باربارا اسلاوین استاد روابط بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن در مقاله ای به حمله اسراییل به ایران و موضع ایران در قبال آمریکا پرداخته است.

به گزارش هم میهن، این استاد دانشگاه نوشت: در پی تلاش های ناکام برای تمدید قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را مدون کرده بود، ایران تهدید کرده به همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، دیده بان هسته ای جهان، ادامه ندهد.

برنامه هسته ای ایران حالا وارد دوره تازه ای از ابهام می شود، با نامعلومی مکان حدود 1000 پوند اورانیوم غنی شده سطح بالا و با گزارش هایی از ساخت تأسیساتی تازه که آژانس از آن بازرسی نکرده است. امکان حمله نظامی جدید از سوی اسراییل و آمریکا وجود دارد، اگر هر کدام تلاش هایی از سوی ایران رصد کنند، در جهت بازسازی نیروگاه هایی که با بمباران ماه ژوئن، آسیب سنگین دیده اند. برخی ایرانی ها بر این باورند که تنها راه برای بازدارندگی در مقابل حملات بیشتر، ساخت بمب هسته ای است.

از نظرگاه روابط ایالات متحده و ایران، این اتفاقات به شکلی ویژه دلسردکننده است. اینجا دره ای تازه در مسیر تلاش های مقَطَّع برای حل اختلافی است که سابقه اش به انقلاب اسلامی 1979 و سرنگونی شاه مورد حمایت ایالات متحده برمی گردد. ایران به رهبری روحانی مسلمان شیعه، آیت الله روح الله خمینی، رویکرد نه شرقی، نه غربی در مقابل دو ابر قدرت وقت در پیش گرفت اما عداوت خاصی نسبت به ایالات متحده نشان داد و از گروگان گرفتن دیپلمات های آمریکایی حمایت کرد.

تلاش های پراکنده برای بهبود روابط، حتی پس از آزادی گروگان ها ناکام ماندند، در شرایطی که ایالات متحده در جنگی هشت ساله علیه ایران از عراق حمایت کرد. پایان این درگیری با پذیرش آتش بس از سوی ایران و زمانی رخ داد که نیروی دریایی ایالات متحده هواپیمای غیرنظامی ایران را به غلط سرنگون کرد و تمامی 290 نفر حاضر در آن را کشت.

به رغم تلاش هایی از سوی هاشمی رفسنجانی، رییس جمهور ایران در اوایل دهه 1990، شامل اشاره به معاملات پرسود نفتی، ایالات متحده تحریم های بیشتری علیه ایران اعمال کرد، به عنوان مجازات حمایتش از شبه نظامیان ضداسراییلی و نیز به اتهام ترور مخالفان در اروپا. در سال 1997، به نظر می رسید انتخاب جانشین رفسنجانی، فصلی تازه را آغاز کرده است.

در سال 1998، رییس جمهور محمد خاتمی به کریستین امانپور، خبرنگار سی ان ان گفت امیدوار است کم کم، دیوار ضخیم بی اعتمادی بین ایران و دولت آمریکا را تخریب کند، بی اعتمادی که ریشه در رفتارهای نادرست دولت های آمریکا داشت. اشاره خاتمی، نه فقط به تحریم های اعمال شده بر ایران پس از 1979 که به زخم هایی بود که سابقه شان به کودتای مورد حمایت سیا برمی گشت؛ کودتایی که محمد مصدق، نخست وزیری محبوب را در سال 1953، پس از آن که پارلمان یک شرکت نفت بریتانیایی را ملی اعلام کرد، سرنگون کرد.

اما بیست وهفت سال بعد از این حرف ها، مسعود پزشکیان که حالا رییس جمهور است، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 26 سپتامبر، به گروهی از دانشگاهیان و روزنامه نگاران گفت: دیوار بی اعتمادی بین ما و ایالات متحده بسیار ضخیم و بسیار بلند است.

او از این شکایت می کرد که اسراییل و ایالات متحده درحالی ایران را بمباران کردند که هنوز در تلاش بود با مذاکره به توافق هسته ای جدیدی برسد و نیز اینکه در چهار دوره مذاکرات با استیو ویتکاف، نماینده رییس جمهور دونالد ترامپ، توافقاتی حاصل می شد که در جلسه بعدی از روی میز برداشته می شدند . امروز یک حرف می زنند، فردا با چیزی 180 درجه متفاوت برمی گردند.

در ابتدای کار، ویتکاف صرفاً بر این اصرار کرده بود که به شکلی قابل تأیید از ساخت سلاح هسته ای توسط ایران جلوگیری شود. ساخت سلاح هسته ای کاری بود که مقامات ایرانی می گویند از سوی رهبر عالی ایران، علی خامنه ای ممنوع اعلام شده است؛ اما ویتکاف موضعش را تغییر داد و خواستار غنی سازی صفر در خاک ایران شد؛ خواسته ای که ایران بیش از 20 سال است رد کرده است. این توافق دولت اوباما برای اجازه غنی سازی در سطح پایین بود که برجام را تسهیل کرد.

