عباس عبدی، روزنامه نگار، در هم میهن نوشت: اگر کسی شک دارد که اداره امور کشور و رقم زدن آینده امیدبخش برای ایران، بدون پذیرش علم به عنوان فصل الخطاب و راهنمای سیاست ممکن است، باید او را از دایره گفت وگوی عمومی کنار گذاشت؛ چون هیچ مبنایی برای رسیدن به تفاهم با او وجود نخواهد داشت. البته، خیلی ها ادعای علمی بودن را دارند ولی در عمل به آن بی توجه هستند.

مشکلی که رژیم گذشته به آن مبتلا شد اکنون نیز مشاهده می شود. در سال های 1353 و 1354 یعنی در اوج قدرقدرتی آن رژیم، مطالعه ای جامعه شناختی درباره ایران انجام شد؛ مطالعه ای که مجموعه ای از بهترین پژوهشگران و جامعه شناسان آن زمان و ده ها نخبه فکری و هنری و علمی در آن شرکت داشتند.

برای تحلیل و نقد یافته های آن تعدادی از نخبگان و مدیران کشور نشستی چندروزه را در شیراز ترتیب دادند. گزارشی از این پژوهش و نشست را بنده و آقای گودرزی در کتاب صدایی که شنیده نشد منتشر کرده ایم.

آن پژوهش نشان می داد که زیر پوست جامعه به ظاهر قدرتمند شاه جریانی عمیق وجود دارد که بقای آن را تهدید می کند. چند تن از دانشمندان به این نکات مهم اشاره کردند ولی تعدادی از مدیران هم بودند که نتایج را مسخره کردند و با تخطئه جامعه شناسی و روش های غربی! آن گفتند وضع ما خوب است و حتی عالی. آنان دنبال بقای خود بودند؛ ولی سه سال بعد اغلب آن ها بار و بنه خود را بسته بودند و راهی غرب شده بودند.

انجمن جامعه شناسی ایران به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای علمی ایران، دیروز نشست سالانه خود را آغاز کرد و طی دو روز ده ها نفر از جامعه شناسان و غیرآنان درباره این علم از دو منظر گفت وگو و سخنرانی می کنند.

اول، از حیث توسعه و تعمیق این علم است. مخاطب اصلی این بخش خود جامعه شناسان و اهل علم هستند. دوم، نگاه جامعه شناسان به وضعیت کنونی و چشم انداز آینده ایران است که طبعاً مخاطب عمومی دارد. البته، انتظار نداریم که همه سخنرانان نظر واحدی را بگویند؛ ولی نگاه نزدیک به حقیقت از دل همین تعاملات فکری بیرون می آید.

علوم اجتماعی به ویژه جامعه شناسی سهل و ممتنع است. مثل فیزیک و ریاضی نیست که همه کارشناسان آن علم، پاسخ به نسبت مشترک و یکسانی به یک مسئله بدهند ولی چنان هم نیست که پاسخ های اغلب آنان خالی از مشابهت های لازم باشد. این سهل و ممتنع بودن، موجب شده که هر کس خود را جامعه شناس بداند و درباره آن نظر دهد.

بدتر از همه اینکه کوشش زیادی صورت می گیرد تا اطلاعات لازم، در دسترس جامعه شناسان قرار نگیرد و این باعث تأسف است. زیرا به زیان سیاست گذاران است و فهم آنان را از حقیقت دور می کند.

بی تردید باید گفت بدون علم نمی توان آینده را ساخت و از بحران های کنونی عبور کرد. در این میان، نیاز ما در پذیرش علوم انسانی و اجتماعی از جمله جامعه شناسی، اقتصاد، مدیریت، سیاست، حقوق، تاریخ و روابط بین الملل بیش از سایر موارد است. امیدواریم که این نشست ها منشأ خیر باشد و انتشار نظرات و نتایج آن راهگشایی کند.