در جدال های سیاسی دهه اخیر، بارها اتفاق افتاده که دولت ها روایت سازی را به عنوان ابزار فشار و فروپاشی روانی جوامعِ رقیب به کار می گیرند.

به گزارش روزنامه خراسان، سخنان اخیر دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، نمونه ای واضح از همین بازی است. جایی که او با اشاره به توافق ابراهیم و ابراز امیدواری برای پیوستن ایران به آن، کوشید تخم تردید و پرسش در فضای سیاسی و رسانه ای ایران بیفشاند.

این ادعا به ظاهر ساده و حتی سخیف، در سطحی عمیق تر حامل پیام های چندلایه است. پیامی که اگر به درستی واکاوی نشود، می تواند تبدیل به دام فکری و مشغول سازی ذهنی برای نخبگان و افکار عمومی کشور شود.

برای درک چرایی طرح چنین گزاره ای، باید ابتدا به اصل ماجرا یعنی توافق ابراهیم بازگشت. این توافق که در سال 2020 با میانجی گری دولت ترامپ میان امارات متحده عربی و رژیم صهیونیستی امضا شد، تلاشی برای عادی سازی روابط کشورهای عربی با تل آویو بود. اقدامی که نه تنها به آرمان فلسطین خیانت محسوب شد، بلکه با استقبال گسترده جریان های مقاومت منطقه مواجه نگردید. واکنش رسمی ایران به این توافق نیز روشن بود.

حسن روحانی، رییس جمهور وقت، در 29 مرداد 1399 در جلسه هیئت دولت، آن را اشتباهی بزرگ و خیانتی به فلسطین و مسلمانان توصیف کرد. او هشدار داد که این توافق نه امنیت امارات را تأمین خواهد کرد و نه امنیت منطقه را، بلکه صرفاً راه نفوذ بیشتر اسراییل به خلیج‎فارس و پیرامون ایران را بازخواهد کرد.

بنابراین، از همان ابتدا موضع جمهوری اسلامی در قبال این پروژه روشن بود و هرگونه الحاق ایران به چنین توافقی نه تنها از نظر سیاست رسمی کشور، بلکه از حیث گفتمان سیاسی اجتماعی نیز غیرممکن و غیرقابل تصور به نظر می رسد. همچنین اتفاقات بعد از هفت اکتبر نشان داد هرگونه فرصت توسعه به رژیم صهیونیستی مساوی است با خودکشی دسته جمعی جهان اسلام به دست خود.

در این نقطه، پرسش اصلی مطرح می شود: چرا ترامپ چنین ادعای عجیب و غیر قابل امکان را بیان کرده است؟

1. عملیات روانی علیه افکار عمومی ایران: مطرح کردن پیوستن ایران به توافق ابراهیم، بیش از آن که هدفی واقعی داشته باشد، کوششی برای ایجاد تردید و کنجکاوی در داخل ایران است. این که آیا فرد یا جریانی در درون نظام به چنین توافقی تمایل دارد؟ آیا حرکتی پنهان در حال شکل گیری است؟ همین چرخه پرسش ها، همان دام روانی است.

2. تست حساسیت و واکنش ها: دستگاه های اطلاعاتی آمریکا و اسراییل بارها نشان داده اند که علاقه مند به سنجش خطوط قرمز ایران از طریق تحریک اظهارات رسانه ای هستند. طرح چنین موضوعی می تواند واکنش طیف های مختلف داخلی را آشکار کند و به آن ها تصویری روشن تر از گسل های سیاسی ایران بدهد.

3. ایجاد دوگانه سازی در داخل ایران: قبلاً روزنامه خراسان در گزارشی مفصل نسبت به بیانیه جبهه اصلاحات هشدار داد که ادامه مطرح شدن این مطالبه ممکن است دشمن را تشویق کند تا با افزایش فشارها و بهره گیری از نوسان های سیاسی، ایران را در موقعیتی قرار دهد که ناگزیر برای کاستن از تنش ها به پذیرش توافق ابراهیم تن دهد. ترامپ و همراهانش خوب می دانند که ایران در شرایط کنونی نیازمند انسجام ملی است، پس هر شکاف تازه ای، دستاوردی برای آن ها خواهد بود.

این سناریو دقیقاً همان چیزی است که دستگاه های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی، به ویژه موساد، سال هاست دنبال می کنند یعنی فعال کردن گسل های سیاسی و امنیتی درون ایران. به بیان دیگر، هدف اصلی نه پیوستن ایران به توافق ابراهیم، بلکه ایجاد سوءظن، درگیری ذهنی و تشدید اختلافات داخلی است. واقعیت آن است که بررسی صحت وسقم چنین ادعاهایی، تنها در حوزه مسئولیت نهادهای اطلاعاتی و امنیتی رسمی کشور است، نه محافل سیاسی و رسانه ای.

ورود هر جریان یا جناح به این ماجرا، صرفاً به افزایش سوءظن ها و جدال های بی پایان منجر می شود. وظیفه رسانه های حرفه ای و جریان های سیاسی مسئولیت پذیر، هشدار دادن درباره همین دام است، یعنی آگاه سازی افکار عمومی درباره این که این گزاره ها صرفاً در خدمت یک عملیات روانی قرار دارد. در شرایط کنونی، انسجام ملی و پرهیز از دامن زدن به اختلافات، مهم ترین اولویت است.

علاوه بر احتمالاتی که ذکر شد، این امکان هم باید جدی گرفته شود که طرحِ چنین گزاره ناممکن از سوی ترامپ، خود بخشی از یک مانور هدف دار با نیات شوم قبلی باشد. رییس جمهوری که سابقه آزمون و خطا برای براندازی نظام جمهوری اسلامی انجام داده، این بار بی گدار به آب نمی زند و بعید است این گونه ادعاها را صرفاً برای پرکردن فضای خبری بر زبان آورد.

برای موفقیت هر پروژه براندازی، پیش شرطی بنیادین وجود دارد و آن فرسایش اعتماد عمومی و فروپاشی روانیِ جامعه نسبت به اقتدار حاکم است. طرح گزاره هایی چون پیوستن ایران به توافق ابراهیم دقیقاً همان مرحله اول این مسیر را هدف می گیرد.

او به خوبی می داند جمهوری اسلامیِ کنونی، مبتنی بر پشتوانه اجتماعی و حساسیت های هویتی اش، هرگز زیر بار توافق هایی که به تقویت اسراییل و تضعیف منافع ملی ایران بینجامد، نمی رود؛ بنابراین منطقی است که این سخن را به مثابه نشانه ای از یک تلاش برای ادامه پروژه براندازی ای تلقی کنیم که در مقاطع قبلی از جمله در بازه های جنگ دوازده روزه و دوره اول ریاست جمهوری او با شکست مواجه شده اند.

بدیهی است که حتی اگر احتمال وقوع چنین پیوستنی بسیار پایین باشد، صرفِ طرح آن از سوی اولین مقام سیاسی آمریکا نشان می دهد که هدف فراتر از اعلام یک خبر است و آن ایجاد تردید، تضعیف انسجام و فراهم سازی زمینه های اطلاعاتی و امنیتی برای مداخلات آتی است. بنابراین این احتمالِ خاص (پروژه براندازی)، در کنار دیگر سناریوها، باید به صورت دقیق و هوشمندانه توسط نهادهای ذی صلاح رصد و تحلیل شود.