امروز مهمترین سوال در میان افکار عمومی ایران این است که قدم بعدی جمهوری اسلامی ایران پس از بازگشت قطعنامه هایی که به مدت ده سال و در پی امضای برجام به حالت تعلیق درآمده بود، چیست؟ عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوپلیتیک و دیپلمات پیشین در پاسخ به این پرسش گفت: اگر روسیه و چین قاطعانه وارد عمل شوند، تحرک دیپلماتیک داشته باشند و با دیگر کشورها رایزنی کنند، احتمال زیادی وجود دارد که این تحریم ها بی اثر شوند و فشار چندانی بر اقتصاد ایران وارد نکنند.

به گزارش ایرنا، مشروح این گفت وگو را بخوانید:

ایران در برابر تحولات اخیر چه رویکردی اتخاذ خواهد کرد و آیا پنجره دیپلماسی همچنان باز است؟

این مسئله نیاز به زمان دارد. در ایران در حال بررسی هستند که چگونه به این اتفاق پاسخ دهند و طی روزهای آینده مشخص خواهد شد واکنش ایران چه خواهد بود. تصور من این است که ایران پاسخ بسیار تندی نخواهد داد؛ به این معنا که از ان پی تی خارج نمی شود و احتمالاً همان محدودیت های فعلی در همکاری با آژانس ادامه پیدا می کند.

ادامه این وضعیت موجب نگرانی اروپایی ها خواهد شد، زیرا هرچه زمان بگذرد، این پرسش برایشان پررنگ تر می شود که در ایران چه می گذرد؛ آیا غنی سازی 60 درصدی به سمت 90 درصد حرکت می کند یا فعالیت های آسیب دیده بازسازی می شوند؟

همین نگرانی ها سبب می شود اروپایی ها درها را به طور کامل نبندند و همچنان دیپلماسی را فعال بدانند. به همین دلیل است که حتی اگر ایران در مراحل اولیه بی توجهی نشان دهد، نهایتاً وارد گفت وگو خواهد شد. با این حال، اروپایی ها به دلیل ترس از آمریکا نتوانستند امتیازات جدی بدهند.

همان طور که رییس جمهور و وزیر خارجه ایران گفته اند، اروپایی ها قصد بده بستان داشتند اما واشنگتن مانع شد و این نشان داد که اروپا استقلال رای ندارد و تحت تاثیر آمریکا عمل می کند.

از طرف دیگر، عدم حضور کارشناسان آژانس در ایران نه تنها اروپایی ها بلکه آمریکا و اسراییل را نیز نگران می کند و احتمال دارد به افزایش تهدیدات علیه ایران بینجامد؛ حتی تهدیداتی فراتر از قبل از فعال شدن مکانیسم اسنپ بک.

اسراییل ادعا می کند که سایت های ایران هنوز کاملا از بین نرفته و باید اقدام نظامی انجام شود. با این حال، من معتقدم مسائل میان ایران و غرب به ویژه ایران و اروپا نهایتا باید از مسیر دیپلماسی حل شود، زیرا از مسیر نظامی راه حلی در کار نخواهد بود.

در این میان نقش روسیه و چین چه خواهد بود؟

نکته مهم این است که باید دید تحریم هایی که دوباره اعمال شده و روسیه و چین آن را غیرقانونی می دانند چه سرنوشتی خواهند داشت. اگر روسیه و چین قاطعانه وارد عمل شوند، تحرک دیپلماتیک داشته باشند و با دیگر کشورها رایزنی کنند، احتمال زیادی وجود دارد که این تحریم ها بی اثر شوند و فشار چندانی بر اقتصاد ایران وارد نکنند.

اگر آن ها تحریم ها را نادیده بگیرند و همکاری اقتصادی خود با ایران را ادامه یا حتی افزایش دهند، این روند می تواند دیگر کشورها را هم به همکاری با ایران ترغیب کند. بنابراین نقش مسکو و پکن در هفته ها و ماه های آینده بسیار تعیین کننده است.

دیدار اخیر نتانیاهو و ترامپ حاوی پیام های مهمی بود. ترامپ گفت برجام توافقی ضد اسراییل بوده و این نشان می دهد آمریکا دیگر حاضر نیست به سادگی بر سر پرونده هسته ای با ایران مذاکره کند. آیا در صورت شکل گیری میز مذاکره، منافع اسراییل تعیین کننده خواهد بود و به همین دلیل در دوره ترامپ نباید انتظار توافق یا حتی مذاکره جدی داشت؟

سیاست ترامپ بیش از گذشته با اسراییل هماهنگ شده و حالا علاوه بر غنی سازی صفر، موضوع موشکی ایران هم به طور جدی مطرح است. وقتی ترامپ می گوید منافع اسراییل در برجام لحاظ نشده، منظورش هم غنی سازی است و هم جنگ اخیر که نشان داد اسراییل در برابر موشک های ایران آسیب پذیر است. همین موضوعات مانع هرگونه توافق اولیه شده اند.

در کنار این، طرح صلح ترامپ در غزه هم قابل تامل است. هرچند مسئله فلسطین را حل نکرده، اما اجازه ورود مواد غذایی به غزه امتیازی به شمار می آید؛ امتیازی که در سیاست های نتانیاهو غیرمنتظره بود.

این احتمال وجود دارد که معامله ای میان ترامپ و نتانیاهو صورت گرفته باشد: به این معنا که نتانیاهو در غزه امتیازاتی داد تا ترامپ دستاوردی نشان دهد و در مقابل، از آمریکا امتیازاتی در رابطه با ایران گرفت.

ممکن است یکی از این امتیازات، سخت تر شدن مواضع آمریکا در قبال ایران و حتی افزایش تهدیدات نظامی باشد. اگر چنین معامله ای واقعا رخ داده باشد، ایران باید آن را جدی تحلیل کند و برای پیامدهایش آماده باشد.