در کنار معادلات پیچیده میان ایران و اروپا، این بار نشانه هایی از چراغ سبز واشنگتن برای آغاز گفت وگو با تهران دیده شد؛ آن هم درحالی که پیش تر گزارش هایی مخابره شد دال بر اینکه دولت ترامپ به هیچ یک از درخواست های ایران برای شروع مذاکرات پاسخ مثبت نداده بود. اما در تازه ترین موضع گیری واشنگتن درباره تحولات مربوط به پرونده ایران، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ادعا کرد که آمریکا آماده مذاکره است.

به گزارش شرق، مینون هوستون طی گفت وگوی خود با شبکه الجزیره مدعی شد که ما بارها ایران را برای مذاکره دعوت کرده ایم و فرصت های بسیاری در این مسیر وجود دارد. وی افزود که خواستار آمادگی ایران برای پذیرش بازرسان بین المللی هستیم. او همچنین تأکید کرد که با وجود اقدام سه کشور اروپایی موسوم به تروییکا در فعال سازی تحریم ها علیه ایران، واشنگتن همچنان آماده ورود به گفت وگو است.

در همین حال استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور خاورمیانه، طی اجلاس سالانه کونکوردیا ، اعلام کرد که واشنگتن آماده گفت وگو با تهران است. او با اشاره به فشارهای ناشی از تحریم های قریب الوقوع سازمان ملل علیه ایران گفت آمریکا مایل است مذاکراتی با محور راستی آزمایی غنی سازی هسته ای و جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای انجام دهد. ویتکاف با تأکید بر اینکه ما با آنها صحبت می کنیم... چراکه نه؟ مدعی شد هدف این گفت وگوها ایجاد شفافیت در فعالیت های هسته ای ایران است. در همین حال وزرای خارجه گروه هفت (G7) در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در بیانیه ای مشترک ضمن استقبال از فعال سازی مکانیسم ماشه خواستار ورود ایران به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده شدند.

با وجود آنچه مقامات دولت ترامپ پیرامون آمادگی برای مذاکره می گویند، این اظهارات با واکنش نه چندان مثبت مقامات کشور مواجه شد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در حساب ایکس خود، آمریکا را به اتهام زنی ناروا علیه ایران متهم کرد و نوشت که این کشور نمی تواند با چنین ادعاهایی نقش مستقیم خود در نسل کشی فلسطینیان ، تروریسم سازمان یافته و تجاوزات رژیم اسراییل را پنهان کند. به نوشته بقایی، آمریکا در حالی از دیپلماسی سخن می گوید که هم زمان تأسیسات صلح آمیز هسته ای ایران را هدف حمله قرار داده و این رفتار تناقض آشکار در سیاست واشنگتن است.

هم زمان، ابراهیم عزیزی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز اظهارات ویتکاف را دروغ خواند و در مصاحبه با شبکه المیادین تأکید کرد که هیچ مذاکره ای میان تهران و واشنگتن جریان ندارد. او خاطرنشان کرد که ایران به توصیه های رهبر معظم انقلاب درباره مسائل هسته ای پایبند است و هشدار داد در صورت اجرای مکانیسم ماشه، توافق قاهره با آژانس بین المللی انرژی اتمی لغو خواهد شد. عزیزی همچنین تأکید کرد نیروهای مسلح ایران با تمام توان به هرگونه اقدام خصمانه علیه کشور پاسخ خواهند داد. در مجموع، اگرچه آمریکا از تمایل خود برای مذاکره سخن می گوید، واکنش تهران نشان می دهد که نه تنها اعتمادی به واشنگتن وجود ندارد، بلکه با توجه به تحریم ها، تهدیدهای نظامی و اقدامات خرابکارانه، مسیر دیپلماسی همچنان با ابهام و تنش های جدی روبه روست.

