فرارو- توافق ابراهیم (Abraham Accords) یکی از مهم ترین ابتکارات ادعایی دیپلماتیک در خاورمیانه طی سال های اخیر عنوان شده است که با هدف عادی سازی روابط بین اسراییل و برخی کشورهای عربی و مسلمان شکل گرفته است.

به گزارش فرارو، این توافق ها که از سال 2020 میلادی (1399 شمسی) با میانجی گری ایالات متحده آمریکا به امضا رسیدند، در ابتدا با شرکت دو کشور عربی امارات و بحرین شکل گرفت اما در ادامه چند کشور آفریقایی نیز بدان پیوستند تا مشخص شود این پیمان برنامه ای درازمدت خواهد بود. اخیرا دونالد ترامپ در سخنرانی خود درباره طرحش برای آتبس در غزه گریزی به این پیمان کرد و حتی مدعی شد ایران و عربستان نیز می توانند به این پیمان بپیوندند. اما پیمان ابراهیم چیست و چه هدفی را دنبال می کند؟ چه کشورهایی تاکنون به این پیمان پیوسته اند و کدام کشورها در آینده به آن خواهند پیوست؟

توافق ابراهیم در سپتامبر 2020 در کاخ سفید امضا شد و نام آن برگرفته از حضرت ابراهیم (ع) به عنوان نماد مشترک ادیان ابراهیمی است. این ابتکار توسط دونالد ترامپ، رییس جمهور وقت آمریکا، پیش برده شد و هدف آن ایجاد "صلح گرم" بین اسراییل و کشورهای عربی و اسلامی بود. پیش از این، روابط اسراییل با کشورهای عربی عمدتاً محدود به مصر (توافق کمپ دیوید 1979) و اردن (توافق 1994) بود، اما توافق ابراهیم قرار است این روابط را به سطح گسترده و جدیدی ببرد.

هدف ادعایی در این پیمان رفع یکی از تاریخی ترین ریشه های بحران در خاورمیانه یعنی تقابل اسراییل با کشورهای عربی و در نهایت برقراری صلح و دوستی میان آنهاست. این موضوع اما در سمت دیگر خود به رسمیت شناختن اسراییل از طرف کشورهای عربی را نیز به دنبال خواهد داشت بدون اینکه راه حلی مورد قبول برای مسئله فلسطین بیابد.

تا سپتامبر 2025، چهار کشور عربی به طور رسمی به این توافق پیوسته اند. جدول زیر جزییات پیوستن آن ها را نشان می دهد:

اسراییل به عنوان طرف اصلی، از این توافق ها برای گسترش نفوذ اقتصادی خود بهره برده است.

در سال 2023 با شروع جنگ در غزه بار دیگر این توافق در معرض فروپاشی قرار گرفت. کشتار بی سابقه اسراییل در غزه که به بیش از 60 هزار کشته و ویرانی گسترده انجامید بسیاری از کشورهای عربی را نسبت به آینده این توافق بیمناک کرد. حمله اسراییل به ایران و پس از آن به قطر بیش از پیش آینده پیمان ابراهیم را تیره و تار کرد. این موضوع به حدی جدی شد که امارات متحده عربی اخیراً نسبت به اقدامات اسراییل هشدار داده و تهدید به بازنگری در مشارکت خود در این پیمان کرده است. عربستان نیز هرگونه بررسی پیمان ابراهیم را منوط به حل مسئله فلسطین و پذیرش راه حل دو کشوری از سوی اسراییل کرده است.

در این شرایط اما دونالد ترامپ همچنان تصور می کند که پیمان ابراهیم می تواند بهترین گزینه برای برقراری صلح در خاورمیانه باشد.او در 29 سپتامبر 2025 اعلام کرد که معتقد است ایران هم می تواند به این توافق بپیوندد. ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی اخیر با نتانیاهو، بر برنامه 20 ماده ای صلح غزه تأکید کرد که می تواند زمینه ساز گسترش توافق ابراهیم شود. ظاهرا گفتگوهایی با لبنان و سوریه در این خصوص صورت گرفته و پاکستان نیز اخیراً از برنامه صلح ترامپ حمایت کرده و برخی تحلیل ها از احتمال پیوستن این کشور به توافق ابراهیم سخن می گویند، هرچند این موضوع تأیید نشده است.