کیو آر کد (QR Code) مخفف عبارت انگلیسی Quick Response Code (کد پاسخ سریع) است. این یک نوع بارکد دوبعدی (Two-Dimensional Barcode) است که از الگوی مربعی شکل متشکل از نقاط کوچک سیاه روی زمینه ای سفید شکل گرفته است. این کدها اطلاعات را به صورت فشرده رمزگذاری می کنند تا بتوانند با سرعت بسیار بالا توسط دستگاه های دیجیتال، به ویژه دوربین گوشی های هوشمند، خوانده و پردازش شوند.

به گزارش ایسنا؛ برخلاف بارکدهای سنتی (که فقط خطوط عمودی دارند)، کیو آر کد می تواند اطلاعات بسیار بیشتری را هم به صورت افقی و هم عمودی در خود ذخیره کند (تا حدود 4000 کاراکتر).

کیو آر کد توسط مهندسی ژاپنی به نام ماساهیرو هارا (Masahiro Hara) در سال 1994 اختراع شد.

او در آن زمان برای شرکت دنسو ویو (Denso Wave) کار می کرد که یک زیرمجموعه از شرکت بزرگ خودروسازی تویوتا بود.

نیاز به ردیابی کارآمد قطعات خودرو در خطوط مونتاژ هدف اصلی این اختراع بود. بارکدهای سنتی (یک بعدی) محدودیت هایی داشتند و فقط می توانستند حدود 20 کاراکتر اطلاعات را ذخیره کنند. این امر کارگران را مجبور می کرد برای ردیابی کامل هر قطعه، چندین بارکد، گاهی تا 10 مورد، را اسکن کنند که کاری وقت گیر و خسته کننده بود.

ایده اولیه طرح مربع های سیاه و سفید از بازی سنتی ژاپنی گو (Go) الهام گرفته شد و سپس الگوهای دقیق ریاضی برای افزایش سرعت خوانش طراحی شدند.

شرکت دنسو ویو برخلاف بسیاری از اختراعات، تصمیم گرفت حق استفاده از پتنت کیو آر کد را به صورت رایگان و عمومی در اختیار همگان قرار دهد. این تصمیم هوشمندانه، زمینه را برای گسترش سریع و جهانی این فناوری فراهم کرد.

کیو آر کد از چندین بخش کلیدی تشکیل شده است که به دستگاه اسکنر اجازه می دهد اطلاعات را به سرعت و با دقت بالا بخواند.

الگوهای ردیاب موقعیت (Finder Patterns): اینها سه مربع بزرگ در گوشه های کد هستند. این الگوها برای اسکنر بسیار حیاتی هستند، زیرا به آن کمک می کنند تا موقعیت دقیق کد را تشخیص دهد، آن را از هر زاویه ای (360 درجه) بخواند و هرگونه کج شدگی یا اعوجاج تصویر را اصلاح کند.

الگوی تراز (Alignment Pattern): یک مربع کوچک تر که در مدل های بزرگ تر کد استفاده می شود تا به حفظ تراز کد بر روی یک سطح منحنی کمک کند.

الگوی زمان بندی (Timing Pattern): ردیفی از ماژول های متناوب سیاه و سفید در میان سه الگوی ردیاب، که به اسکنر کمک می کند تا ابعاد شبکه داده را تعیین کند.

منطقه داده (Data Area): بخش عمده کد که شامل اطلاعات رمزگذاری شده واقعی است.

سطح تصحیح خطا (Error Correction): کیو آر کدها دارای سطوح مختلفی از تحمل خطا هستند. این بدان معنی است که اگر بخشی از کد (تا حدود 30 درصد) آسیب دیده، کثیف شده یا پوشیده شده باشد، همچنان قابل خواندن خواهد بود.

کیو آر کد به دلیل سرعت بالا و توانایی اتصال دنیای فیزیکی به دنیای دیجیتال، امروزه در بسیاری از صنایع و موقعیت ها استفاده می شود.

تبلیغات و بازاریابی: هدایت سریع کاربران از یک بیلبورد یا بروشور به یک صفحه، ویدئو یا نظرسنجی آنلاین.

تجارت الکترونیک و پرداخت: انجام سریع پرداخت ها (مانند پرداخت در محل فروش) یا نمایش کوپن های تخفیف.

اطلاعات محصول: نمایش جزییات کامل، تاریخ انقضا و مواد تشکیل دهنده محصولات روی بسته بندی.

خدمات رستوران و گردشگری: استفاده از منوهای دیجیتال یا ارائه اطلاعات جاذبه های گردشگری.

کارت ویزیت دیجیتال: انتقال کامل اطلاعات تماس (نام، ایمیل، تلفن) به دفترچه تلفن مخاطب با یک اسکن ساده.

شبکه های ارتباطی: ورود آسان به شبکه های وای فای (بدون نیاز به وارد کردن رمز عبور) یا اضافه کردن دوستان در پیامرسان هایی مانند واتساپ.

سلامت و احراز هویت: استفاده در کارت های سلامت یا سیستم های تأیید هویت دو مرحله ای برای ورود به حساب های آنلاین.