در شرایطی که پرونده هسته ای ایران در مرحله ای حساس و سرنوشت ساز قرار گرفته و تنها چند روز تا موعد بازگشت احتمالی تحریم های سازمان ملل باقی مانده است، معادلات پیرامون مذاکرات احتمالی تهران و واشنگتن به طور هم زمان از تحولات جاری تأثیر می پذیرد و بر آنها تأثیر می گذارد. تجربه سال های اخیر به خوبی نشان داده است که مسیر دیپلماسی در پرونده هسته ای ایران هرگز خطی و ساده نبوده، بلکه درهم تنیدگی منافع بازیگران متعدد و پیچیدگی معادلات منطقه ای و بین المللی آن را به یکی از دشوارترین چالش های سیاست خارجی ایران تبدیل کرده است.

تردیدی نیست که آغاز هرگونه گفت وگوی مستقیم میان ایران و آمریکا می تواند بر محاسبات اروپا در قبال مکانیسم ماشه و بازگرداندن قطع نامه های شورای امنیت اثرگذار باشد. تروییکای اروپایی در ماه های گذشته همواره بر این نکته تأکید کرده اند که احیای کانال های دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن یکی از پیش شرط های اصلی برای جلوگیری از تشدید بحران است. از این منظر، حتی چراغ سبز مشروط تهران به گفت وگو می تواند مسیر تصمیم گیری در پایتخت های اروپایی را تغییر داده و فضای جدیدی برای دیپلماسی ایجاد کند؛ فضایی که شاید بتواند روند بازگشت تحریم ها را دست کم به تعویق بیندازد.

با این حال، مقامات ایرانی بارها تصریح کرده اند که تجربه های گذشته، از مذاکرات مسقط تا جنگ 12روزه و بدعهدی های مکرر واشنگتن، هرگونه خوش بینی افراطی به آمریکا را غیرواقع بینانه می کند. به همین دلیل است که تهران در اظهارات رسمی خود همواره بر بی اعتمادی عمیق به سیاست های آمریکا تأکید کرده و هشدار داده است که نمی توان با چشم های بسته همه تخم مرغ های سیاست خارجی را در سبد مذاکره با واشنگتن گذاشت. اما واقعیت میدانی این است که تشدید فشارهای اقتصادی، بازگشت احتمالی تحریم های شورای امنیت و پیچیدگی روزافزون پرونده هسته ای، گفت وگو با آمریکا را به امری گریزناپذیر تبدیل کرده است.

تهران اکنون در برابر یک معادله چندوجهی قرار دارد؛ از یک سو، هرگونه انفعال در برابر روندهای شورای امنیت می تواند منجر به انزوای بیشتر ایران در عرصه بین المللی شود و از سوی دیگر، اعتماد بی چون وچرا به وعده های واشنگتن نیز می تواند تکرار تجربه های تلخ گذشته را رقم بزند؛ بنابراین راهبرد منطقی برای تهران چیزی جز ایجاد موازنه و تعادل میان این دو بعد متضاد نیست. ایران می تواند با حفظ خطوط قرمز امنیتی و هسته ای خود، از فرصت های دیپلماتیک برای کاهش فشارها و مدیریت بحران استفاده کند، بی آنکه همه ظرفیت های خود را صرفا به مذاکرات با آمریکا گره بزند. در واقع، بازی هوشمندانه تهران باید بر این اصل استوار باشد که مذاکره، نه از موضع ضعف بلکه در چارچوب منافع متقابل و با تضمین های روشن حقوقی و سیاسی انجام گیرد.

در چنین چارچوبی، حتی یک چراغ سبز محتاطانه از سوی تهران می تواند معادلات پیچیده فعلی را تغییر داده و فضای تازه ای برای دیپلماسی بگشاید. اما در نقطه مقابل، اگر تهران در برابر پیشنهادهای واشنگتن صرفا چراغ زرد یا قرمز نشان دهد، نه تنها اروپا که دیگر بازیگران بین المللی نیز در محاسبات خود بازنگری خواهند کرد. به همین دلیل، تصمیم تهران در این مقطع حساس، نه فقط بر سرنوشت پرونده هسته ای بلکه بر آینده روابط خارجی ایران و معادلات امنیتی منطقه تأثیری تعیین کننده خواهد داشت.