روزنامه هم میهن در سرمقاله خود به بررسی اظهارات اخیر محسنی اژه ای پرداخت و دراینباره نوشت: در پی صعودی شدن مشکلات و برای آرام کردن فضای ذهنی و روانی جامعه، ریاست محترم قوه قضاییه تاکید و توصیه کردند که؛ نویسندگان به نقاط مثبت اشاره کنند و به جامعه امید بدهند و روایت قدرت و قوت و اقتدار را تولید و منتشر کنند.

به نظر می رسد که یکی از نمونه های تبعیت از این توصیه، تحلیل های پیاپی تحلیلگران اصول گرا و صدا و سیمایی بود که معتقدند اسنپ بک تغییری جدی در وضعیت تحریم های ایران بوجود نمی آورد لذا نباید از آن واهمه داشت و به زبان بی زبانی به استقبال آن هم می رفتند.

آقای پزشکیان نیز پاسخی درست دادند که: برخی گلایه دارند که چرا مشکلات را بیان می کنم. آیا اینکه در گذشته مشکلات کتمان شد، کمکی به حل آن ها کرد؟ اکنون می خواهیم مطلبی فراتر از موضع آقای پزشکیان را بگوییم.

این که کتمان واقعیات یا گفتن خلاف آن ها نه تنها امیدی ایجاد نکرده و مشکل را حل نمی کند بلکه موجب بدتر شدن وضع هم می شود. این مهم ترین گزاره در فهم فلسفه آزادی در دنیای جدید است. اظهار حقیقت شرط امکان تصمیم گیری آزاد است. دروغ و کتمان به انباشت خطا و بحران می انجامد.

اگر حقیقت کتمان شود، اعتماد اجتماعی آسیب می بیند، و بدون اعتماد، همکاری جمعی؛ که پایه هر نظم و توسعه ای است، از میان می رود. امید واقعی نیز از شفافیت می آید، نه از توهم. دروغ یا کتمان حقیقت با هر توجیهی که باشد شاید در گذشته می توانست اندکی آرامش و امید مصنوعی ایجاد کند ولی در نهایت بحران بزرگ تر و بی اعتمادی گسترده تر را هم ایجاد می نماید.

اکنون به علت وجود شبکه های اجتماعی و اطلاع رسانی حتی همان امید کوتاه مدت را هم بوجود نمی اورد. واکنشی که بازار و افکار عمومی، در این روزها نسبت به احتمال بازگشت اسنپ بک از خود نشان داده است شاید فراتر از واقعیت سازوکار ماشه باشد ولی این واکنش دور از انتظار نبود.

زیرا به علت بی تصمیمی و ناتوانی مدیریت امور در تطبیق دادن خود با شرایط جدید، اعتماد و امید جامعه نسبت به سیاست های جاری برای بهبود شرایط در آینده از میان رفته است و در چنین وضعی اجرایی شدن سازوکار ماشه می تواند همان نقش چکاندن ماشه در جامعه را بازی کند. این تحلیل های امید بخش نه مردم که مسئولین را فریب داده و به امید واهی مبتلا می کند.

جهت درک بهتر چند نمونه تاریخی را مرور می کنیم. یکی از مهمترین این تجربیات را در ماجرای چرنوبیل شاهد بودیم که، چگونه لاپوشانی واقعیت برای نترسیدن مردم موجب شد که هزاران نفر بیش از حد لازم در معرض پرتوهای ویرانگر قرار گیرند و حتی یکی از دلایل مهم فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی همین پنهان کاری چرنوبیل بود که با توجیهات بظاهر خیرخواهانه انجام شد.

خودمان نیز در ماجرای کرونا دچار همین مشکل شدیم. اتفاقا در این زمینه تجربه قبلی در پاندمی آنفولانزای اسپانیایی پس از جنگ اول جهانی وجود داشت و همه دانستند که پنهان کاری و سهل انگاری موجب شد که ده ها میلیون نفر در جهان تلف شوند. اگر در مورد کرونا هم چنین نابخردانه عمل نمی کردیم امروز شاهد آن نبودیم که مرگ ومیر واقعی و نه رسمی ناشی از کرونا به بالای 400 هزار نفر رسیده باشد.

عجیب ترین مورد در دهه اول قرن 21 رخ داد. هنگامی که بحران اقتصادی کل جامعه آرژانتین را در بر گرفت. دولت آن ها همه آمارهای تورم و بدهی خود را دستکاری کرد تا واقعیت را بپوشاند. سرمایه گذاران و مردم هم بی خیال زندگی خود را می کردند که به یکباره بحران ارزی و بدهی دولت فوران کرد و ورشکستگی بانک ها و شورش های مردم و سقوط چند رییس جمهور و نابودی اعتماد عمومی دستاورد این پنهان کاری ها بود.

از این نمونه ها زیاد است. اکنون در آستانه سفر رییس جمهور به نیویورک نیاز داریم که واقعیات جامعه را خوب بازتاب دهیم. نه برای مردم که همه ان را تجربه کرده و می دانند، بلکه برای برخی از مسئولین محترم که بظاهر دچار کم اطلاعی اگر نگوییم بی اطلاعی شده اند.