رییس جمهور ترامپ، در دوره اولش و در سال 2018، یک جانبه از توافق خارج شد، با اینکه ایران پایبند مانده بود. بعد از یک سال، ایران شروع به عبور از محدودیت ها، هم بر میزان و هم بر سطح غنی سازی اورانیوم کرد، تا جایی که به اندازه کافی مواد هسته ای داشت که اگر تصمیم می گرفت، می توانست حدود 10 سلاح هسته ای بسازد. آن اورانیوم حالا زیر چندین تن آوار حساب می شود؛ اما بدون بازرسی آژانس، ممکن است سخت باشد که صرفاً با ماهواره و جاسوس بتوان محلش را مشخص کرد.

فراتر از مسئله هسته ای، ایالات متحده و ایران مدت هاست بر سر حمایت ایران از گروه های شبه نظامی غیردولتی و به ویژه خصومتش با اسراییل، در تقابل بوده اند. بسیاری از آن گروه ها، شامل حماس و حزب الله، حالا با اقدام اسراییل پس از حمله حماس در 7 اکتبر، به شدت تضعیف شده اند.

متحد قدیمی ایران، سوریه هم حالا تحت رژیمی با رهبری سنی است. در این وضعیت، به نظر می رسد مقامات آمریکا و اسراییل باور دارند، جمهوری اسلامی ایران حالا دیگر تهدید چندانی نیست. ترامپ، هفته گذشته در سازمان ملل باز ادعایش را تکرار کرد که برنامه هسته ای ایران، کاملاً نابود شده است: ما کاری کردیم که 22 سال بود می خواستند انجام شود.

ایالات متحده، فقط تأسیسات هسته ای را هدف گرفت. اسراییل به ساختمان های مسکونی، یک زندان ایران و شبکه تلویزیون ملی ایران نیز حمله کرد. بمب ها و پهپادها، مقامات نظامی و دانشمندان هسته ای را کشتند اما جان صدها غیرنظامی را هم گرفتند. خود پزشکیان هم آسیب جزیی دید، در حمله ای که به نظر می رسید هدفش حذف مقامات ارشد دولت ایران و تخریب ساختار سیاسی بوده است؛ اما رییس جمهور و رهبر ماندند، نظام ژنرال های ترورشده را به سرعت جایگزین کرد و ایرانی ها هم از ابتدا، به رغم نارضایتی هایشان از حاکمان، علیه این حملات متحد شدند.

پزشکیان در دیدارش با دانشگاهیان و روزنامه نگاران، اسراییل را متهم کرد منطقه را بی ثبات کرده، در غزه مرتکب نسل کشی شده و دیگر قوانین بین المللی را نقض کرده. پزشکیان گفت ایالات متحده با حمایت از اسراییل ثابت کرده حرف هایش درباره حقوق بشر و دموکراسی، شعارهایی توخالی هستند: شمایید که دارید دنیا را به آتش می کشید. بس کنید! بس کنید!

شنبه شب، وقتی تحریم های سازمان ملل علیه ایران دوباره اجرایی شدند، وزارت خارجه آمریکا گفت دیپلماسی هنوز یکی از گزینه هاست ؛ اماعدم تقارن بین ایران، قدرتی منطقه ای و ایالات متحده، قدرتی جهانی، برای مدت ها تلاش ها برای حل اختلافات را به شکلی که وجهه ایران حفظ شود، ناکام گذاشته است.

پزشکیان اذعان کرد بازگشت تحریم های سازمان ملل که بیشتر بر نقل وانتقال تسلیحات تأثیر می گذارند اما محدودیت هایی تازه را بر افراد و ترتیبات تجاری هم اعمال می کند، مشکلاتی بیشتر برای کشورش ایجاد خواهند کرد؛ کشوری که همین حالا هم از مشکلات اقتصادی شامل تورم بالا، بیکاری و کمبود آب و برق رنج می برد؛ اما گفت حمله به ایران اثر معکوس داشته و ایران در مقابل قلدری تسلیم نخواهد شد.

از زمان خروج ایالات متحده از برجام، ایران بر ترمیم روابط با رقبای منطقه ای، شامل عربستان سعودی متمرکز بوده است و نیز بر نزدیک ترشدن به چین، به عنوان قدرت نوظهوری جهانی که از لغزش های ایالات متحده درباره غزه و نیز تجارت بین الملل، بهره برده است.

پزشکیان اذعان کرد: بزرگترین چالش، اختلافات سیاسی داخلی است. اگر بتوانیم بر آن ها غلبه کنیم، می توانیم در کار با همسایگان موفق باشیم. تا جایی که به روابط با ایالات متحده مربوط است، رییس جمهور ایران چنین گفت: صداقت و حسن نیت تان را نشان دهید، ما دو قدم رو به جلو بر خواهیم داشت. ما را بزنید، ما هم شما را می زنیم.