هرکسی که قدم به سالن های زیبایی، باشگاه ها و مراکز زیبایی بگذارد، شاید در نگاه اول تصور کند جوانی با صورت سوخته بر اثر حادثه ای مثل آتش سوزی یا تماس با مواد شیمیایی به اینجا آمده است، اما حقیقت، داستان دیگری است؛ دختری که تنها برای داشتن پوستی برنزه و فریبنده، ساعتی را زیر نور مصنوعی سولاریوم در یکی از سالن های زیبایی شمال شهر گذرانده و حالا با پوستی ملتهب و دردناک روی تخت بیمارستان نشسته است و این را در سالن های به گفته خودشان لاکچری و ادایی می بینیم که برای برنزه کردن دختران به این روز افتاده اند.

به گزارش مهر؛ این ماجرا منحصر به این نیست؛ پشت صحنه درخشش موقت و رنگ برنزه ای که این روزها مد شده، صف طولانی زنانی و مردانی است که با عوارضی همچون سوختگی های شدید، مشکلات کبدی و کلیوی، یا اختلالات پوستی جدی راهی مراکز درمانی می شوند. دستگاهی که قرار است زیبایی موقت ببخشد، گاه هزینه ای به بزرگی سلامت و آرامش یک عمر به دنبال دارد.

این دستگاه بیشتر شبیه یک کپسول یا تخت مخصوص است که اطراف آن با لامپ های UV پوشانده شده و فرد پس از قرار گرفتن روی تخت و استفاده از عینک محافظ، درون دستگاه محصور می شود و لامپ ها از بالا و پایین پرتو فرابنفش را به بدن می تابانند و مدت زمان تابش به نوع پوست و میزان تیرگی مورد انتظار بستگی دارد، هرچقدر مدت بیشتری در معرض اشعه باشید، رنگ پوست تیره تر می شود.

حال سولاریوم به یک رقابت تبدیل شده و در بین بلاگر ها هم رواج پیدا کرده است و گویی تبلیغات آنها هم به این مسیر وابسته شده است.

سولاریوم در سال های اخیر به یکی از پرطرفدارترین روش ها برای برنزه کردن سریع پوست تبدیل شده است. بسیاری از جوانان و علاقه مندان به زیبایی به دلیل تمایل به داشتن پوستی برنزه و یکنواخت، استفاده از این دستگاه را جایگزین قرار گرفتن طولانی مدت در برابر آفتاب کرده اند. اما واقعیت این است که پشت جذابیت ظاهری سولاریوم، خطراتی جدی برای سلامت پوست و حتی سلامت عمومی بدن نهفته است. سولاریوم دستگاهی است که با استفاده از لامپ های فرابنفش، اشعه ای مشابه نور خورشید تولید می کند و در مدت کوتاهی رنگ پوست را تغییر می دهد، تفاوت اصلی این نور مصنوعی با نور طبیعی خورشید، شدت بسیار بالای اشعه فرابنفش آن است؛ موضوعی است که می تواند عوارضی جبران ناپذیر برای مصرف کنندگان به همراه داشته باشد.

سولاریوم دستگاهی است که با استفاده از لامپ های فرابنفش (UV) مشابه نور خورشید، پوست را در مدت کوتاهی تیره می کند. تفاوت اصلی این نور مصنوعی با نور طبیعی خورشید در شدت بسیار بالای اشعه آن است؛ موضوعی که می تواند عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.

اشعه فرابنفش سولاریوم چندین برابر قوی تر از اشعه خورشید عمل می کند و مهم ترین خطر آن، افزایش احتمال ابتلاء به سرطان پوست، به ویژه ملانوم بدخیم است که از کشنده ترین انواع سرطان محسوب می شود. همچنین استفاده مداوم از این دستگاه روند پیری زودرس پوست را تسریع می کند و باعث ایجاد چین وچروک های عمیق، لکه های تیره و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست می شود.

در صورت استفاده نکردن از تجهیزات محافظتی مانند عینک مخصوص، خطر بروز التهاب قرنیه و افزایش ریسک آب مروارید نیز وجود دارد. تحقیقات نشان داده اند که قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف و زمینه ابتلاء به عفونت های پوستی را فراهم کند.

در کنار این خطر بزرگ، استفاده مداوم از سولاریوم می تواند روند پیری زودرس پوست را سرعت بخشد، منجر به ایجاد چین وچروک های عمیق، لکه های تیره و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست شود. همچنین، در صورت استفاده نکردن از تجهیزات محافظتی مناسب مانند عینک مخصوص، احتمال آسیب های چشمی نظیر التهاب قرنیه و حتی افزایش ریسک آب مروارید نیز وجود دارد. افزون بر این، برخی تحقیقات نشان می دهد که قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و زمینه ابتلاء به عفونت های پوستی را فراهم آورد.

جالب آن که با وجود ممنوعیت قانونی سولاریوم در کشورهایی نظیر استرالیا و برزیل به دلیل آسیب های جدی سلامت عمومی، در ایران هنوز مراکز متعددی به ویژه سالن های زیبایی به شکل غیررسمی این خدمات را ارائه می دهند. نبود نظارت کافی و آگاهی پایین بخشی از جامعه باعث شده است استفاده از سولاریوم به ویژه در میان بانوان جوان به یک روند رایج بدل شود.

