وزیر امور خارجه با ارسال نامه ای به دبیرکل سازمان ملل متحد غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی و آمریکا در بازگرداندن قطعنامه های لغو شده شورای امنیت علیه ایران را یادآور شد.

به گزارش ایسنا، متن نامه سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی و آمریکا در بازگرداندن قطعنامه های لغوشده شورای امنیت علیه ایران به شرح زیر است:

جناب آقای آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد

جناب آقای سانگ جین کیم، رییس شورای امنیت

بسم الله الرحمن الرحیم

مکاتبه حاضر با موضوع تحرکات اخیر فرانسه، انگلیس و آمریکا برای حفظ موضوع برنامه صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران در دستور کار شورای امنیت از طریق تلاش برای احیای قطعنامه هایی که بر اساس قطعنامه شماره 2231 (2015) خاتمه یافته اند، ارسال می شود.

در این خصوص، مایلم موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را به شرح زیر مجدداً یادآور شوم:

همان طور که در مکاتبات پیشین توضیح داده ام، اعلان سه کشور اروپایی برای آغاز فرآیند سازوکار موسوم به پس گشت از لحاظ حقوقی و رویه ای معیوب بوده و لذا کان لم یکن می باشد. این اقدام از سوی سه کشور مزبور در حالی انجام شده که خود آنان از ایفای تعهداتشان سر باز زده، از پایبندی نسبت به سازوکار حل وفصل اختلافات در برجام امتناع ورزیده، به طور مستمر قطعنامه 2231 (2015) را با مطالبه ترتیباتی فراتر از دامنه آن تضعیف نموده و حتی از حملات نظامی علیه تأسیسات صلح آمیز تحت پادمان آژانس در ایران حمایت کرده اند. استناد آنان به سازوکار موسوم به پس گشت، سوء استفاده آشکار از یک روند می باشد.

اقدام برای احیای قطعنامه های خاتمه یافته نه تنها از لحاظ حقوقی بی اساس است، بلکه از منظر سیاسی و اخلاقی نیز توجیه ناپذیر است. موضوعات مربوط به برنامه هسته ای ایران پیشتر از طریق برجام و قطعنامه 2231 حل وفصل شده است. علاوه بر این، اقدامات نظامی غیرقانونی رژیم اسراییل و آمریکا علیه تأسیسات هسته ای ایران اوضاع را به طور اساسی دگرگون ساخته و قطعنامه های خاتمه یافته را منسوخ و بی ارتباط با واقعیات موجود نموده است.

بند عملیاتی 11 قطعنامه 2231 تصریح می کند که شورای امنیت باید دیدگاه های کشورهای ذی ربط را مدنظر قرار دهد . مایه تأسف است که علی رغم مواضع روشن سایر اعضای برجام، مشخصاً ایران، چین و فدراسیون روسیه، رییس شورا پیش نویس قطعنامه را به رأی گذاشت. همان طور که در نامه مشترک وزرای امور خارجه چین، ایران و روسیه مورخ 28 اوت 2025 تأکید شد، شورای امنیت نمی تواند بر مبنای ابلاغیه معیوب سه کشور اروپایی اقدام نماید. هرگونه اقدام که برخلاف یا در تعارض با قطعنامه 2231 باشد، نمی تواند تعهدات حقوقی برای کشورهای عضو سازمان ملل متحد ایجاد نماید.

علاوه بر این، در خصوص رأی گیری در مورد پیش نویس قطعنامه ارائه شده از سوی جمهوری کره، دو عضو دائم شورای امنیت یعنی چین و روسیه، به همراه الجزایر و پاکستان صراحتاً اعلام کردند که قطعنامه های تحریم ی منسوخ بوده و باید ملغی باقی بمانند. خودداری رییس شورا، جمهوری کره، وگویان از رأی مثبت به آن قطعنامه نیز بیش از پیش عدم مشروعیت آن پیش نویس را برجسته ساخت.

شکست این پیش نویس تأیید کرد که هیچ کشوری ملزم به اجرای محدودیت های پیشین نمی باشد. طبق حقوق بین الملل و منشور ملل متحد، روندهای نامعتبر یا فاقد اجماع در شورا نمی توانند ایجاد تعهد کنند.

