصه سیاست عملی، این پرسش در ذهن بسیاری از مردم و نخبگان وجود دارد که برنامه کشور برای آینده چیست؟ آیا احتمال یک توافق فراگیرتر وجود دارد یا کشور بر سیاست مقاومت تأکید خواهد کرد؟

سنایی گفت: ایران طی سال های گذشته رویکردی میانه در پیش گرفته است؛ از یک سو بر اصول خود ایستاده و از سوی دیگر، تلاش کرده از مسیر گفت وگو عبور کند.

وی با اشاره به شرایط جدید پس از اجرای مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم ها گفت: پرسش دیگر این است که آیا گفت وگوهای جدیدی میان ایران و قدرت های جهانی شکل خواهد گرفت و نقش اروپا در آن چه خواهد بود؟

وی خاطرنشان کرد که در فضای کنونی جهان، گفت وگوها عمدتاً به سطح روابط دوجانبه با آمریکا محدود شده و حتی بسیاری از کشورها تأکید دارند که تنها با رییس جمهور ایالات متحده می توان مذاکره کرد. از این رو، این پرسش مطرح است که آیا ایران تا پایان دولت کنونی آمریکا منتظر خواهد ماند یا شکل جدیدی از گفت وگو را در پیش خواهد گرفت؟

مشاور سیاسی رییس جمهور با اشاره به مسئله فلسطین و گسترش ایده دو دولت در پی جنایات اسراییل در سال های اخیر گفت: موضع ایران در این زمینه نیز با پرسش هایی مواجه است؛ زیرا از یک سو به طور رسمی اعلام کرده که هدفش نابودی اسراییل نیست، اما از سوی دیگر از طرح دو دولتی حمایت نمی کند. بنابراین، در موضوعات کلان بین المللی همچنان این پرسش باقی است که موضع آینده ایران چه خواهد بود.

وی تأکید کرد: ایران تجربه مقابله با تحریم ها را دارد و بدون تردید در برابر بازگشت تحریم ها ایستادگی خواهد کرد. هدف اصلی، کاهش آثار و عوارض اجرای مکانیزم ماشه و استفاده از ظرفیت های ملی و منطقه ای برای مقابله با آن است. تحریم ها پدیده ای زیان بار هستند و هیچ کشوری از تحریم استقبال نمیکند ؛ بنابراین، شادی برخی افراد از بازگشت تحریم ها امری شگفت انگیز و غیرمنطقی است.

وی با اشاره به وضعیت اخیر شورای امنیت سازمان ملل اظهار داشت: شکاف کم سابقه ای در این شورا شکل گرفته است؛ به گونه ای که دو عضو دائم دارای حق وتو، با دیدگاهی متفاوت از آمریکا، بازگشت تحریم ها را نامشروع دانسته و حتی به قطعنامه مرتبط رأی منفی داده اند. این شکاف در شورای امنیت بی سابقه است و می تواند برای ایران در آینده ظرفیت هایی دیپلماتیک ایجاد کند.

سنایی به محور شرق هم اشاره کرد و گفت: یکی از موضوعات مهم، چگونگی بهره گیری ایران از ظرفیت های شرقی پس از تحریم هاست. اکنون ایران عضو دائم سازمان همکاری شانگهای است، سیاست همسایگی خود را تقویت کرده و تجربه ارزشمندی در این زمینه به دست آورده است. سازمان هایی مانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بریکس و حتی اکو می توانند بسترهایی برای همکاری و جبران آثار تحریم ها فراهم کنند.

وی در جمع بندی سخنان خود تصریح کرد: هرچند تحریم های سازمان ملل خوشایند نیستند و خروج از آن ها زمان بر است، اما تجربه تحریم های یک جانبه و فشار حداکثری ایالات متحده در سال های 1396 تا 1400 سبب شده که ایران نسبت به این فشارها مقاوم تر شود و بتواند با تدبیر و استفاده از ظرفیت های جدید، مسیر خود را در نظم جهانی آینده ادامه دهد.