این در حالی است که متخصصان بارها بر لزوم اطلاع رسانی گسترده و فرهنگ سازی در این زمینه تأکید کرده اند و معتقدند که آگاهی رسانی می تواند مهم ترین گام در پیشگیری از بروز بیماری های جدی مرتبط با این دستگاه ها باشد.

راهکارهایی ایمن تر را به عنوان جایگزین پیشنهاد می کنند و استفاده از کرم ها و لوسیون های برنزه کننده یا اسپری های رنگی می تواند بدون مواجهه با اشعه مضر، رنگ موقت و قابل شست وشویی به پوست بدهد. هرچند این روش ها ماندگاری کمتری دارند، اما آسیب های خطرناک ناشی از سولاریوم را به دنبال نخواهند داشت.

هیچ معیار زیبایی نباید به بهای به خطر انداختن سلامت فردی تمام شود. نظارت جدی تر بر فعالیت مراکز غیرمجاز، همراه با آموزش و اطلاع رسانی عمومی درباره پیامدهای استفاده از سولاریوم، می تواند نقش تعیین کننده ای در کاهش آسیب های ناشی از این پدیده ایفا کند. زیبایی واقعی در گرو سلامت پایدار است و سلامت، سرمایه ای است که جبران آن در بسیاری از موارد ممکن نخواهد بود.

از این رو برای بررسی بهتر موضوع با علی گورانی، رییس اداره پرتوهای وزارت بهداشت به گفتگو پرداختیم.

علی گورانی، رییس اداره پرتوهای وزارت بهداشت، در گفتگو با مهر گفت: اینکه چرا دستگاه های سولاریوم با وجود مضرات شناخته شده مجوز می گیرند، جای سوال دارد؛ چرا که وزارت بهداشت به طور رسمی به سراسر کشور اعلام کرده استفاده از سولاریوم ممنوع است و در صورت مشاهده باید با آن ها برخورد حقوقی شود و مردم می توانند موارد تخلف را به معاونت های بهداشتی دانشگاه های علوم پزشکی گزارش دهند یا با شماره 190 (سامانه شکایات وزارت بهداشت) تماس بگیرند تا موضوع پیگیری و با متخلفان برخورد شود.

وی با تأکید بر اینکه اشعه فرابنفش (UV) تجمع پذیر است و به مرور زمان باعث آسیب می شود، افزود: سازمان بهداشت جهانی بارها هشدار داده که فرقی ندارد منبع اشعه UV دستگاه سولاریوم باشد یا نور خورشید؛ آنچه اهمیت دارد میزان دریافت این پرتوهاست. برای مثال، اگر فردی در طول زندگی خود پنج بار دچار سوختگی پوستی بر اثر آفتاب شود، در گروه پرخطر قرار می گیرد و احتمال بروز سرطان پوست در او بالا می رود.

گورانی گفت: درصد بالایی از اشعه UV به بدن ما می رسد و باید نکات ساده ای را برای حفاظت رعایت کنیم. در ورزش های زمستانی، برف حدود 80 درصد اشعه خورشید را بازتاب می دهد، بنابراین فردی که در کوه یا محیط برفی حضور دارد، علاوه بر دریافت مستقیم پرتوها، این میزان بازتاب شده را هم دریافت می کند و عملاً با 180 درصد تشعشع مواجه است و به همین دلیل است که بسیاری از افراد پس از قرار گرفتن طولانی در برف دچار التهاب و سوختگی پوست می شوند، همچنین در سواحل، حتی افرادی که زیر سایه چتر هستند، حدود 50 درصد پرتوهای بازتاب شده از شن و سنگریزه ها را دریافت می کنند.

رییس اداره پرتوهای وزارت بهداشت تصریح کرد: اشعه UV علت اصلی بسیاری از سرطان های پوستی است و بی توجهی به این نکات می تواند هزینه های درمانی سنگینی به همراه داشته باشد. علاوه بر سولاریوم، دستگاه هایی که برای خشک کردن و کاشت ناخن استفاده می شوند نیز اشعه UV دارند و هر مقدار از این پرتوها می تواند آسیب زا باشد؛ بنابراین باید مکانیزمی طراحی شود که تنها ناخن ها در معرض اشعه قرار بگیرند و از تابش آن به سایر بخش های بدن جلوگیری شود.

سولاریوم اگرچه برای برخی جذابیت ظاهری و راهی سریع برای برنزه شدن به نظر می رسد، اما واقعیت آن است که خطرات ناشی از اشعه فرابنفش بسیار جدی تر و ماندگارتر از زیبایی کوتاه مدت آن است. تجربه جهانی نشان می دهد ممنوعیت و محدودیت این دستگاه در بسیاری از کشورها تنها به دلیل تهدید مستقیم سلامت عمومی بوده است.

در ایران نیز با وجود ممنوعیت قانونی، همچنان مراکز غیرمجاز به فعالیت ادامه می دهند که نیازمند نظارت دقیق تر، برخورد جدی تر و آگاهی رسانی گسترده تر است.

سلامت پوست و بدن سرمایه ای است که جایگزینی ندارد؛ هیچ معیار زیبایی نباید باعث به خطر افتادن آن شود و انتخاب روش های ایمن تر و رعایت توصیه های بهداشتی، بهترین راه برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری های پرهزینه و خطرناک ناشی از اشعه های مضر است.