دومین سفر ناصرالدین شاه به اروپا در آخرین روز ربیع الاول 1295 هجری قمری (فروردین 1257 خورشیدی/1878 میلادی) آغاز شدو او در 17 شعبان 1295 به تهران بازگشت.

در این مجال به وقایع روز 23 جمادی الاول می پردازیم که در سنت پترزبورگ پایتخت آن زمان روسیه رخ داده است.

روز یکشنبه 23 جمادی الاول :

صبح رفتم حمام، خیلی چرک بودیم. امین السلطان حمام بسیار خوبی در شهر پیدا کرده بود. شست و شوی کاملی انجام دادیم حقیقتا حظی کردیم، شیرهای متعدد داشت آب های گرم سرد و غیره. حیرت زده شدیم. بعد از حمام آمدیم بیرون رفتیم منزل. به محض بالارفتن در منزل، رعد و برق و باران شدیدی شد مثل سیل، بعد ساکت شد.

امپراطور روس دو گلدان خوب چینی فرستاده بود دیده شد، شب را در خانه ولیعهد روس دعوت رسمی شام داشتیم. رفتم، عمارت بسیار خوبی است معروف به عمارت دانچیکوف باغ مخصوص خوب دارد، ولیعهد، زنش، سایرین و شاهزاده ها بودند. از طرف ما هم سپهسالار، عضدالملک، ناصرالملک، محسن خان و غیره بودند.

زن ولیعهد دست چپ ما بود، اسمش کنتس هاید است، دست راست ما هم زن بدگل میانه سالی نشسته بود. شام بسیار خوبی خورده شد. بعد از شام رفتم منزل و بعد هم به تماشاخانه رفتیم. رقص باله بود که مدل اهالی مونته نگرو اجرا می شد و لباس های آنها را پوشیده بودند.

بسیار خوب رقصیدند نمایش خوبی از ماه و طلوع آفتاب نشان دادند. امپراطور هم آمد و با ما به روی سن نمایش رفتیم و رقاص ها را تماشا کردیم به امپراطور آلکسی نشان تصویر خودم را دادم.

منبع: روزنامه خاطرات ناصر الدین شاه در سفر دوم فرنگستان به کوشش فاطمه قاضیها/ انتشارات سازمان اسناد ملی ایران