نتیجه رأی گیری مورخ 26 سپتامبر 2025 در خصوص پیش نویس قطعنامه روسیه و چین به منظور تمدید فنی قطعنامه 2231 بار دیگر نشان داد که شورای امنیت دچار تفرقه بوده و فاقد اجماع در خصوص بازگرداندن تحریم ها علیه ایران است. این وضعیت یادآور همان وضعیت اکتبر 2020 است؛ زمانی که ایالات متحده آمریکا به طور غیرقانونی در پی آغاز فرآیند سازوکار موسوم به پس گشت برآمد. در آن زمان، رییس شورا در نامه مورخ 25 اوت 2020 صراحتاً اعلام کرد که شورا در موقعیت اقدام در این خصوص قرار ندارد. متعاقباً، در نامه مورخ 21 سپتامبر 2020، سیزده عضو تأیید کردند که نامه آمریکا به منزله ابلاغیه آغاز فرآیند سازوکار موسوم به پس گشت ذیل بند 11 قطعنامه 2231 محسوب نمی گردد فلذا هیچ روند خودکاری فعال نشده است. در اکتبر 2020، دبیرکل و دبیرخانه سازمان ملل نیز با استناد به اختلاف نظر موجود و فقدان اجماع در شورا، از اجرای سازوکار تحریم ها یا احیای آن خودداری ورزیدند.

بدین ترتیب و با عنایت به مراتب فوق و همان طور که در اظهاراتم در جلسه شورای امنیت در روز 26 سپتامبر 2025 به صراحت بیان کردم، موارد زیر را اعلام می نمایم:

- سه کشور اروپایی با نقض تعهدات خود ذیل برجام و قطعنامه 2231، هرگونه صلاحیتی برای استناد به نقض اساسی را از دست داده اند. استناد آنان به سازوکار موسوم به پس گشت صرفاً سوء استفاده آشکار از فرآیند پیش بینی شده در برجام است.

- پیش نویس قطعنامه ارائه شده از سوی رییس شورا در تاریخ 19 سپتامبر جهت رأی گیری، الزامات قطعنامه 2231 را برآورده نساخته و نمی تواند تحریم هایی را که پیش تر خاتمه یافته اند احیا نماید.

- تحرکات سه کشور اروپایی و آمریکا برای احیای تحریم های خاتمه یافته کان لم یکن و بی اعتبار است.

- قطعنامه 2231 طبق توافق باید منقضی گردد. کلیه محدودیت های مرتبط با موضوع هسته ای ذیل قطعنامه 2231 در تاریخ 18 اکتبر 2025 به طور دائم پایان خواهند یافت. جمهوری اسلامی ایران هیچ تلاشی برای تمدید، احیا یا اجرای آن ها پس از این تاریخ را به رسمیت نخواهد شناخت.

بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران قاطعانه بازگرداندن قطعنامه های خاتمه یافته ذیل قطعنامه 2231 (2015) را مردود می داند؛ نه ایران و نه هیچ عضو سازمان ملل متحد الزامی به تبعیت از چنین اقدامات غیرقانونی ندارند.

جناب آقای دبیر کل،

با ابتنای بر حس مسئولیت پذیری شما انتظار داریم اطمینان حاصل شود که برخی دولت های غربی که خارج از چهارچوب قانون و با انگیزه های تنگ نظرانه سیاسی عمل می کنند، نتوانند با سوءاستفاده از دبیرخانه در جهت واردکردن فشار سیاسی علیه ایران اقدام کنند. چنین سوءاستفاده ای اعتبار و بی طرفی سازمان ملل را تضعیف کرده و اقتدار شورای امنیت را تضعیف می کند.

از این رو، از جنابعالی می خواهیم مانع از هرگونه تلاش برای احیای سازوکارهای تحریمی، از جمله کمیته تحریم ها و هیئت کارشناسان، شوید. هیچ بخشی از منابع سازمان ملل نباید به چنین اقدامات غیرقانونی اختصاص یابد یا در حمایت از آن ها مورد استفاده قرار گیرد.

جمهوری اسلامی ایران همواره آمادگی خود را برای دیپلماسی با هدف دستیابی به راه حل منصفانه، متوازن و پایدار نشان داده است. متأسفانه، سه کشور اروپایی و ایالات متحده با این تصور نادرست که ایران در برابر فشار و ارعاب تسلیم خواهد شد، مسیر تقابل را برگزیده اند. تاریخ، نادرستی این تصور را ثابت کرده است و بار دیگر نیز چنین خواهد شد.

جمهوری اسلامی ایران قاطعانه به دفاع از حقوق و منافع حاکمیتی خود ادامه خواهد داد. هرگونه تلاش برای آسیب رساندن به ایران با پاسخ های مقتضی مواجه خواهد شد و مسئولیت کامل آن بر عهده کسانی خواهد بود که تقابل و فشار را بر همکاری ترجیح داده اند.

موجب امتنان خواهد بود چنانچه مکاتبه حاضر به عنوان سند مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل متحد توزیع گردد.

با احترام

سید عباس عراقچی

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران