اگرچه محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت طی روزهای اخیر بارها بر تأمین داروهای استراتژیک کشور تأکید کرده است، اما گفت وگو با فعالان صنعت داروسازی و واردکنندگان مواد اولیه دارویی نشان می دهد چالش هایی در تأمین به موقع دارو وجود دارد؛ فعالان صنعت می گویند روند تخصیص ارز به صنعت دارو همچنان با تأخیرهای چندماهه همراه است و همین مسئله زنجیره تأمین مواد اولیه و تولید دارو را با چالش های جدی روبه رو کرده است.

به گزارش تسنیم، عبداللهی اصل، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو اخیراً در اظهاراتی صریح نسبت به وضعیت دارویی کشور در سال جاری ابراز نگرانی کرده و گفته است: از مجموع 3.5 میلیارد دلار ارزی که از ابتدای سال وعده داده شده بود به صنعت دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص یابد، پیش بینی ما این است که تا پایان سال تنها 3 میلیارد دلار تأمین شود، بر همین اساس، احتمال می دهیم در ماه های آینده با کمبود دارو و تجهیزات مواجه شویم و حتی شرایط به گونه ای پیش برود که در زمستان به دنبال تأمین داروهایی مانند آنتی بیوتیک برویم.

این در حالی است که هرگونه خلل در تأمین منابع ارزی می تواند صنعت داروسازی کشور را وارد مرحله ای بحرانی کند؛ بحرانی که آثار آن مستقیماً به بیماران و مردم منتقل خواهد شد.

به گفته عبداللهی اصل، شرکت های تأمین کننده مواد اولیه و دارو، اکنون نزدیک به پنج ماه از دریافت ارز عقب مانده اند، این عقب ماندگی نتیجه مجموعه ای از عوامل است:

بانک مرکزی در تخصیص ارز به شرکت ها با تأخیر قابل توجهی عمل می کند.

شرکت های خصوصی برای تأمین نقدینگی و خرید ارز با مشکلات ساختاری روبه رو هستند.

سازمان غذا و دارو نیز در توزیع سهمیه های ارزی به تولیدکنندگان و واردکنندگان مجبور به اولویت بندی است.

از سوی دیگر، محدودیت های بین المللی و تحریم های مالی باعث شده است حتی در مواردی که ارز تأمین شده است، انتقال پول به فروشندگان خارجی با دشواری و تأخیر انجام گیرد.

به گفته این مقام مسئول، این در حالی است که دارو رسماً در فهرست تحریم ها قرار ندارد، اما عملاً دادوستدهای مرتبط با حوزه دارو نیز تحت تأثیر فشارهای تحریمی و محدودیت های بانکی قرار گرفته است.

آقامیری، یکی از واردکنندگان مواد اولیه دارویی می گوید: برای تولید دارو در کشور، واردکنندگان مواد اولیه نیازمند حمایت های جدی دولت هستند، این حمایت ها می تواند به شکل تأمین ارز یا حتی تسهیلات ریالی باشد. اگر در زمینه نقدینگی کمک صورت بگیرد، چه در حوزه ارزی و چه ریالی، ما تلاش می کنیم که صنعت دارو تحت هیچ شرایطی دچار کمبود مواد اولیه نشود.

این فعال صنعت دارو می افزاید: اگرچه در سه ماه اخیر روند تخصیص ارز نسبت به گذشته بهبود یافته است، اما همچنان 3 تا 4 ماه زمان لازم است تا ارز تخصیص داده شود، در این فاصله، ما تلاش می کنیم وقفه های ایجادشده را به صنعت منتقل نکنیم و با منابع محدود خود، روند تولید را ادامه دهیم، با این حال، منابع مالی شرکت های خصوصی نامحدود نیست.

با وجود تأکید مسئولان وزارت بهداشت بر تأمین داروهای استراتژیک، واقعیت میدانی نشان می دهد که صنعت دارو همچنان با مشکلات جدی در حوزه تخصیص ارز مواجه است.

فرامرز اختراعی، رییس سندیکای تولیدکنندگان مواد شیمیایی، دارویی و بسته بندی درباره تأخیرهای موجود در زمینه تخصیص ارز اظهار کرد: در زمان حاضر ارز 28500تومانی برای واردات مواد اولیه استفاده می شود. کل میزان ارزی که برای واردات مواد شیمیایی برای تولید مواد اولیه دارویی و همچنین مواد اولیه برای تولید داروها مصرف می شود حدود 100 میلیون دلار است که با همین میزان، بیش از 72 درصد ارزش نیازهای مواد اولیه کشور در داخل تولید می شود، این رقم در مقایسه با نیاز ارزی سایر حوزه ها، بسیار ناچیز است. اگر این ارز به موقع تأمین شود، بخش بزرگی از مواد مؤثره دارویی کشور بدون مشکل فراهم خواهد شد.

وی درباره فرآیند تخصیص ارز به واردات مواد اولیه دارویی افزود: شرکت های تولیدکننده مواد اولیه ثبت سفارش انجام می دهند و ابتدا سازمان غذا و دارو آن را تأیید می کند، سپس درخواست به بانک مرکزی ارسال می شود تا تخصیص ارز صورت گیرد؛ اکنون تأخیر در تخصیص ارزها گاهی تا 6 ماه هم می رسد، در زمان حاضر، به طور متوسط حدود 4 ماه عقب افتادگی در تخصیص ارز وجود دارد، این مسئله باعث می شود بسیاری از شرکت های تولیدکننده مواد اولیه و دارویی با مشکل مواجه شوند.

اختراعی در پاسخ به این که برداشت برخی کارشناسان این است که به صنعت دارو به عنوان یک صنعت حیاتی و راهبردی نگاه نمی شود و همین امر دلیل نابسامانی ها در تخصیص ارز و سایر سیاستگذاری هاست توضیح داد: واقعیت این است که مشکل در همه بخش های وابسته به ارز وجود دارد، اما اولویت بندی برای این که چه قسمت هایی واجب تر است و می تواند نیازهای بیشتری را در کشور پوشش دهد اهمیت دارد. در زمان حاضر به دلیل تحریم ها و مشکلات اقتصادی، سایر کالاهای اساسی نیز گاهی با مشکل تأخیر در تخصیص ها مواجه هستند بنابراین نمی توان گفت که صرفاً در حوزه مواد دارویی این مشکل رخ داده است یا نسبت به دارو بی مهری می شود.

رییس سندیکای تولیدکنندگان مواد شیمیایی، دارویی و بسته بندی تأکید کرد: ما در کشور برای تولید مواد مؤثره دارویی که 72 درصد نیاز دارویی کشور را تأمین می کند تنها به 100 میلیون دلار ارز نیاز داریم و در عین حال با تشدید تحریم ها، اندیشه این که خودکفا شویم باید قوی تر شود؛ بر همین اساس باید در حلقه های اولیه تولید دارو بیشتر سرمایه گذاری صورت پذیرد که به نظر می رسد این حوزه کمی مورد غفلت قرار گرفته است.

البته الآن نیز نسبت به کشورهای منطقه موقعیت بسیار مناسبی داریم، همچنین در حالی که در ایران 72 درصد مواد مؤثره دارویی از نظر ارزش در داخل تولید می شود در اروپا، حدود 70 درصد واردات و تنها 30 درصد تولید داخلی وجود دارد بنابراین وضعیت ایران در بخش خودکفایی بسیار مطلوب تر از بسیاری کشورهای توسعه یافته است اما به طورکلی در شرایط بحرانی و تحریمی، سرمایه گذاری بر خودکفایی دارویی از اهمیت مضاعف برخوردار است.