فرارو- قسمت یازدهم سریال سووشون به کارگردانی نرگس آبیار روز جمعه 4 مهر منتشر شد، اثری که کمتر کسی فکر می کرد بر اساس آمار غیررسمی فقط 7 درصد تماشاگر داشته باشد.

به گزارش فرارو، رمان سووشون به ذات خود دارای فرم و محتوای بدیعی است که سبب ماندگاری کتاب در ادبیات فارسی شده، فرم روایی که از جزییات فراوان، توصیفات شاعرانه در قالب رئالیسم اجتماعی شکل می گیرد. سوال اصلی این است که آیا یک اقتباس باید راوی جهان اثر باشد یا خود جهانی نو بسازد؟ سوالی که به نظر می رسد نرگس آبیار فراموش کرده از خود بپرسد.

اهمیت سووشون در ادبیات معاصر ایران کتمان ناپذیر است، رمانی درخشان به قلم یکی از بزرگ ترین زنان داستان نویس ایران که بسیاری از مردان به خصوص همسرش جلال آل احمد او را تحسین می کنند. در مسیر اقتباس چند نکته اساسی وجود دارد، مثلا خوانش و شناخت منبع، تشخیص درون مایه داستان، آشنایی با زمان و مکان و مناسبات سیاسی و در ادامه چگونگی تبدیل کردن گفت و گوهای رمان و قدرت تبدیل کردن آن به دیالوگ. موضوعاتی که سریال سووشون در پرداخت به آنها ضعیف و در مواقعی نیز بد عمل کرده است.

ارزش یک اثر اقتباسی به این که سناریست و کارگردان بداند کجا به متن وفادار مانده و چه زمانی از متن کتاب چشم پوشی کنند. ضعف عمده آنجایی که در اقتباس باید از سطح فراتر رفت و با زبان سینما به داستان نگاه کرد. با این حال کارگردانی در سووشون بیش از آنکه نشانی از انسجام و برنامه ریزی باشد، یادآور الگوهای آماتور است. گویی نرگس آبیار و تیمش همه چیز را از تمام زوایا فیلمبرداری کردند تا در تدوین راهی برای انسجام پیدا کنند، فاجعه ای که بعد از تدوین نیز ادامه پیدا کرده است.

همچنین ریتم اپیزودها به جای تکیه بر تنش های دراماتیک داستان، بر اساس طول بیان دیالوگ ها شکل گرفته و همین سبب کش آمدن قصه شده است. چرا که فرم روایت سازندگان سریال فرسنگ ها از نوع خوانش رمان عقب تر است.

داستان با مونولوگ های کتاب هم خوانی ندارد و آنچه مهم لحن اجرایی زری در سریال سووشون بیشتر از آنکه مبتنی بر رئالیسم و واقع گرایی باشد، تکیه روی لحن شاعرانه دارد که هرچه جلوتر می رود از واقعیت کتاب فاصله می گیرد.

نرگس آبیار تلاش کرده تا همان جهانی از رمان را ترسیم کند که ترنس مالیک در آثارش بهره برده بود، دنیایی که در آن فرم و محتوا آنقدر با هم عجین شده که به راحتی مخاطب را با خود همراه می کند.

با این حال سریال سووشون تنها فرم را از کتاب قرض گرفته و از محتوا غافل مانده، همان چیزی که بیننده در سریال اقتباس شده صد سال تنهایی دیده بود.

رمان سیمین دانشور پر از جزییات، رفتارها و ریزه کاری هایی است که زری در میان خیال و واقعیت داستانی برآمده از شرایط اجتماعی را روایت می کند. با این حال سووشون در حالی که فرم دارد به جزییات دقت نکرده و همه چیز را از دست داده، سریال گاه از زری و دنیای او آنچنان دور است که واقعیت برای مخاطب غیرقابل باور و زمانی آنقدر نزدیک که همه چیز حس مصنوعی بودن بازی ها و صورت بازیگر را می دهد. فاجعه زمانی رقم می خورد که این شکل روایت باعث ایجاد حس تدافعی نسبت به زری و جهان قصه می شود.

همه اینها به خوبی نشان می دهد که نرگس آبیار و تیمش درک درستی از سووشون و دنیای سیمین دانشور نداشته و کاراکترها آنچنان برای بیننده غریبه و بیگانه که حتی طراحی صحنه تبدیل به نخی پاره شده که قصه را نجات نمی دهد. در واقع این سریال تنها فرصتی برای نرگس آبیار و تیمش بوده تا صحنه هایی مانند رقص سودابه هندی را نشان دهند که سایر کارگردانان سال ها تلاش کرده بودند در آثار خود نشان دهند و به در بسته توقیف و سانسور خورده بودند.