یوسف صفری در هم میهن نوشت: پارک ملی نایبند، نخستین پارک ملی دریایی ایران با حدود 49 هزار هکتار عرصه در خشکی و دریا، یکی از غنی ترین اکوسیستم های ساحلی خلیج فارس است. از جنگل های حرّا تا آبسنگ های مرجانی و سواحل تخم ریزی لاک پشت های دریایی، این منطقه را به میراثی بی بدیل در جغرافیای محیط زیستی کشور بدل کرده است.

در یک دهه اخیر، موج ساخت وساز اسکله ها، تأسیسات صنعتی، جاده ها و ساختمان های اداری مسکونی، مرزهای این منطقه حفاظت شده را به شدت تهدید کرده است. بحران به قدری جدی است که نایبند - نخستین پارک ملی دریایی ایران امروز برای بقا در برابر تجاوز صنعتی باید بجنگد.

امروز نایبند فقط یک منطقه حفاظت شده نیست، بلکه به نماد تقابل سود صنعتی کوتاه مدت و ارزش های پایدار محیط زیستی تبدیل شده است. پرونده شکایت سال های اخیر یکی از شرکت های پتروشیمی از فعالان اجتماعی و محیط زیستی به روشنی نشان می دهد که این تقابل نه تنها در میدان عمل بلکه در عرصه اجتماعی، رسانه ای و حقوقی هم جریان دارد.

اتفاقات چندسال اخیر نشان داد که فشار شرکت ها فقط محدود به پروژه های فیزیکی نیست. ماجرای شکایت شرکت ها از فعالان و دلسوزان محیط زیست، نمونه بارز تلاش برای خاموش کردن صدای منتقدان است. فعالان محیط زیست بارها نسبت به تخریب زیستگاه های حساس و پیشروی صنایع به قلب نایبند، هشدار داده بودند. شکایت در محاکم قضایی با هدف ایجاد فشار روانی و حقوقی علیه آن ها، نه تنها فعالان محیط زیست که افکار عمومی را نیز نگران کرد.

با وجود اعتراض ها، پیشروی پروژه ها همچنان ادامه دارد و خلأ نظارت مؤثر وعدم اجرای دقیق قوانین حاکم بر پارک ملی، به شرکت ها جرأت داده تا بیش ازپیش وارد حریم پارک شوند. و واکنش مسئولان غالباً در قالب وعده های مبهم یا گزارش های غیرشفاف بوده است. اکنون، نایبند نمادی از تقابل آشکار بین ارزش های محیط زیستی و سود تجاری شده است؛ تقابلی که نتیجه اش آینده خلیج فارس و حق نسل های بعدی برای بهره مندی از یک محیط سالم را تعیین می کند.

این بار مدار تهدیدی جدید و خطرناک برای پارک ملی نایبند است. اخیراً قراردادی بین فولاد مبارکه اصفهان و شرکت ملی نفت در مورد توسعه میدان گازی مدار منعقدشده که برای اطلاع ذی فعان و سهامداران، مشخصات این قرارداد در سامانه کدال بارگذاری شده است. براساس این اطلاعیه؛ موقعیت جغرافیایی طرح در مجاورت میادین نفتی عسلویه شرقی، میدان گازی تابناک، میدان نفتی و گازی خیام غربی و در محدوده پارک ملی نایبند در ساحل خلیج فارس قرار دارد.

باتوجه به قرارگیری این میدان در محدوده پارک ملی نایبند، بدون شک تأثیرات منفی بر آن خواهد گذاشت و شاخص های کلیدی پارک را تحت تأثیر قرار می دهد.

برخی از این تاثیرات از زوایای زیرقابل بررسی است:

میدان مدار در آب های خلیج فارس در محدوده پارک ملی نایبند واقع شده است. این موقعیت باعث می شود فعالیت های استخراج، لوله گذاری، حمل ونقل و پشتیبانی دریایی آن، در محدوده زیستگاه های حساس دریایی نایبند قرار گیرد و بر آن اثر بگذارد.

آلودگی آبی: نشت مواد نفتی و آلاینده های شیمیایی در مراحل حفاری یا بهره برداری می تواند به صخره های مرجانی و گل سنگ ها آسیب برساند.

صدای زیرآبی (نویز): صدای تولیدشده توسط تاسیسات و کشتی های خدماتی، مسیر مهاجرت یا تغذیه دلفین ها و دیگر پستانداران دریایی منطقه را مختل می کند.

گاز مدار به سمت تأسیسات فرآورش و صادرات در منطقه صنعتی عسلویه منتقل می شود. این یعنی میدان مدار عملاً بخشی از همان شبکه صنعتی است که گستره فیزیکی آن بخش های دریا و خشکی پارک را دربرمی گیرد. این اتصال صنعتی، فشار برای توسعه زیرساخت های جدید (جاده، اسکله و خطوط لوله) در محدوده پیرامونی نایبند را افزایش می دهد.

به زبان ساده؛ مدار فقط یک میدان گازی نیست، بلکه حلقه ای از زنجیره ای است که هم از نظر جغرافیایی و هم از نظر صنعتی، با نایبند گره خورده و به همین دلیل حفاظت پارک بدون توجه به اثرات مدار، عملاً ناقص خواهد بود. امروز میدان مدار نه تنها تهدیدی زیست محیطی، بلکه آزمونی برای سنجش اراده ما در حفاظت از میراث ملی است. تصمیم گیری های امروز، آیینه سرنوشت خلیج فارس در دهه های بعد خواهد بود. انتخاب با ماست؛ حفاظت یا تخریب؟