پیام آزادی معتقد است آهنگساز ایده و جهان یک کارگردان و کمپانی را تبدیل به موسیقی می کند. او از سن 10 سالگی و زمانی که خانواده برایش یک کیبورد گرفت به موسیقی علاقمند شد و سپس ویولن و پیانو را آموخت و تا کنون آهنگسازی را حرفه ای ادامه داده است.

به گزارش همشهری، او به تازگی نیز سریال محکوم با آهنگسازی او از نمایش خانگی منتشر شده، به همین بهانه با پیام آزادی گفت وگویی درباره چگونگی استفاده از سازها در سکانس های مختلف این مجموعه و جزییات همکاری یک آهنگساز با باقی گروه تولید داشتیم.

• چطور با پروژه محکوم آشنا شدید و همکاری تان با سیامک مردانه و محمدرضا منصوری چگونه شکل گرفت؟

تقریبا قبل از اینکه استارت سریال محکوم بخورد سیامک با من صحبت کرد. موسیقی سریال بازنده را خیلی دوست داشت. چندین ملودی را اتود زدیم و در نهایت با نظر محمدرضا منصوری، تهیه کننده و مخصوصا محمدحسین مهدویان ملودی انتخاب و کار آغاز شد، البته آن مقطع من تدوین شده کار و قسمت های سریال را نداشتم و وقتی آماده شد کم کم برایم فرستادند. در این مسیر ما تم اصلی که برای محکوم کار کرده بودیم را روی یکی از قسمت ها گذاشتیم، اتفاقی که با فضای اثر همخوانی داشت و بعد قسمت ها یکی پس از دیگری آمدند و بسته به سکانسی که داشتیم، با ملودی مورد نیاز کار را ادامه دادیم.

• پس با توجه به صحبتی که داشتید، روند ساخت موسیقی برای سریال محکوم به این صورت بود که از اول فیلمنامه را خواندید و با توجه به تدوین هر قسمت به موسیقی شکل دادید، درست است؟

بله، چند قسمت از فیلمنامه را مطالعه کرده و با حال و هوا آشنا شده بودم اما رد و بدل اطلاعاتی که بین من با آقای مردانه صورت گرفت سبب شد که ابتدا به ساکن چند تم را با پیانو بسازم، در ادامه برای بهتر در آمدن حال و هوا، سعی کردیم از سازهای دیگر استفاده کنیم تا روی کار بنشیند. آقای مردانه نظرش این بود که فضای کار یک تم هیجانی داشته باشد و در ملودی تقریبا از سازهای الکترونیک و خشن استفاده شود تا آن مفهوم را برساند؛ بنابراین ما از ساز بلز که به موزیک باکس هم معروف است استفاده کردیم (در تیتراژ ابتدایی هم صدایش را می شنوید)؛ ما آن صدا را تهیه کردیم و با توجه به آن ملودی را ساختیم و صدای موزیک باکس را به مهیار قصه که شخصیت اصلی روی او می چرخد دادیم و شخصیت پردازی اتفاق افتاد.

• درباره ارتباط تان با شخصیت های محکوم بگویید؛ آیا برای شخصیت های اصلی سریال مثل خسرو، مهیار، نسرین، بهرام و… تم جداگانه طراحی کردید؟

تقریبا الان اکثر بازیگران تم بخصوص دارند مثلا پژمان جمشیدی به عنوان بازپرس هر جایی دنبال حل معمایی است به همین دلیل با حضور او در دادگاه یا دفترش آن ملودی خاص را می شنوید یعنی یک امضا برای او داریم یا مثلا به مهیار یک تم دادیم ولی در کل تم اصلی مان خیلی تغییر نمی کند و برای هر کاراکتر با استفاده از یک سری سازها شخصیت پردازی کردیم. ما تا آخرین لحظه با موسیقی مخاطب را گول زدیم و این برای سریال بازنده هم افتاد که همه فکر کنند صابر ابر بازیگر نقش کاوه مظنون اصلی است و هر زمان او را می دید تم موسیقی جوری تغییر می کرد که همه به او شک می کردند در نهایت ورق برگشت و با موسیقی نشان دادیم که همه چیز زیر سر پیمان قاسمخانی است. در سریال محکوم هم همین طور، موسیقی را خیلی کلی می بینید و به مرور که به اواخر سریال نزدیک می شویم با موسیقی باز هم سعی می کنیم اندکی مخاطب را در حدی که نتواند قصه را حدس بزند، فریب دهیم یا شاید بر عکس فریب دهیم که حتی حس کند که می تواند مهیار قاتل باشد. در این سریال مخصوصا در ژانر جنایی این اتفاق می افتد که موسیقی تا آخرین لحظه نشان نمی دهد که مظنون اصلی چه کسی است و اینکه شاید حتی مخاطب را ببرد به سمتی که شک کند که مثلا خسرو قاتل است، اتفاقی که در قسمت سوم افتاد و خسرو بالای سر مهیار می رود که او را می کشد. در این سکانس فضا را طوری با موسیقی نشان دادیم تا مخاطب تصور کند قطعا این قتل صورت گرفته و همه منتظر قسمت چهارم بودند.

