بامداد جمعه، پایتخت لرزید، اما محل اصلی زمین لرزه 247کیلومتر دورتر از تهران و خارج از این استان بود.

به گزارش دنیای اقتصاد، روز گذشته زمین لرزه ای با قدرت 5.3ریشتر، در عمق 10کیلومتری زواره (استان اصفهان) به وقوع پیوست.

یک زلزله شناس درباره علت احساس زمین لرزه زواره در مناطق وسیعی از تهران گفت، مجموعه ای از عوامل شامل عمق فعالیت گسل، فاصله بین موقعیت رومرکز زلزله با شهرهای دچار لرزش و همچنین جنس خاک در میزان سرایت امواج زمین لرزه به شهرهای اطراف و احساس لرزش در این امر تاثیرگذار است. در این گزارش به دو پرسش کلیدی دیگر نیز پاسخ داده شده است.

زلزله نیمه شب یازدهم مهر در زواره اصفهان این سوالات را مجددا مطرح کرد که چرا اغلب زمین لرزه ها در شب و نیمه دوم سال به وقوع می پیوندند و چرا شهروندان قم و تهران به رغم فاصله قابل توجه با مرکز زمین لرزه آن را حس کردند.

علی بیت اللهی مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به این 3 سوال پاسخ داد و تاکید کرد که داده های آماری وقوع زلزله بیشتر در شب و فصول سرد سال را رد می کند، اما احتمالا احساس زلزله در شب بیشتر از روز است.

بیت اللهی در شرح زلزله نیمه شب یازدهم مهر ماه گفت: به گزارش مرکز زلزله نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، زلزله 5.3 ریشتری در عمق 10 کیلومتری زمین در ساعت 5 دقیقه بامداد شهر زواره اصفهان را لرزاند. البته موسسه زمین شناسی ایالات متحده آمریکا شدت این زلزله را 5.1 ریشتر اعلام کرد.

وی در خصوص گسل مسبب زلزله گفت: در خصوص گسل مسبب زلزله ابهام وجود دارد، اما برمبنای نقشه گسل های حسامی، گسل مسبب زلزله بدون نام در غرب رومرکز است. براساس داده های نوین لرزه خیزی ایران از اوایل سال 1385 و در شعاع یک درجه از رومرکز زلزله کنونی، تا یازدهم مهر امسال (بازه 19 ساله) در این منطقه 331 زلزله با بزرگی 2.5 ریشتر و بالاتر به وقوع پیوسته که از این تعداد 13 زلزله بزرگی 4 تا 5 ریشتری داشته و مابقی کمتر از 4 ریشتر بوده است.

وی در پاسخ به این سوال که مردم معتقدند اغلب زلزله ها در فصول سرد به وقوع می پیوندند گفت: داده های رسمی از زلزله های ثبت شده در کشور طی 40 سال اخیر این گفته را تایید نمی کند. از زلزله های بیش از 5.5 ریشتری که در کشور طی 40 سال اخیر (منتهی به نیمه سال 2020) رخ داده، 169 مورد در نیمه اول سال و 118 مورد در نیمه دوم سال به وقوع پیوسته است.

در رخداد زلزله اصل تجمع تنشی است که بتواند لایه های سنگی زمین را به ضخامت 5 تا 30 کیلومتر و در طول 10 تا 50 کیلومتر بگسلد، این ابعاد خارق الوصف است و گسیختگی آن، به عظمتی از انرژی نیاز دارد که ابر و خورشید و ماه و باد و باران در مقابل آن هیچ انگاشته می شود. وقتی تنش به حد فوق بحرانی و در آستانه گسیختگی لایه ها می رسد همزمان شدن رخداد با هر عاملی مانند وزش باد، بارندگی و ابر ماه و… این معنی را که عامل زلزله اینها هستند در ذهن متبادر می سازد که با توجه به ابعاد و اندازه تنشی که گفته شد، تنها یک اتفاق تصادفی است و نه بیش.

وی ادامه داد: با وجود این، احتمالا مردم در فصول سرد سال زمان بیشتری را در خانه سپری می کنند و این موضوع به خصوص در ساعات پایانی روز و شب باعث می شود که حس زمین لرزه در آن ها شدت بگیرد.

بیت اللهی در خصوص بروز اغلب زمین لرزه ها در شب نیز گفت: داده های آماری چنین موضوعی را نیز رد می کند؛ با وجود این از آنجا که شهرها در شب آرام و تردد خودروها به حداقل می رسد، مردم زلزله های شب را بیشتر حس می کنند و در خاطرشان ماندگار می شود.

وی ادامه داد: از زلزله های بیش از 5.5 ریشتری که در کشور طی 40 سال اخیر (منتهی به نیمه سال 2020) به وقوع پیوسته، 154 مورد در روز و 137 مورد در شب بوده است. در واقع به لحاظ آماری تفاوت معناداری میان تعداد زلزله در شب، روز و فصول مختلف وجود ندارد.

این زلزله شناس در پاسخ به این سوال که چرا تهرانی ها به رغم فاصله قابل توجه با مرکز زلزله، آن را حس کردند گفت: فاصله مستقیم مرکز زلزله با تهران 247 کیلومتر بود، در عین حال بخشی از شهروندان تهران زمین لرزه را حس کردند. نوع خاک و زمان وقوع آن در حس شدن آن در پایتخت اثرگذار بود. بروز زلزله در ساعات ابتدایی نیمه شب و پایین بودن تردد در شهر باعث شد تا بخشی از مردم آن را حس کنند. در عین حال نوع جنس خاک در حس شدن شدت زلزله اثرگذار است؛ معمولا در منطقه ای که خاک زمین نرم تر باشد، زلزله های دورتر بیشتر از منطقه ای که خاک زمین متراکم است حس می شود. بخشی از تهران دارای خاک نرم آبرفتی ریزدانه بوده است. در عین حال شدت زلزله های دور در ساختمان های بلندمرتبه بیش از خانه های با طبقه کمتر حس می شود.