بازار سهام ایران پس از نوسانات شهریورماه، توانست در پایان این ماه بازدهی مثبتی در شاخص کل ثبت کند؛ موضوعی که امیدها به بهبود شرایط بورس در نیمه دوم سال را زنده کرد. با این حال، پرسش اصلی سرمایه گذاران این است که آیا می توان به یک روند صعودی پایدار امیدوار بود یا خیر.

به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی های آماری نشان می دهد که در 17 سال گذشته، شاخص کل در 10 سال از مهرماه ها مثبت بوده و تنها در 7 سال منفی عمل کرده است. بنابراین احتمال ثبت بازدهی مثبت در مهر حدود 60 درصد برآورد می شود. میانگین تاریخی نیز حکایت از بازدهی مثبت 2 درصدی در این ماه دارد، هرچند تحولات سیاسی و اقتصادی می توانند این روند را تغییر دهند.

تجربه سه سال اخیر نشان داده که نیمه دوم سال همواره تحت تأثیر شوک های سیاسی و امنیتی قرار گرفته است. در مهر 1401، ناآرامی های داخلی و جهش دلار خروج سرمایه از بورس را رقم زد. در مهر 1402، آغاز جنگ در منطقه نااطمینانی های ژئوپلیتیک را تشدید کرد و در مهر 1403 نیز ترور شخصیت های مهم محور مقاومت و نزدیکی به انتخابات آمریکا بازار را محتاط تر ساخت. در کنار این تحولات، رشد قیمت دلار در نیمه دوم سال به طور سنتی محرک اصلی بورس بوده است، زیرا سودآوری شرکت های صادرات محور را تقویت می کند و انتظارات تورمی را افزایش می دهد.

از منظر بنیادی، بورس تهران اکنون در کف های تاریخی خود قرار دارد. نسبت قیمت به سود (P/E) بازار در محدوده 5 واحدی است؛ سطحی جذاب برای سرمایه گذاری میان مدت. همچنین ارزش دلاری بازار نسبت به گذشته پایین تر است و در صورت کاهش ریسک های سیاسی ظرفیت رشد قابل توجهی دارد. این شرایط نشان می دهد که بازار از نظر ارزش گذاری مستعد صعود است، اما چالش اصلی در بیرون از بازار و در عرصه سیاست قرار دارد.

تحلیلگران بر این باورند که رشد نرخ دلار به ویژه در سامانه نیما می تواند درآمد شرکت های صادرات محور را افزایش دهد و گزارش های فصلی آن ها را بهبود بخشد. در صورت تحقق این سناریو، نسبت P/E آینده نگر بازار می تواند به سطح 6 واحد برسد و فضای مثبتی برای معاملات ایجاد کند. صنایع پتروشیمی، فلزی و معدنی از این روند بیشترین بهره را خواهند برد.

با این حال، سایه تحریم ها و تنش های سیاسی همچنان پررنگ است. احتمال فعال شدن مکانیسم بازگشت تحریم ها، محدودیت های مالی، افزایش هزینه حمل ونقل و بیمه محصولات صادراتی، همگی می توانند مانع رشد پایدار بازار شوند. تجربه خروج آمریکا از برجام در سال 1397 نشان داد که شرکت ها توانستند بخشی از اثر تحریم ها را با مسیرهای جایگزین جبران کنند، اما در بلندمدت این فشارها موجب فرسایش سرمایه گذاری و کاهش سودآوری می شوند.

به طور کلی، بورس تهران در نیمه دوم 1403 در نقطه ای حساس قرار دارد. از یک سو جذابیت بنیادی سهام، کف های تاریخی شاخص های ارزش گذاری و احتمال رشد نرخ ارز زمینه را برای آغاز یک موج صعودی فراهم کرده است. از سوی دیگر، تنش های سیاسی، انتخابات آمریکا، بحران های منطقه ای و ریسک تحریم ها می توانند فضای پرریسکی ایجاد کنند. بنابراین شرط اصلی برای بازگشت پایدار بورس، مدیریت ریسک های سیاسی و ایجاد ثبات اقتصادی است. اگر این شرایط مهیا شود، نیمه دوم سال می تواند نه تنها دوره ای برای خروج بازار از رکود باشد، بلکه فرصتی برای احیای اعتماد سرمایه گذاران و بازدهی مثبت در بازار سهام ایران نیز فراهم آورد.