• پس موسیقی نقش مهمی در فریب دادن، تعلیق، ایجاد حس کنجکاوی و کمک به روایت قصه دارد؟

ژانرهای خاص، جنایی و ترسناک می طلبد که موسیقی کاملا یکی از کاراکترهای اصلی سریال باشد. شما اگر یک فیلم ترسناک را بدون صدا ببینید نصف ترس تان می ریزد و در این ژانرها موسیقی بشدت مهم است. در سریال بازنده مهم تر و سریال محکوم هم همین طور. البته شاید جاهایی در سریال محکوم سکوت داریم آن هم بخاطر این است که نیاز است اما تمام تاکیدها و دیالوگ هایی که گفته می شود مثلا اگر وکیل خسرو و همسرش نکته خاصی را می گوید آن جا موسیقی ورود می کند و سیگنالی می دهد که گوش هایتان را تیز کنید. شاید در یک سریال اجتماعی موسیقی نقشش خیلی کم تر باشد و بیشتر سکوت می کند و بار روایت قصه بر دوش بازیگرها و داستان می افتد. اما در ژانر جنایی این جریان مهم تر می شود و به عنوان شخصیت اصلی باید ورود کنید و بار صحنه را به دوش بکشد.

• از نظر سازبندی، چگونه موسیقی را با آن فضا تطبیق دادید؟ مثلا سکانس مواجه مهیار با جنازه تابان که ابتدا تصور می کند خواب می بیند…

اولین چیزی که اهمیت دارد نظرات کارگردان است شاید آهنگساز در آن لحظه بخواهد که با موسیقی خیلی فضای شلوغی را ایجاد کند و نشان دهد که قتلی صورت گرفته و استرس و اضطراب به وجود آورد ولی در سکانسی که اشاره کردید نظر کارگردان این بود که با مهیاری روبرو هستیم که به دلیل استفاده از مواد مخدر ماری جوانا گیج است و آن لحظه در هپروت به سر می برد و موسیقی کاملا باید فضای درونی کاراکتر را به ما نشان دهد که چرا الان او ری اکشن خاصی نشان نمی دهد؟ این اتفاق در سکانس پدر هم اتفاق می افتد لحظه ای که برای اولین بار خسرو جنازه دخترش را می بیند شوک بسیار زیادی به او وارد می شود و نمی خواهد بپذیرد و می خواهد همه چیز را نقد کند که دخترش خواب است و ما موسیقی را به فضای حالت گیج و هپروت بردیم، فضایی که پدر نمی داند چه می گوید و چکار می کند حتی می گوید لباس های تابان را بیاورید و….

علت اینکه از سازهای الکترونیک استفاده شده این است که آقایان مهدویان و مردانه جنس فضایی خشن و ملتهب، می خواستند تا نشان دهند که محکوم گاهی و در بخش هایی از داستانش، سریالی بی رحم است و شاید جاهای کمی مثل سکانس پدر که عطر دخترش را بو می کند فضا را دراماتیک کردیم در غیر این صورت کاملا صداهایی که استفاده کردیم، صداهای شهری خیلی خشن و تیز بوده که نشان دهنده بی رحمی در قصه اش است. همچنین درست است قتلی اتفاق افتاده اما همین قتل خودش بی رحم است و آدم های سریال هر کدام قصه های خودشان را دارند. حس بی رحمی که استفاده کردیم سبب شده نگذارد مخاطب خیلی جلو بیاید و نزدیک کاراکترها شود و سعی کردیم از فضای دراماتیک فرار کنیم.

استفاده از سازهای الکترونیک و ذهی هم آن ویولن و ویولن سلی نیستند که ما وقتی در یک کار اجتماعی و درام می شنویم از آن لذت ببریم یعنی به مخاطب اجازه نمی دهد که چشمانش برای دختری که به قتل رسیده خیس شود و فضای بی رحم وملتهب تر را حفظ کردیم چون آدم های قصه در کش و قوس این هستند که یکی دیگری را مقصر کند، یکی انتقام دخترش را بگیرد و این وسط وکیلی داریم که آتش اتفاقات را بیشتر می کند.

