پس از اسنپ بک گام بعدی آمریکا و اسراییل این است که ایران در شمول ماده 42 شود تا از این طریق ایران رسما از سوی شورای امنیت تهدیدی برای صلح و امنیت بین الملل تلقی شود. بدین سان، اسراییل در پی آن است که نه تنها آمریکا بلکه دیگران را نیز به جنگ علیه ایران وادار کند. اگر پیش از این ابهام هسته ای چنین خطری در پی نداشت، اینک دیگر توسل به افزایش غنی سازی یا خروج از NPT گام برداشتن در چنین راهی ست.

به گزارش شرق، تصور شماری از فعالان سیاسی این است که ملاقات پزشکیان با ترامپ می توانست در وضعیت خطیر موجود گره گشا باشد. این تصور چند مبنا دارد: یک مبنای مشهور این است که ترامپ شخصی خودشیفته و کاسب است و می توان با او کنار آمد. اما با گذشت زمان مشخص شده است این دو ویژگی واجد فرصت روشنی برای هیچ کشوری نبوده و برای ایران نیز نیست. او مایل است ابتدا افراد و کشورها را در ملأعام تحقیر کند و قطعا همین کار را با نماینده ایران خواهد کرد. همچنین تصور بر این است که ترامپ می خواهد سازش کند، اما این ایران است که مقاومت می کند. مبنای دیگر این فکر آن است که گویی ترامپ همه کاره است و ساختار مبارزه قدرت جهانی نقش کمتری دارد. بر این مبانی خدشه جدی وارد است. ملاقات با ترامپ بدون داشتن پشتوانه قوی سیاسی-نظامی نمی تواند گره گشا باشد. البته مذاکرات کارشناسی در مفهوم کلی آن خط قرمزی نیست که نباید از آن تخطی کرد.

از سوی دیگر، اروپا سه شرط برای جلوگیری از اسنپ بک تعیین کرده است؛ عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای، شفافیت در خصوص اورانیوم و مذاکره با آمریکا. سازوکارهای حقوقی دو شرط نخست روشن است، اما شرط سوم از سنخ متن های با پایان باز است؛ یعنی این شرط، تعلیق به یک امر موهوم است. و این درست همان ابهام یا بی صداقتی و فریبی است که در پیشنهاد اروپا وجود دارد؛ چرا که مذاکره با آمریکا واجد هیچ پیشنهاد روشنی نیست. حتی موضوعی هم برای آن تعیین نشده است. آمریکا می تواند هر موضوعی را در دستور کار قرار دهد و به مجرد اینکه ایران آن را نپذیرد، بگویند که ایران شرط سوم را نپذیرفته است و لذا اسنپ بک اعمال شود. این، خود مکانیسم جدیدی است از سنخ همان اسنپ بک کذایی.

همواره گفته ام که در چنین مواردی ایران نیز باید شرایط خود را به صراحت بیان کند و اگر نقطه مشترکی هم وجود دارد، آن را بیان کند. اینکه بگوییم شرط مذاکره، تضمین آمریکا به عدم حمله است، کافی نیست. علی لاریجانی گفته تقاضای غرب این است که برد موشک های ایران باید کمتر از 500 کیلومتر باشد. این مطالبه هر چند ظاهرا غیررسمی است، اما یک تهدید جدی است که ایران را بدون دفاع موشکی در تیررس اسراییل قرار خواهد داد. اسراییل در پی رسالت الهی توسعه تا فرات است. به قول دستیار سابق وزیر دفاع آمریکا، این یک طرح استراتژیک جامع است که در پی تضعیف حاکمیت، سرنگونی آن و سپس تقسیم ایران به واحدهای کوچک تر است.

