در جنبش های اجتماعی طبقات نقش بسزایی دارند. در نگرش مارکسیسم کلاسیک، تعارض بین طبقات است که سرانجام به انقلاب منتهی می شود. البته دیرزمانی است که دیگر از انقلاب خبری نیست، اما این به آن معنا نیست که جامعه دچار تحولات و دگرگونی های اساسی نمی شود. در دوره معاصر، ما با انقلاب های خاموشی روبه رو هستیم که در بطن یک جامعه رخ داده و ارزش ها را دوباره ارزش گذاری می کنند.

به گزارش شرق؛ آنچه دیروز ارزش بوده، امروز دیگر ارزش نیست و حتی شاید ضد ارزش باشد. این دگرگونی ها زیر چشم نهادهای سیاسی اتفاق می افتد و نهادهای سیاسی به هر دلیلی ترجیح می دهند این تغییرات را نادیده بگیرند. این نادیده انگاری باعث می شود تا آنان ناگزیر خود را با شرایط جدید سازگار کنند یا در فرصت مغتنمی در مقابله با این تغییرات بایستند. انقلاب های خاموش یک فرصت دوسویه برای جامعه و نهادهای سیاسی است که بدون خسارت های جدی از مرحله ای به مرحله دیگر گذر کنند. مارکس به دو آزادی که از طریق انقلاب ها به دست می آید، باور دارد: آزادی سیاسی و آزادی مدنی . اگر انقلاب 57 برای تحقق آزادی سیاسی در جامعه صورت گرفت، دگرگونی های خاموش اخیر تحقق یا پیشروی به سوی آزادی های مدنی بود. اگر مردم در انقلاب 57 به آزادی سیاسی به معنای مشارکت سیاسی دست یافتند، در آغاز سال های دهه 1400 برای دستیابی به آزادی های مدنی تلاش خود را به شیوه ای عیان و گاه خاموش پی گرفتند و به نظر می رسد نهادهای سیاسی با پذیرفتن این تغییرات اجتماعی، ناگزیر به این مطالبات تن داده اند. البته نباید نادیده انگاشت که نهادهای رسمی با محدود کردن هرچه بیشتر آزادی های سیاسی، زمینه ساز پیشروی مردم به سمت آزادی های مدنی شدند. هرچند جامعه در وضعیت نه هرگز و نه شتاب قرار دارد. جامعه به عقب بازنمی گردد و برای تغییرات شتاب انقلابی ندارد.

برای تحقق آزادی های مدنی در جامعه، طبقه متوسط و مرفه بیش از هر طبقه دیگر مشارکت دارند. این طبقه مرفه جامعه بود که با خصوصی سازی ارزش هایی که به آن باور داشت و ترویج خواسته و ناخواسته آن، به سمت این تغییرات گام برداشت؛ طبقه ای که بیشترین نزدیکی را با نهادهای سیاسی داشت و به نوعی منافع مشترکی آنها را صرفا به لحاظ اقتصادی پیوند داده بود. اما این طبقه مروج ارزش های سیاسی و اجتماعی بود که هیچ نقطه اشتراکی با نهادهای سیاسی جز پیوندهای اقتصادی نداشت. طبقه متوسط هم نقش تعیین کننده ای در این دگرگونی های خاموش داشت؛ طبقه ای که گاه به صراحت و آشکار به مخالفت با آموزه های سیاسی نهادهای رسمی پرداخت و گاه در خفا و خاموش مطالبات خود را بی اعتنا به باورهای نهادهای رسمی پی گرفت. اغلب روشنفکران و نخبگان جامعه که اثرگذاری جدی در مسائل سیاسی و اجتماعی دارند، متعلق به این طبقه هستند. اینک ما با جامعه ای روبه رو هستیم که به شکل نیم بند هم به آزادی سیاسی دست یافته و هم به آزادی های مدنی. این وضعیت نارس و ناکامل، مستعد هر تغییر شکل ناگهانی است و مهم تر از همه اینکه قابلیت دستکاری دارد. این دو فاکتور در هر جامعه ای زمینه ساز جامعه ای توده وار و فیگورهای توده ساز است که هر دو یکدیگر را کامل می کنند. تمامیت از ناکاملی و سردرگمی بیرون می آید، آن هم در جامعه ای که روزبه روز بر تعداد بیکاران آن افزوده می شود؛ بیکارانی که تنوعی شکلی و محتوایی دارند و هر یک حامل و فاعل مطالباتی هستند که تغییرات ناگزیر و خارج از اراده و اداره ای را اجتناب ناپذیر می کنند.

در جامعه طیفی از بیکاران شکل گرفته که بیکاران بی درد یا همان بیکاران مرفه اند که در اقتصاد رانتی دیگر نیازی به کار کردن در معنای عرفی و زحمت کشیدن ندارند و تا آخر عمر می توانند بدون کار و فلسفه کار به حیات خودشان ادامه بدهند. این بیکاران به دلخواه و پسند خودشان در تغییرات به وجودآمده در جامعه مشارکت می کنند یا به دلخواه خود با خصوصی سازی آزادی های اجتماعی به شیوه ای بطیی جامعه را تغییر می دهند. بیکاران مرفه، پدیده حیرت انگیزی است که در ایران به این شکل سابقه نداشته است. طیف دیگر از بیکاران، بیکاران پرکار هستند؛ این بیکاران برای کسب درآمد دست به هر کاری می زنند. طیف دیگر بیکاران، بیکاران مفلس است؛ بیکارانی که تحت سرپرستی خانواده یا خیریه ها یا بیمه بیکاری هستند یا در هر شرایطی برای کسب درآمد به هر کاری دست می زنند. با وجود این طیف از بیکاران که در بحران و تلاطم های اقتصادی هر روز به آنان اضافه می شود، جامعه ایران با خطراتی جدی روبه رو خواهد شد. در این وضعیت، حتی بیکاران مرفه نیز در وضعیت اضطرار قرار دارند و در این شرایط آمادگی آن را دارند تا تصمیماتی ناگهانی به ضرر خود و جامعه بگیرند.