روزنامه هم میهن در سرمقاله خود به سخنرانی اخیر رهبر انقلاب اشاره کرده در این مطلب آمده است: سخنان سه شنبه شب مقام رهبری پیرامون سه محور و یک نتیجه مهم بود؛ نتیجه ای که وضعیت آن سه محور را مشروط به وجود خودش می نمود. به نظر می رسد فارغ از هر تحلیلی که درباره آن سه محور داشته باشیم، کسی نمی تواند با شرط نهایی آن مخالف باشد.

محور اول انسجام و همبستگی ملی در جریان جنگ 12 روزه بود، و این گزاره که آن انسجام همچنان و در هر شرایطی در آینده نیز ادامه خواهد داشت. درباره مضمون و جهت گیری و کیفیت انسجام مزبور نظرات گوناگونی وجود دارد؛ برخی آن را مدنی و ناظر به حمایت مردم از یکدیگر، برخی ناظر به حمایت از حکومت و برخی هم آن را ناظر به حمایت از موجودیت ایران در برابر تجاوز بیگانه دانستند. ترکیبی از هر سه هم قابل تصور است. ولی در اصل وجود آن تشکیکی نمی شود.

درباره تکرار آن نیز نظرات گوناگون است. برخی آن را ناشی از سیاست ایران برای حضور گفت وگوهای مسقط دانستند. زیرا ما در حال گفت وگو بودیم که دشمنان حمله کردند. پس مردم هم این را ظالمانه و تجاوزکارانه دانستند و چنین رفتار و واکنشی را از خود نشان دادند. از این نظر تا زمانی که مردم چنین حسی نسبت به رفتار حکومت داشته باشند، همبستگی و انسجام مزبور را نشان خواهند داد؛ در غیر این صورت معلوم نیست شاهد این رفتار در حد و اندازه نوبت قبل باشیم.

محور دوم هم غنی سازی است. اینکه ایران عضو NPT است و باید از همه حقوق آن از جمله حق غنی سازی بهره مند شود هم تردیدی وجود ندارد. همچنین این که صنعت غنی سازی و اورانیوم غنی شده یک صنعت راهبردی و مهم است نیز شک و تردیدی در آن نیست. البته این که کشورها برای استفاده های غیرنظامی خود تا چه حد به غنی سازی نیاز دارند یک بحث کارشناسی است.

3/5 درصد یا 20 درصد یا بیشتر؟ ولی چون ایران بارها اعلان کرده که قصد استفاده نظامی ندارد به طور طبیعی این راه باید هموار شود. ولی طرف مقابل هم پرسش هایی را درباره انگیزه اصلی ایران از ایجاد این صنعت طرح می کند که طبعاً ایران حاضر به پذیرش انگیزه خوانی نیست، فقط می تواند پرسش های متعارف را پاسخ دهد و نظارت کارشناسی آژانس را بپذیرد. تنها نکته ای که می ماند این است که مرجع نهایی این نوع داوری ها نهاد پذیرفته شده یا همان آژانس بین المللی انرژی اتمی است که فعلاً در تقابل با ایران قرار دارد.

ادامه همکاری با آن مستلزم تن دادن به داوری های آن است و بیرون آمدن از آن هم تبعات بین المللی دارد و ایران را متهم به خروج علیه ساختار بین المللی خواهند نمود. در کنار این ها ارزیابی از کار آیی صنعت هسته ای در برخی از زمینه ها چون تولید انرژی برق دچار تحول شده است.

این کاملاً درست است که نیروگاه های هسته ای از نظر آلودگی هوا تقریباً صفر است و نیروگاه های فسیلی آلوده کننده هستند گرچه در عوض نگهداری پسماند خطرناک آن بسیار مشکل است و سرمایه گذاری بسیار سنگین تری نیاز دارد که با وضع کنونی باید فکری برای سرمایه گذاری آن کرد. به خصوص که برق آن هم تا حدی گران تر خواهد بود و بالاخره آیا می توان انتظار داشت که از این سرمایه گذاری بسیار بزرگ در این صنعت بهره مندی متناسبی به دست آید به ویژه با خسارات سنگینی که تاکنون به آن زده شده است که نیاز است برای احیای پایدار آن اندیشید.

محور سوم در نقد رفتار نادرست ایالات متحده و متعهد بودن ایران به توافقات خود است، و این که طرف مقابل نتیجه مذاکره را از پیش تعیین کرده اند و این یعنی بلاموضوع کردن مذاکره است. طبیعی است که در این مورد هیچ تفاوت نگاه جدی وجود ندارد. گرچه تنها نکته قابل بیان این است که ایران هم می تواند شرایط خود را برای مذاکره مستقیم اعلان کند تا توپ در زمین طرف مقابل قرار گیرد.

مهمترین نکته در چند جمله پایانی مقام رهبری بود که مسئله اصلی ما است. آنجا که متذکر شدند تنها راه علاج و پیشرفت کشور قوی شدن در همه ابعاد نظامی، علمی، دولتی، ساختاری و سازمانی است و در ادامه افزودند: افراد هوشمند و صاحب نظران دلسوز باید راه های تقویت کشور را پیدا و دنبال کنند. چراکه در صورت قوی شدن[ایران]، طرف مقابل دیگر حتی تهدید هم نمی کند.

در واقع این گزاره ها جدی و محوری تر است. پرسش این است که ما طی 14 سال گذشته (که تحریم های شدید شروع شده) 4 دولت را تجربه کرده ایم ولی برخلاف دو دهه قبل از آن تغییر قابل توجهی در قدرت ملی ما فراهم نشده است که بتواند چنین شرطی را محقق کند.

بنابراین مسئله اصلی این است که چگونه و در چه شرایطی می توان این هدف و شرط را محقق کرد؟ چون اگر این هدف محقق نشود طبعاً بیش از پیش ضربه خواهیم خورد و عملاً به عقب تر خواهیم رفت. پس تمام آن موارد مشروط به تحقق این شرط است و باید درباره تحقق این شرط تأمل کرد.

مشکل این است که بسیاری از افراد دانشمند و دلسوز چندان جایگاهی در سیاست گذاری و تحلیل وضعیت ندارند. در نتیجه و با کمال تأسف زمینه برای تحقق این شرط چندان فراهم نیست.