اینک ایران کلید فتح خاورمیانه شده است و لذا باید تخریب شود. ساختاری که در درون آن بازی قدرت شکل گرفته (حداقل از سوی آمریکا و اسراییل) مبنی بر تضعیف و تخریب ایران است و اگر برآوردها نشان دهد در کوتاه مدت می توانند با جنگ ایران را از پای درآورند، حتما این کار را می کنند. این طرح جامع بسته به اراده ترامپ و نتانیاهو نیست، بلکه یک موضوع استراتژیک است؛ هر چند این دو نفر تصادفا کارگزاران مناسبی برای چنین فرصت تاریخی هستند.

این ساختار بازی هم زمان یک ساختار اجتماعی نیز دارد به این مفهوم که جنگ غزه نشان داد جامعه اسراییل که در واقع یک پادگان بزرگ است، به شدت بیمار است و بخش اعظم آن از کشتار در غزه حمایت می کند. در آمریکا نیز یک بدنه اجتماعی مذهبی در حمایت از ترامپ وجود دارد. همه اینها نشان می دهد که ترامپ تنها نیست؛ او یک بدنه اجتماعی، یک ساختار قدرت بین المللی، یک پیشینه تاریخی-فرهنگی و یک بستر اقتصادی آمریکایی را نمایندگی می کند. از این رو حل بحران تنها به اراده شخصی ترامپ نیست؛ هر چند بازیگری مهم تلقی شود.

این آمریکاست که اهمیتی به حل وفصل منازعه نمی دهد و عملا همه راه ها را بسته است؛ یعنی اگر ایران بپذیرد که غنی سازی را به سطح سه و نیم درصد یا حتی صفر هم برساند، باز حتی وعده ای سر خرمن از رفع تحریم به او نمی دهند. ممکن است بر این باور باشیم که نباید این بحران به اینجا می رسید. بله این درست و تأسف بار است، اما این پایه استدلالی برای کنش کنونی ما نمی شود که ملاقات به خودی خود می تواند گره بگشاید.

فعلا چاره ای جز حفظ قدرت موشکی در عین تلاش حداکثری دیپلماتیک برای اجتناب از جنگ نیست. گفته ام که ما نباید خود را دَم شاخ بوفالوها قرار دهیم. آری، اما گاهی بوفالوی وحشی دست از شما بر نمی دارد. آنان حتما در پی تخریب و تجزیه ایران هستند و باید آماده باشیم که دوباره با ترور مقامات، کار جهان آشوب خود را آغاز خواهند کرد. پیش از این درباره تمهیدات لازم در همین ستون سخن گفته ام. یک نتیجه مهم از این نوشتار آن است که ارتباطی میان فشارهای آمریکا و اسراییل با پایان مشی اصلاح طلبی یا پایان یک دولت اصلاح طلب در ایران نیست. مگر اصلاح طلبی به معنای تسلیم و تحقیر در برابر بیگانگان است؟ موضع برخی از فعالان سیاسی از اصلاح طلب و دیگران در این موضوع از سر ساده سازی ماهیت روابط بین الملل است.

واضح است که کوتاه کردن برد موشک ها یعنی تسلیم کامل و افزایش خطر وقوع جنگ. واضح است که فشارهای آمریکا و اسراییل واجد هیچ منطقی از لحاظ بین المللی نیست. واضح است که حل این بحران (در زمان فعلی) ارتباطی ضرورتا با ماهیت اصلاح طلبی یا اصولگرایی دولت ندارد، حتی ربطی هم با یک دولت خنثی ندارد. بر فرض محال کسی همچون جولانی هم در ایران بر سر کار آید، اولین اقدام اسراییل نابودی زیرساخت های نظامی ارتش ایران خواهد بود. این منازعه در زمان حاضر ربطی به افول اصلاح طلبی ندارد؛ هر چند این دولت بیشتر ترکیبی از شخصیت های غیرسیاسی است تا یک دولت اصلاح طلب. اصلاح طلبی باید در یک پیوستار تاریخی دیده شود و نه در یک امر مقطعی که اساسا هیچ کدام از نیروهای سیاسی ایران دخلی در آن ندارند.