فرارو- نیروی هوایی ایران (IRIAF) سال هاست با چالش های جدی از جمله ناوگان قدیمی شامل جنگنده های آمریکایی پیش از انقلاب و محدودیت های تحریمی که دسترسی به فناوری های پیشرفته غربی روبرو است. در این میان، روسیه به عنوان شریک اصلی، وعده فروش جنگنده سوخو-35 (Su-35) را داده بود اما تحویل آن ها بیش از دو سال به تأخیر افتاده و تنها هواپیماهای آموزشی مانند یاک-130 تحویل شده است.

به گزارش فرارو، این تأخیرها، در حالی که ایران با تهدیدات فزاینده ای از سوی اسراییل (با F-35 و F-15)، عربستان سعودی (با F-15 و یوروفایتر تایفون) و ایالات متحده مواجه است، نیاز به گزینه های جایگزین را برجسته می کند. چین، با روابط استراتژیک رو به رشد با تهران، گزینه ای جذاب ارائه می دهد. در این مقاله، بر اساس تحلیل های نظامی و مشخصات فنی، بهترین جایگزین چینی برای Su-35 را بررسی می کنیم: جنگنده شن یانگ J-16، که با توجه به اقلیم خاورمیانه (دمای بالا، گرد و غبار) و تهدیدات دوربرد، برتری قابل قبولی را ارائه می دهد.

جنگنده سوخو-35 یک جنگنده نسل 4.5++ روسی است، تک سرنشین، دو موتوره (AL-41F1S با thrust vectoring)، با رادار Irbis-E PESA (تشخیص 30 هدف همزمان، برد 400 کیلومتر)، سرعت ماک 2.25، برد رزمی 1600 کیلومتر (با سوخت داخلی)، سقف پرواز 18 کیلومتر، و ظرفیت حمل 8 تن تسلیحات (شامل موشک های R-77 و R-37M برای نبردهای BVR). این جنگنده برای برتری هوایی و حملات زمینی طراحی شده، اما مشکلات تحویل (به دلیل تحریم های غربی علیه روسیه) و وابستگی به قطعات روسی، آن را برای ایران پرریسک می کند. اقلیم ایران با دماهای بالای 50 درجه سلسیوس در جنوب و گرد و غبار صحرایی نیازمند موتورهایی مقاوم به حرارت و سیستم های خنک کننده پیشرفته است، که Su-35 در عملیات خاورمیانه (مانند سوریه) اثبات کرده، اما تأخیرها اولویت را به گزینه های چینی می دهد.

چین دو جنگنده اصلی در سطح Su-35 عرضه می کند: چنگدو J-10C (نسل 4.5، تک موتوره، سبک) و شن یانگ J-16 (نسل 4.5، دو موتوره، سنگین، بر پایه Su-30MKK). هر دو با رادار AESA (فعال الکترونیکی اسکن شده) مجهزند، که برتری بر رادار PESA Su-35 دارد، و موشک های PL-15 (برد 200+ کیلومتر) برای مقابله با F-35 اسراییلی.

جنگنده J-10C (معروف به "Vigorous Dragon") یک جنگنده تک موتوره (WS-10B، thrust 144 kN)، تک سرنشین، با طول 16.9 متر، وزن برخاست 19 تن، سرعت ماک 1.8، برد رزمی 1200 کیلومتر، سقف 18 کیلومتر، و ظرفیت 7 تن تسلیحات (PL-15، PL-10، بمب های هدایت شونده). رادار AESA آن 1500 ماژول T/R دارد و سیستم EW داخلی برای جنگ الکترونیک. هزینه هر فروند 40-50 میلیون دلار است، و تحویل سریع (مانند 25 فروند به پاکستان در 2022).

در اقلیم ایران، J-10C در دبی (2023) و امارات تست شده و با گرد و غبار سازگار است، اما برد محدودتر آن برای تهدیدات دوربرد (مانند حملات اسراییلی از 1000+ کیلومتر) چالش برانگیز است. در نبرد اخیر هند-پاکستان (2025)، ادعا شده J-10C سه رافال هندی را با PL-15 ساقط کرده، که برتری BVR آن را نشان می دهد.

جنگنده J-16 (معروف به "Hidden Dragon") دوسرنشین، دو موتوره (WS-10A، thrust 132 kN هر کدام)، با طول 22 متر، وزن برخاست 33 تن، سرعت ماک 2، برد رزمی 1500+ کیلومتر (با تانک های خارجی تا 3000 کیلومتر)، سقف 20 کیلومتر، و ظرفیت 12 تن تسلیحات (PL-15، PL-17، موشک های ضدکشتی YJ-91، بمب های KAB-500). رادار AESA آن پیشرفته تر از Su-35 است، با composites بیشتر برای کاهش RCS (امضای راداری)، و نسخه J-16D برای SEAD (سرکوب دفاع هوایی) با jamming داخلی. خلبانان چینی آن را "بی نقص" و برتر از Su-30 می دانند.

در مقایسه با Su-35 جنگنده چینی توانایی حمل مهمات و برد بالاتری دارد (12 تن در برابر 8 تن)، آویونیک مدرن تر (AESA vs PESA)، و دو سرنشین برای عملیات پیچیده مانند حملات زمینی در کوهستان ها بسیار کارآمدتر است. برای اقلیم ایران، J-16 در تمرینات Falcon Shield 2024 امارات (دمای بالا) شرکت کرده و موتورهای WS-10A مقاوم به گرد و غبار هستند. در برابر تهدیدات، جنگنده چینی برای رهگیری جنگنده های F-15 و F-35 و همچنین کشتی های نظامی بر روی کاغذ توانایی های لازم را دارد هرچند تاکنون تجربه چنین تقابلی وجود نداشته است.

جنگنده J-16 با برد و توان حمل مهمات بالاتر، برای گشت زنی طولانی در خلیج فارس و مقابله با حملات دوربرد اسراییلی (مانند Operation Rising Lion 2025) برتری دارد. جنگنده J-10C ارزان تر است و برای دفاع نقطه ای مناسب، اما برای جایگزینی کامل Su-35 جنگنده جی 16 ایده آل تر است.