اظهارات اخیر سعید جلیلی در دانشگاه شیراز درباره بازگشت قطع نامه های شورای امنیت و برجام، بار دیگر بحث های قدیمی درباره نقش دولت های مختلف در پرونده هسته ای ایران را زنده کرده است. از سوی دیگر، مناظره طلبی های جلیلی و روحانی نیز بُعد دیگری به این ماجرا داده است. روحانی تیرماه 1403 از جلیلی خواست اگر شجاعت دارد، درباره عملکرد دولت تدبیر و امید با او مناظره کند. جلیلی هم در پاسخ، به مناظره ای در شورای عالی امنیت ملی در دهه گذشته اشاره کرده و از گلابی های برجام وعدم لغو قطع نامه ها سخن گفته است. این جدال های لفظی اما بیش از آنکه به روشن شدن حقیقت تاریخی کمکی کند، به نظر می رسد بیشتر با اهداف سیاسی و رقابتی همراه باشد.

به گزارش شرق، واقعیت این است که پرونده هسته ای ایران پیچیدگی های فنی، حقوقی و سیاسی فراوانی داشته و دارد. ساده سازی آن به مقصر کیست نه تنها کمکی به حل مسئله نمی کند، بلکه فضای قطبی شده داخلی را تشدید می سازد. اکنون که بازگشت قطع نامه ها فشارهای جدیدی بر کشور تحمیل کرده است، تکرار منازعات قدیمی شاید بیش از هر چیز نشان دهنده فقدان اجماع ملی در مدیریت این بحران طولانی مدت باشد؛ بحرانی که بدون بازخوانی صادقانه گذشته و پذیرش مسئولیت جمعی، راه حلی واقعی نخواهد یافت.

جلال میرزایی درباره دوگانه روحانی - جلیلی، به ویژه پس از فعال شدن مکانیسم ماشه، آن را فاقد اهمیت دانست و در ابتدای سخنان خود تأکید کرد: در چنین شرایط حساسی بعد از بازگشت تحریم ها، اولویت کشور باید حفظ انسجام ملی و پرهیز از ایجاد فضای التهابی در داخل باشد؛ چراکه فشارهای خارجی به اندازه کافی عرصه را بر ایران تنگ کرده اند و هرگونه اختلاف داخلی می تواند این فشارها را تشدید کند .

به اعتقاد این مدرس دانشگاه: طرح برخی اظهارنظرها در روزهای پس از بازگشت قطع نامه ها، نه تنها کمکی به عبور از بحران نمی کند، بلکه به نوعی بازی در زمین طرف مقابل است . از دید این فعال سیاسی: سخنان سعید جلیلی در دانشگاه شیراز درباره نقش دولت های پیشین در وضعیت فعلی، از نظر زمانی و محتوایی انتخاب درستی نبود؛ زیرا کشور بیش از هر زمان دیگر به وحدت کلمه نیاز دارد و طرح مباحث اختلاف برانگیز در چنین مقطعی می تواند انسجام داخلی را تضعیف کند .

نماینده ادوار مجلس با اشاره به تأکیدات رهبری بر حفظ اتحاد ملی و پرهیز از دامن زدن به اختلافات داخلی، خاطرنشان کرد: هرگونه رفتار یا گفتاری که این مسیر را خدشه دار کند، در راستای منافع کشور نخواهد بود . این استاد علوم سیاسی ادامه داد: در ماجرای برجام و قطع نامه ها، تصمیمات در آن زمان با تأیید نهادهای ذی ربط گرفته شد و تبدیل این مسائل به میدان منازعات سیاسی امروز، فقط کشور را از هدف اصلی که همان مدیریت بحران و عبور از فشارهای بین المللی است، دور می کند .

تحلیلگر مسائل بین الملل، سناریوهای احتمالی مطرح شده از سوی برخی جریان های سیاسی مانند خروج از NPT یا تغییر دکترین دفاعی، قطع رابطه با اروپا و… را نیز نقد می کند و به شرق می گوید: طرح چنین موضوعاتی بدون در نظر گرفتن تبعات آن، بیشتر به التهاب اوضاع دامن می زند تا اینکه گرهی از مشکلات کشور باز کند . به باور میرزایی: بزرگ نمایی برخی از این سناریوها توسط برخی گروه های سیاسی اصلاح طلب یا اصولگرا نیز کمکی به حل مسئله نمی کند و حتی می تواند فضای تصمیم گیری منطقی را تنگ تر کند .

این مدرس دانشگاه با مروری بر وضعیت موجود متذکر می شود که اسراییل و آمریکایی ها پس از حملات خرداد و تیرماه، اراده ای جدی برای بازگشت به میز مذاکرات واقعی از خود نشان نداده اند و اروپایی ها نیز در عمل نتوانسته اند نقش مؤثری در پیشبرد گفت وگوها ایفا کنند و با بازگشت قطع نامه ها هم عملا آلمان، فرانسه و انگلیس در زمین ترامپ و نتانیاهو باز کردند؛ بنابراین کشور در شرایطی قرار گرفته که فشارها رو به افزایش است و عبور از این مرحله، بیش از هر چیز به انسجام داخلی و حمایت همه جانبه از دولت نیاز دارد .

این نماینده ادوار مجلس در ادامه هشدارهایش افزود: برنامه ریزی و زمان بندی برای طرح مباحثی چون عدم کفایت دولت، انتخابات زودهنگام یا تغییرات ناگهانی در قوه مجریه، آن هم درست در روزهای پس از بازگشت قطع نامه ها، نه تنها کمکی به حل بحران نمی کند، بلکه القای بی ثباتی به داخل و خارج از کشور را در پی دارد . به گفته او: چنین فضایی می تواند پیامدهای منفی برای اقتصاد، فضای کسب وکار و حتی امنیت روانی جامعه به همراه داشته باشد . ضمن آنکه میرزایی یادآور می شود: سنت سیاسی رهبر انقلاب، همیشه آن بود که دولت ها از هر جناح و جریانی تا پایان عمر خود به وظایفشان عمل کنند و در این بین تنها استثنا، فوت مرحوم رییسی بود که دولت سیزدهم را نیمه کاره گذاشت. لذا پیگیری عدم کفایت دولت پزشکیان، استیضاح مکرر وزرا و انتخابات زودهنگام در شرایط فعلی فقط یک طرح خام اندیشانه است .

این مفسر ارشد حوزه سیاست خارجی تأکید کرد: در شرایطی که دشمنان ایران در پی تشدید فشارها هستند، هرگونه اقدام یا سخنی که وحدت داخلی را خدشه دار کند، عملا به نفع طرف مقابل تمام می شود . او پیشنهاد داد به جای مقصرسازی و پرداختن به دعواهای سیاسی، همه گروه ها و جریان ها با کنارگذاشتن اختلافات، دولت را در عبور از این مرحله دشوار یاری کنند تا شاید شرایط برای بازگشت طرف های مقابل به مذاکرات واقعی فراهم شود . در جمع بندی سخنان، این مدرس دانشگاه معتقد است: اختلافات داخلی باید به حداقل برسد و اولویت کشور، کاهش فشارهای بین المللی و حرکت به سمت گفت وگوهای سازنده باشد. هرگونه اقدامی که ثبات داخلی را تضعیف یا فضای سیاسی کشور را ملتهب کند، در نهایت منافع ملی را تحت الشعاع قرار خواهد داد و زمینه را برای فشارهای بیشتر خارجی مهیا می سازد .