فرارو- پس از یک دوره پرسروصدا و ثبت رکوردهای قیمتی بی سابقه که اوج آن در یازدهمین روز از مهرماه 1404 با لمس قله 117 هزار و 860 تومان رقم خورد، این روزها شاهد تغییر جهت حرکت دلار هستیم.

به گزارش فرارو؛ قیمت دلار در اتفاقی غیرمنتظره ظرف دو-سه روز به سرعت عقب نشینی کرد و وارد کانال 113 هزار تومان شد. این حرکت نزولی در معاملات روز دوشنبه 14 مهرماه ادامه پیدا کرد تا دلار به نیمه کانال 111 هزار تومان قدم بگذارد. چنین رویدادی، نشانه ای واضح از پیروزی موقت نیروهای کاهشی در برابر نیروهای افزایشی محسوب می شود. در شرایطی که چند روز قبل، زمزمه هایی مبنی بر احتمال رسیدن دلار به مرز 120 هزار تومان به گوش می رسید، این افت ناگهانی باعث شده مردم از خود بپرسند قیمت واقعی دلار چقدر است و آیا می توان به سخنان رییس کل بانک مرکزی مبنی بر واقعی بودن نرخ 92 هزار تومانی دل بست؟

رشد پرشتاب دلار تا سطح 117 هزار تومان در روزهای ابتدایی مهرماه 1404، فضای روانی بازار را به شدت تحت تاثیر قرار داد و بسیاری از معامله گران عبور قیمت از مرز 120 هزار تومان را محتمل می دانستند اما در عمل، بازار طی سه روز اخیر مسیر معکوس را تجربه کرد و شاهد افت چند هزار تومانی نرخ بود.

در ابتدا به نظر می رسد بانک مرکزی توانسته با تامین و عرضه اسکناس مورد نیاز بازرگانان و مدیریت معاملات بازار دوم، جو افزایشی را کنترل کند. در عین حال بخش مهمی از افزایش قیمت ها که ناشی از خریدهای هیجانی بود، به محض عبور از مرز 117 هزار تومان فروکش کرد. در نتیجه این عوامل، نرخ دلار تا کانال 111 هزار پایین آمد؛ عددی که فعلا کف جدید بازار محسوب می شود.

محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی، اوایل هفته در اظهارنظری مهم اعلام کرد نرخ واقعی دلار 92 هزار تومان است. این جمله به خاطر مه آلود بودن فضا و بی اعتمادی افکار عمومی جدی گرفته نشد.

نرخ واقعی یا ارزش بنیادی دلار معمولا بر اساس شاخص های اقتصادی کلان، مانند تورم داخلی و خارجی، تراز تجاری، ذخایر ارزی و نقدینگی محاسبه می شود. به بیان ساده، اگر تفاوت تورم ایران و آمریکا را در طول چند سال اخیر محاسبه کنیم، به عددی نزدیک 92 هزار تومان می رسیم. قیمت دلار در معاملات مرکز مبادله ارز و طلای ایران دقیقا همین قدر است!

رییس کل بانک مرکزی نیز بیشتر قصد داشته بر سطح تعادلی دلار اشاره کند نه الزاماً قیمتی که در بازار آزاد معامله می شود.

دلار می تواند به زیر 112 هزار تومان عقب نشینی کند اما بازگشت به محدوده 92 هزار تومان در کوتاه مدت بعید است

در نیمه مهرماه 1404، قیمت دلار در بازار آزاد حدود 111 هزار تومان است؛ یعنی حدود 15 هزار تومان بیشتر از نرخ مورد ادعای رییس بانک مرکزی. سه عامل را می توان در وجود این شکاف قیمت مقصر دانست.

علم اقتصاد برخلاف ظاهر خشن و غلط انداز خود، به مردم و فعالان اقتصادی حق می دهد بر اساس تجربه های گذشته، نگران جهش دوباره قیمت ها باشند. در این حالت انتظارات تورمی بالا می رود و باعث می شود نرخ ارز در بازار آزاد ارزش بنیادی را پشت سر بگذارد.

بازار ارز ایران در کمال تاسف، خیلی زود تحت تأثیر معاملات فردایی و جو روانی اخبار قرار می گیرد و همین موضوع اختلاف بین نرخ واقعی و نرخ معاملاتی را تشدید می کند. از سوی دیگر، حتی اگر بپذیریم نرخ دلار واقعا 92 هزار تومان است، چون حجم اسکناس عرضه شده به بازار برای پوشش تقاضا با همین قیمت کافی نیست، تعادل بازار به هم می خورد.

پاسخ این سؤال به زاویه دید شما بستگی دارد؛ هر چند از دید سیاست گذار نرخ 92 هزار تومان مبنای محاسبات کلان و سیاست های ارزی به حساب می آید اما بازار فعلا عدد 111 هزار تومان را عدد واقعی می داند چون معتقد است معاملات واقعی در همین سطح انجام می شود.

از دید یک تحلیلگر، نرخ واقعی بین این دو محدوده قرار دارد. به این معنی که بازار زیاده روی کرده و قیمت دلار را بیش از ارزش بنیادی آن بالا برده با این وجود نباید انتظار داشت قیمت به سرعت تا 92 هزار تومان پایین بیاید.

کاهش چند هزار تومانی دلار خبر خوبی است و می تواند جلوی رشد بیشتر قیمت کالاها را بگیرد. با این حال نباید انتظار داشت قیمت کالاهای وارداتی یا مصرفی به سرعت ارزان شود چرا که اثر نرخ های بالاتر هنوز در بازار وجود دارد.

شرکت های واردکننده و تولیدکنندگان وابسته به ارز، همچنان با نرخ های بالای 110 هزار تومان مواجه هستند. تثبیت نرخ در محدوده فعلی ممکن است به بهبود وضعیت کمک کند اما در صورتی که شکاف بین نرخ واقعی و بازار آزاد ادامه داشته باشد، هزینه های تولید بالا خواهد ماند.

با توجه به روند فعلی، به نظر می رسد بازار ارز وارد فاز اصلاحی شده است و با پیگیری رفتار دلالان در معاملات پشت خطی و نرخ دلار فردایی می توان کاهش بیشتر قیمت دلار را محتمل دانست.

اگر بانک مرکزی برای ادامه عرضه جدی باشد، دلار می تواند به زیر 111 هزار تومان عقب نشینی کند اما بازگشت به محدوده 92 هزار تومان در کوتاه مدت بعید است و نیازمند تحولات اساسی خواهد بود.

مردم عادی چاره ای ندارند جز اینکه بپذیرند قیمت موثر دلار تا اطلاع بعدی همان نرخ بازار آزاد است و تنها در صورت اجرای موفق سیاست های ارزی، در بلندمدت می توانیم شاهد بازگشت نرخ ارز به سطحی پایین تر باشیم.