قدیر افروند، مدیر پایگاه ملی ری، درباره بازشناسی تپه گبری گفت: امروز با گذشت حدود 90 سال از کاوش های پروفسور اریک اشمیت، سرپرست هیأت آمریکایی در سال های (1934 تا 1936.1313 تا 1315) به بازشناسی موقعیت یکی از مهمترین تپه ها و آثار تاریخی دوره اسلامی ری تپه گبری موفق شدیم. این کشف با کمک و همکاری علمی یک دوست جوان زادصالح ، دکترای زمین شناس از پژوهشگران حوزه زمین آتشفشان شناسی ایران حاصل شد که لازم می دانم از همکاری ایشان در حوزه مطالعات باستان شناسی ری سپاسگزاری کنم.

به گزارش ایسنا، این باستان شناس اظهار کرد: این تپه تاریخی حدود 90 سال پیش توسط پروفسور اشمیت کاوش شد اما همه غفلت ها و بی توجهی های مان به حتی نتایج علمی پژوهشی ها، باعث شد که خیلی زود این اثر تاریخی مهم و نتایج ارزشمند آن به فراموشی سپرده بشود تا جایی که متاسفانه بخش عمده ای از این اثر مهم تاریخی در اثر ساخت و سازهای بی رویه و بی حساب و کتاب روستایی از بین برود.

مدیر پایگاه ملی ری افزود: بسیاری از پژوهشگران تاریخ فرهنگ و تمدن درخشان ری باشکوه، دهه هاست که چشم انتظار خبری از سرنوشت این تپه تاریخی بوده اند که سرانجام امروز این مهم اتفاق افتاد، البته با بی نهایت افسوس ها! امیدوارم مسئولان محترم وزارت میراث فرهنگی و گردشگری آنگونه که در شأن میراث تمدنی ری با شکوه است به این کانون تمدنی ایران و جهان توجه لازم را مبذول کنند و امکان و اجازه بررسی و کاوش مجدد این اثر تاریخی را فراهم کنند.

او یادآور شد: شادروان کریمان، پژوهشگر و نویسنده کتاب ارزشمند ری باستان و برخی از دیگر ری شناسان بر این باور بودند که اینجا آرامگاه مرداویج زیاری (مقتول سال 323 هجری) است که پس از قتل مرداویج در اصفهان در سال323 هجری به دست غلامانش، پیکرش برای خاکسپاری و تدفین به ری منتقل شد.

نکته مهم این است که این بنای ارزشمند و باشکوه از نظر معماری اولین نسخه از برج آرامگاه های آسمانخراش ایران، پیش از گنبد قابوس است و در واقع نخستین نسخه این گنبد رفیع (قابوس) … پیش تر از آن در ری ساخته شد و البته تنها نمونه نبود، بلکه امروز می دانیم حداقل یک آرامگاه دیگر هم در ری به همان ارتفاع برای حسن رکن الدوله امیرالامراء آل بویه ساخته شده است و از دیدگاه تاریخ معماری این نمونه های بی نظیر و بسیاری از 118 آرامگاه مکشوفه گورستان تاریخی زیرین ری، بسیار حائز اهمیت است که متاسفانه تاکنون با بدترین شیوه با آن ها روبرو بوده ایم و بیشتر آن ها و شاید همه آن ها را نابود کرده ایم!

افروند گفت: امیدوارم بیش از این اجازه ندهند که میراث فرهنگی و تمدنی ری باشکوه که امروزه می تواند باعث نجات اجتماعی و اقتصادی و توسعه پایدار شهر ری بشود، و یکبار دیگر ری باشکوه را جهانی کند، غارت و نابود شود. یکی از بهترین راهکارها بی گمان کمک و حمایت از ثبت جهانی ری باشکوه خواهد بود که رازیان نجیب و شریف بی صبرانه چشم انتظار آن هستند.