موتورسواری زنان مدت هاست که به موضوعی جنجالی تبدیل شده است. به گفته زهرا بهروزآذر معاون امور زنان و خانواده رییس جمهور، دولت مخالفتی با این موضوع ندارد و به دنبال این است که با لایحه ای ذیل بند 20، قانون آیین نامه راهنمایی رانندگی را اصلاح کند، در این تبصره عنوان شده است: صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای مردان، بر عهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است.

به گزارش ایران، همین کلمه مردان مانع بزرگی بر سر راه اعطای گواهینامه به زنان موتورسوار شده است.

در این میان برخی از صاحب نظران، دلایل شرعی را علت اصلی ممنوعیت موتورسواری زنان در ایران می دانند. اما معصومه گل محمدی، قرآن پژوه و دبیر کارگروه فقه انجمن مطالعات زنان با بیان اینکه هیچ محدودیت و معذوریتی از نظر شرع برای موتورسواری زنان وجود ندارد، می گوید: من یکی از مخالفان عدم صدور گواهینامه موتور برای زنان هستم و نسبت به این موضوع که چرا به زنان موتورسوار گواهینامه نمی دهند، منتقد هستم، چون به نظرم وقتی یک زن می تواند گواهینامه پایه یک بگیرد و خودروی سنگین سوار شود یا هواپیما و کشتی را هدایت کند، چرا اجازه گرفتن گواهینامه موتور را ندارد. از نظر من با توجه به اطلاعات فقهی و قرآنی که مورد مطالعه قرار داده ام، هیچ ممنوعیتی از نظر شرعی نمی تواند وجود داشته باشد.

این قرآن پژوه در پاسخ به منتقدانی که موتورسواری زنان را مصداق تبرج ارزیابی می کنند، به تعریف این واژه می پردازد و توضیح می دهد: مسأله تبرج که در قرآن آمده و یک اصطلاح قرآنی است، بیشتر در مورد ظاهر زنان است. یعنی ظاهر زنان نباید طوری باشد که در جمع انگشت نما شوند. کلمه تبرج از برج نشأت گرفته است، وقتی در یک مکانی قرار می گیرید که ساختمان های بسیاری دارد، این برج است که توجه را به خودش جلب می کند، چون بالاتر از همه است، تبرج هم از همین ریشه نشأت گرفته است.

برداشت من این است، آیه ای که به تبرج اشاره می کند در مورد ظاهر زنان است. اگر زنی با شرایط و ظاهری مناسب موتور سوار شود هیچ مانع شرعی وجود ندارد و من خودم از کسانی هستم که تقاضا دارم این مسأله بررسی شود و زنان موتورسوار بتوانند گواهینامه دریافت کنند.

دبیر کارگروه فقه انجمن مطالعات زنان با تأکید بر اینکه چرا زنی که می تواند گواهینامه پایه یک دریافت کند، نمی تواند موتور سوار شود، به قانع کننده نبودن دلایل مخالفان اشاره می کند: دلایلی که بیشتر مخالفان می آورند، قانع کننده نیست. دختر دانشجویی که می خواهد به کلاسش برسد و با توجه به وضعیت اقتصادی و تورم امکان تهیه وسیله نقلیه را ندارد و حتی ممکن است امکان استفاده از وسایل نقلیه عمومی را هم نداشته باشد، چه اشکالی دارد از موتور استفاده کند و به برنامه های کاری اش رسیدگی کند. از باب مسأله تبرج هم اگر خانمی با شرایط نامناسب موتورسواری کند، می توانیم مثل افرادی که پشت فرمان خودرو می نشینند اعمال قانون کنیم. در این موضوع هم باید مانند خودرو برخورد شود و از نظر من هیچ مانع شرعی وجود ندارد.

دبیر کارگروه فقه انجمن مطالعات زنان با بیان اینکه در مورد موتورسواری زنان دو نظر کلی در میان فقها و علما وجود دارد، می گوید: در مورد موتورسواری و حتی دوچرخه سواری زنان دو حکم وجود دارد، بر اساس حکم اولیه جایز است، یعنی مشکلی وجود ندارد، یعنی فی النفسه مشکلی ندارد اما بر اساس حکم ثانویه می گویند به دلیل مفاسدی که امکان دارد در پشت قضیه به وجود بیاید، مجاز نیست.

گل محمدی در مورد دلایل مخالفین اعطای گواهینامه موتورسیکلت به زنان می گوید: من تصور می کنم چون این موضوعی است که از قبل وجود نداشته و موضوع جدیدی است، با آن مخالفت می کنند. همیشه در مقابل موضوع جدید مقاومت هایی وجود دارد. مقاومت در برابر تغییر همواره در طول زمان بوده است. این هم تغییری است که در جامعه رخ داده است، ما در گذشته با این موضوعات مواجه نبوده ایم ولی حالا روزبه روز تعداد این افراد که متقاضی هستند، بیشتر می شود، بنابراین باید چاره ای بیندیشیم.

مسأله کسانی که مخالفت می کنند به نظرم بیشتر از این منظر است که چنین موضوعی تا پیش از این در جامعه مرسوم نبوده است. ولی خیلی از کارها در گذشته مرسوم نبوده ولی امروز در جامعه متداول است، مثلاً در گذشته فروشندگی زنان را نداشتیم، اما امروز هیچ تفاوتی بین فروشنده زن و مرد نیست.

به نظرم این موارد مسائل شرعی نیست و بیشتر به سنت ها و آداب اجتماعی هر جامعه برمی گردد که ممکن است برخی از افراد جامعه موضوعاتی را نپذیرند یا دیرتر بپذیرند. از این رو، این موضوع را نباید به عنوان مسأله شرعی نگاه کرد. من در قرآن و منابع دیگر با ممنوعیت این مسأله برخورد نکرده ام.

این قرآن پژوه در مورد اینکه آیا در مورد بازنگری در این قوانین بررسی هایی انجام شده است، می گوید: در مورد این موضوع قصد داریم طی یک سلسله نشست در انجمن موضوع را پیگیری کنیم، حتماً پیشنهاد می دهم تا در این زمینه نشست هایی با صاحبنظران داشته باشیم.

محمدرضا پازندمهر، رییس فدراسیون موتورسواری و اتومبیل رانی هم با بیان اینکه داشتن مدارک و گواهینامه های داخل پیست که از سوی فدراسیون موتورسواری به زنان اعطا می شود ارتباطی با گواهینامه رانندگی موتور ندارد می گوید: کلاس های آموزشی ما همچنان دایر است و مدارک هم به شرکت کنندگان اعطا می شود، اما مدرک ارائه شده از سمت ما ارتباطی با گواهینامه رسمی ندارد. افراد می توانند بعد از آموزش های آکادمی، در داخل پیست امتحان بدهند و ما در فدراسیون گواهینامه مسابقه در پیست را می دهیم که این به معنای گواهینامه برای موتورسواری در سطح شهر نیست.

ما مجوز ورود به مسابقات داریم که ارتباطی به گواهینامه شهری ندارد. حیطه اختیارات فدراسیون فقط در آموزش اکادمی و مسابقات است. هرچند این روزها افراد بیشتری برای آموزش به فدراسیون مراجعه می کنند. چون به هر حال ساختاری در فدراسیون وجود دارد و افراد می توانند در محیطی استاندارد فعالیت کنند.

رییس فدراسیون موتورسواری و اتومبیل رانی با بیان اینکه دولت منعی برای این موضوع ندارد، ابزار امیدواری می کند مجلس در این زمینه تصمیم بگیرد تا پلیس بتواند گواهینامه رسمی برای زنان موتورسوار هم صادر کند.