• برای ساخت موسیقی آثار جنایی چقدر موسیقی سکوت کمک کننده است و چقدر موسیقی پرحجم می تواند به صحنه جان بدهد؟ شما کدام یک را می پسندید؟

موسیقی فیلم و سریال، اجرای جهان آن کارگردان محسوب می شود. من به عنوان آهنگساز می توانم یک سری جاها به صورت تکنیکال ورود کنم و به کارگردان بگویم که مثلا استفاده از این دو ساز اشتباه است و یا از نظر موسیقایی می تواند مشکل ساز باشد اما درباره استفاده موسیقی سکوت، باید بگویم که خیلی جاها کمک کننده است. بخاطر اینکه شاید نیاز داشته باشیم بیننده به فکر فرو برود و درباره یک دیالوگ یا سکانس خاص تآمل کند، شاید جایی نیاز باشد بیننده هم دچار آن التهاب و استرس بشود؛ مثل لحظه ای که مهیار در قسمت اول ورود می کند و با خسرو درگیر می شود. آنجا به چنین حجمی نیاز داریم، اگر نان استاپ در یک قسمت 40-50 دقیقه ای موسیقی بخواهد به صورت حجیم ورود و خروج کند، به نظرم گوش مخاطب را اذیت می کند. بنابراین همیشه سعی می کنیم یک موج سینوسی را نگه داریم برای اینکه جایی استراحت و آرامش دهیم و سپس سکانس بعد دوباره استرس بیاید.

• کدام صحنه از سریال شما را واداشت تا لحن موسیقی تان را پیدا کنید؟

درباره سریال محکوم نمی توانم بگویم که ما مثلا فلان سکانس یا قسمت به لحن رسیدیم؛ تقریبا این روند انتخاب کردن، اشتباه است و آن قطعه اصلی که تم اصلی موسیقی سریال ماست بایستی زمان خواندن فیلم نامه و تعامل با کارگردان پرورش پیداکند و ساخته شود، وقتی که تمام شد حال همان ملودی و ترک خاص را روی سریال می آوریم و بر اساس آن سکانس خاص، تمپو وضرب آهنگش عوض می شود. من آهنگسازی هستم که فریمی کار می کنم یعنی در سریال محکوم کاملا بستن در زندان سر ضرب ریتم من است یا لحظه ای که فلش دوربین از مهیار در زندان عکس گرفت هم همین طور و پیدا کردن این تمپوها کار سختی است و بر اساس تمام اینهاست که آن تم اصلی را ساختیم.

• از آنجایی که اشتراکات زیادی بین اعضای تیم سریال محکوم و زخم کاری وجود دارد و با توجه به اینکه موسیقی سریال زخم کاری یک موسیقی پرحجم و شناخته شده است، آیا سازندگان، برای رفتن به سمت همان فضا، در ساخت موسیقی محکوم ابراز نظر نکردند؟

خیر اتفاقا برعکس. آنچه آقایان مهدویان و مردانه دنبالش بودند این بود که در پرداخت موسیقی تنوع داشته باشیم چون در زخم کاری اگر دقت کنید اکثر موارد، گیتار الکتریک با آن ملودی خاص وارد می شد و کارش را اجرا می کرد، در سریال محکوم اتفاقا ما به شدت تنوع داریم، جایی هست که زهی ها بار ملودی و موسیقی را به دوش می کشند و جایی دیگر فضای الکترونیک یا فقط تک پیانو. می خواهم بگویم ما سعی کردیم این تنوع را داشته باشیم تا بتوانیم به تمام کاراکتر های مان از نظر موسیقی نیز شخصیت بدهیم و از سوی دیگر در فضاسازی های مان به مشکل نخوریم.

• فلاش بکی به گذشته بزنیم؛ از چه زمانی پی بردید که دوست دارید آهنگساز شوید؟

من 10ساله بودم که خانواده متوجه شدند به موسیقی علاقه دارم و یک کیبورد کوچک برایم خریدند. بعد هم به کلاس های آقای ناصرنظر رفتم و سپس در کنار آن، ساز ویولن و پیانو را یاد گرفتم. در مقطعی به سمت مهندسی رفتم اما علاقه به موسیقی باعث شد که به این حرفه برگردم و تا امروز همان مسیر را ادامه داده ام. در واقع حدود 15-20 سال است که در سینما فعالیت دارم و البته شروع کارم با انیمشین و گیم بود.

• بیشتر دوست دارید برای کدام ژانرها موسیقی بسازید؟

یک آهنگساز در انیمیشن خیلی حرف برای گفتن دارد چون حس خودش را مدیون موسیقی، صدا و دوبله است و خیلی از آهنگسازها این را دوست دارند. ما در سینما از نظر موسیقایی ساکت تر هستیم البته موسیقی در ژانرهای ترس، تریلر، جنگی و جنایی بیشتر می تواند خودنمایی کند اما آهنگسازی برای انیمشین، آرزوی هر آهنگسازی است چون بیشتر می تواند خودش را نشان دهد.